Vận hành Trung tâm Tài chính Quốc tế: Làm sao để không 'trễ hẹn'?

Mục tiêu phải vận hành ngay trong tháng 11/2025

Tại Hội nghị về thành lập TTTCQT sáng 1/11, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh yêu cầu phải “khẩn trương, dứt điểm trong công tác chuẩn bị”, bảo đảm trung tâm có thể vận hành thí điểm ngay trong tháng 11/2025. Thủ tướng khẳng định đây không chỉ là nhiệm vụ của ngành tài chính hay của một số địa phương trọng điểm mà là chiến lược quốc gia, đóng vai trò then chốt trong nâng cao năng lực cạnh tranh và chuyển đổi mô hình tăng trưởng sang giá trị gia tăng cao hơn.

Trung tâm tài chính quốc tế là khu vực có ranh giới địa lý xác định do Chính phủ thành lập đặt tại TP Hồ Chí Minh và Đà Nẵng... (ảnh: Tuệ Văn).

Theo chỉ đạo, Bộ Tài chính chủ trì phối hợp với Ngân hàng Nhà nước, Bộ Tư pháp và các địa phương hoàn thiện đề án theo hướng xây dựng “không gian pháp lý vượt trội, chuẩn mực quốc tế nhưng không phá vỡ nguyên tắc quản lý tổng thể”. TTTCQT sẽ vận hành theo mô hình thử nghiệm có kiểm soát (sandbox), ưu tiên một số hoạt động trước khi mở rộng dựa trên hiệu quả thực tiễn.

Dự thảo định hướng xác định TP Hồ Chí Minh phát triển thành trung tâm tài chính quốc tế tổng hợp với hệ sinh thái dịch vụ đa dạng như thị trường vốn, bảo hiểm, fintech, tài chính xanh, quản lý tài sản và các sàn giao dịch khu vực. Trong khi đó, Đà Nẵng được định hướng trở thành trung tâm tài chính gắn với đổi mới sáng tạo và hạ tầng công nghệ cao, thu hút chuyên gia và doanh nghiệp khởi nghiệp công nghệ tài chính.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, đề án đã tham khảo kinh nghiệm của Singapore, Dubai, Thượng Hải và Thâm Quyến. Theo Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng, điểm then chốt không chỉ nằm ở vị trí hay hạ tầng, mà ở cơ chế pháp lý và môi trường kinh doanh khác biệt: thủ tục tinh gọn, minh bạch, ưu đãi thuế cạnh tranh và cơ chế bảo vệ nhà đầu tư hiệu quả. Nếu không có cơ chế đặc thù đủ mạnh, trung tâm tài chính sẽ khó tạo ưu thế trong khu vực.

Bộ trưởng Bộ Tài chính nhấn mạnh, một TTTCQT thành công phải cho phép thử nghiệm các mô hình tài chính mới, sản phẩm phái sinh, fintech, tài chính xanh và dịch vụ quản lý tài sản. Bộ Tài chính đang phối hợp với Ngân hàng Nhà nước và các bộ, ngành, xây dựng lộ trình triển khai, trong đó ưu tiên hoàn thiện pháp lý và tạo điều kiện để nhà đầu tư chiến lược tham gia ngay từ giai đoạn khởi đầu.

Việt Nam hiện có cơ sở vĩ mô ổn định, tăng trưởng cao, quy mô GDP hơn 430 tỷ USD, hệ sinh thái tài chính - công nghệ phát triển nhanh và tầng lớp trung lưu gia tăng mạnh. Tuy vậy, nhà đầu tư quốc tế vẫn cần một khung pháp lý rõ ràng hơn về quyền tài sản, giải quyết tranh chấp và minh bạch quản trị để có thể cam kết đầu tư dài hạn.

Bốn trụ cột bảo đảm tiến độ và hiệu quả

Để không “trễ hẹn” với mục tiêu vận hành tháng 11/2025, nhiều chuyên gia cho rằng, Việt Nam cần tập trung vào bốn trụ cột then chốt: thể chế pháp lý, hạ tầng công nghệ tài chính, nhân lực chất lượng cao và thu hút các định chế tài chính dẫn dắt.

Trước hết, thể chế phải là nền tảng. Việc xây dựng Trung tâm Trọng tài Tài chính Quốc tế hoặc tòa án tài chính chuyên trách sẽ bảo đảm tính minh bạch và khách quan trong xử lý tranh chấp, yếu tố nhà đầu tư quốc tế đặc biệt quan tâm. TS. Nguyễn Văn Cương, Viện trưởng Viện Chiến lược và Khoa học pháp lý (Bộ Tư pháp) cho rằng, trung tâm tài chính cần một hệ sinh thái pháp lý riêng, minh bạch, có thể sử dụng tiếng Anh trong tài phán và phù hợp thông lệ quốc tế. Bài học từ Dubai hay Astana cho thấy chỉ khi môi trường pháp lý đủ tin cậy, dòng vốn mới dịch chuyển bền vững.

Luật sư Nguyễn Mạnh Dũng nhận định, Việt Nam sẽ phải cạnh tranh trực tiếp với các trung tâm trọng tài quốc tế như SIAC hay HKIAC. Do đó, hoàn thiện Luật Trọng tài thương mại, áp dụng thủ tục trọng tài rút gọn và cơ chế công nhận phán quyết quốc tế là yêu cầu cấp bách.

Về hạ tầng công nghệ, trung tâm tài chính phải có hệ thống giao dịch hoạt động liên tục 24/7, tuân thủ chuẩn mực quốc tế, tích hợp trí tuệ nhân tạo trong giám sát rủi ro và bảo mật. Hạ tầng dữ liệu liên thông, định danh số và thanh toán xuyên biên giới sẽ quyết định khả năng cạnh tranh trong nền kinh tế số.

Phó Chủ tịch Hội đồng tư vấn phát triển TTTCQT Việt Nam Richard D. McClellan nhấn mạnh rằng, thành công của trung tâm tài chính phụ thuộc trước hết vào sự cam kết chính sách và tầm nhìn dài hạn của nhà nước, chứ không chỉ ở quy mô ưu đãi.

Nhân lực cũng là yếu tố sống còn. Việt Nam cần vừa thu hút chuyên gia quốc tế thông qua cơ chế visa linh hoạt, vừa đào tạo nhân lực tài chính, công nghệ trong nước. TP Hồ Chí Minh và Đà Nẵng hoàn toàn có thể trở thành trung tâm đào tạo chuyên sâu về fintech, tài chính xanh, luật quốc tế thông qua hợp tác với trường đại học và viện nghiên cứu hàng đầu.

Phó Tổng Giám đốc Paris Europlace Olivier Vigna đánh giá, Việt Nam không thiếu nhân lực có năng lực, nhưng cần hình thành đội ngũ tinh hoa toàn cầu và môi trường sống đủ sức cạnh tranh để giữ chân họ.

Cuối cùng, chiến lược thu hút các định chế tài chính dẫn dắt có ý nghĩa quyết định. Kinh nghiệm từ Singapore và Dubai cho thấy chỉ cần năm đến bảy tổ chức tài chính lớn đóng vai trò đầu tàu, trung tâm tài chính có thể tạo hiệu ứng lan tỏa, kéo theo dòng vốn, nhân lực và công nghệ. Chính sách ưu đãi cần có trọng tâm, minh bạch và gắn với cam kết hoạt động dài hạn.

Phương Nga