Vẫn lấn cấn tiêu chí tham gia cơ chế thử nghiệm phát triển kinh tế tuần hoàn

Dự án tham gia cơ chế thử nghiệm phát triển kinh tế tuần hoàn được phép hợp tác với các đơn vị có chức năng, đủ điều kiện, được phép phát hành trái phiếu xanh theo quy định của pháp luật về trái phiếu.

Xét tiêu chí tham gia cơ chế thử nghiệm thế nào?

Theo Dự thảo Nghị định, có 3 nhóm tiêu chí tham gia vào cơ chế thử nghiệm.

Một là, có kế hoạch khả thi và tiềm năng phát huy tác động tích cực về kinh tế, xã hội và môi trường. Hai là, chủ yếu sử dụng nguyên liệu đầu vào trong nước. Ba là, ứng dụng công nghệ của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0.

Các tiêu chí này có thể được coi là tiêu chí sàng lọc để lựa chọn dự án có thể tham gia vào cơ chế thử nghiệm. Tuy nhiên, góp ý vào Dự thảo, VCCI đặt vấn đề không rõ cơ quan nhà nước sẽ đánh giá dự án như thế nào theo các tiêu chí trên, nghĩa là theo cách chấm điểm, hay ưu tiên một số tiêu chí nhất định hay cách khác?

Vì, các doanh nghiệp đang cần biết cơ quan cấp phép sẽ dựa trên căn cứ nào để xét đạt hay không đạt hay cấp phép cho dự án này mà không cấp phép cho dự án khác.

“Điều này sẽ quan trọng trong trường hợp có nhiều doanh nghiệp cùng nộp hồ sơ đăng ký thử nghiệm”, VCCI kiến nghị cơ quan soạn thảo làm rõ nội dung này.

Cũng liên quan đến nội dung tham gia cơ chế thử nghiệm, VCCI cho rằng, Dự thảo chưa có quy định rõ ràng về việc cơ chế thử nghiệm có giới hạn số lượng doanh nghiệp tham gia hay không.

Thông thường, các cơ chế thử nghiệm luôn giới hạn một số doanh nghiệp nhất định được tham gia vào cơ chế vì vấn đề nguồn lực của cơ quan giám sát. Tuy nhiên, Dự thảo lại quy định sau khi xem xét hồ sơ, sẽ cấp phép nếu hồ sơ đáp ứng các điều kiện và tiêu chí. VCCI đặt câu hỏi không rõ quy định này có được hiểu là không giới hạn số lượng dự án có thể tham gia cơ chế hay không?

Có nên giới hạn tổ chức phát hành trái phiếu xanh?

Dự thảo Nghị định về cơ chế thử nghiệm phát triển kinh tế tuần hoàn đang đưa quy định mỗi tỉnh, thành phố không được có quá 5 tổ chức tham gia cơ chế thử nghiệm được phát hành trái phiếu xanh và chỉ 1 đơn vị được liên kết với quỹ đầu tư phát triển địa phương thử nghiệm vận hành sàn giao dịch trái phiếu xanh, tín chỉ cacbon tự nguyện.

“Không rõ tại sao quy định lại hạn chế chỉ 5 tổ chức ở mỗi địa phương được phát hành trái phiếu xanh? Trong khi dự án đầu tư nào cũng có nhu cầu về vốn, và các dự án đã vào cơ chế thử nghiệm thường có nhu cầu với nguồn vốn xanh vì các ưu đãi có thể có”, VCCI đặt câu hỏi trong văn bản gửi Ban soạn thảo.

Cùng với đó, việc quy định 1 đơn vị được liên kết với quỹ đầu tư phát triển địa phương thử nghiệm vận hành sàn giao dịch trái phiếu xanh, tín chỉ carbon tự nguyện cũng được cho là cần phải làm rõ.

Quan điểm của VCCI trong nội dung này là sàn giao dịch cần hoạt động tập trung với khối lượng hàng hóa càng lớn (trong trường hợp này là trái phiếu, tín chỉ carbon) để đảm bảo tối ưu chi phí vận hành và có thể có lợi nhuận. Do đó, liệu việc thành lập ở mỗi địa phương một sàn giao dịch có tạo ra sự dàn trải và thiếu hiệu quả hay không?

Vì vậy, VCCI đề nghị trong trường hợp vẫn giữ nguyên, để đảm bảo tính công bằng và minh bạch, đề nghị cơ quan soạn thảo bổ sung quy định về tiêu chí, các xác định tổ chức được lựa chọn để triển khai nội dung này.

Ngoài ra, VCCI cũng đề nghị làm rõ mục tiêu việc cấp chứng nhận hoàn thành thử nghiệm sau khi đánh giá việc triển khai giải pháp thử nghiệm không vi phạm pháp luật. Các vấn đề cần được làm rõ là việc cấp chứng nhận này có ý nghĩa như thế nào về mặt pháp lý. Cụ thể, doanh nghiệp có tiếp tục tiến hành các hoạt động sản xuất kinh doanh theo như đề án thử nghiệm nữa hay không? Doanh nghiệp có được tiếp tục hưởng các chính sách trong cơ chế thử nghiệm hay không? Xử lý như thế nào với những hoạt động doanh nghiệp đã thực hiện theo chính sách trong cơ chế thử nghiệm?

6 chính sách đề xuất trong cơ chế thử nghiệm

Theo Dự thảo Nghị định, các nội dung chính sách được phép thử nghiệm tại Cơ chế thử nghiệm gồm Chính sách khu công nghiệp, khu kinh tế; Phân loại xanh; Chính sách tư vấn công nghệ, chuyển giao công nghệ; Chính sách tín dụng xanh, trái phiếu xanh; Chính sách hỗ trợ phát triển nguồn nhân lực; Chính sách đất đai.

Cụ thể, về chính sách khu công nghiệp, khu kinh tế, dự án tham gia Cơ chế thử nghiệm có các cấu phần công nghiệp - năng lượng và dịch vụ với tổng tỷ trọng ít nhất 50% trong tổng doanh thu được phép thực hiện trong khu công nghiệp, khu kinh tế và được hưởng ưu đãi đầu tư theo quy định của pháp luật về khu công nghiệp, khu kinh tế.

Về chính sách phân loại xanh, Dự thảo quy định việc xác nhận dự án hoặc hạng mục của dự án thuộc danh mục dự án kinh tế tuần hoàn toàn phần hoặc dự án kinh tế tuần hoàn bán phần được thực hiện theo một trong hai phương án. Một là, tổ chức đánh giá sự phù hợp theo quy định của pháp luật về chất lượng sản phẩm, hàng hóa, pháp luật về đo lường và pháp luật khác có liên quan; Hai là, cơ quan nhà nước có thẩm quyền xác nhận dự án hoặc hạng mục của dự án thuộc danh mục phân loại xanh.

Về chính sách tư vấn công nghệ, chuyển giao công nghệ, dự án kinh tế tuần hoàn tham gia cơ chế thử nghiệm được nhà nước, chính quyền địa phương hỗ trợ kết nối với chuyên gia tư vấn công nghệ, hỗ trợ tối đa 50% chi phí chuyên gia tư vấn công nghệ. Đối với các dự án kinh tế tuần hoàn tham gia Cơ chế thử nghiệm được nhận chuyển giao công nghệ được nhà nước miễn thuế nhập khẩu, chuyển giao trang thiết bị công nghệ phục vụ dự án tham gia cơ chế thử nghiệm, được hưởng chế độ dự án ưu tiên trong việc thực hiện thủ tục hải quan, kiểm tra, giám sát hải quan đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu.

Dự án kinh tế tuần hoàn tham gia Cơ chế thử nghiệm được cấp giấy chứng nhận đăng ký tham gia cơ chế thử nghiệm được tiếp cận, huy động, vay vốn ưu đãi, vay vốn không bảo lãnh chính phủ đối với các khoản tín dụng xanh; được phép hợp tác với các đơn vị có chức năng, đủ điều kiện, được phép phát hành trái phiếu xanh theo quy định của pháp luật về trái phiếu, được hợp tác với quỹ đầu tư phát triển địa phương để phát hành trái phiếu xanh chính quyền địa phương, được phép liên kết đối tác trong nước, quốc tế xây dựng thử nghiệm sàn giao dịch trái phiếu xanh, tín chỉ cacbon tự nguyện ứng dụng công nghệ;

Về chính sách hỗ trợ phát triển nguồn nhân lực, Dự thảo đề xuất phương án nhà nước hỗ trợ tối đa 70% tổng chi phí cho một khóa quản trị doanh nghiệp cho Tổ chức tham gia Cơ chế thử nghiệm; tối đa 50% học phí đào tạo nghề, học phí chuyển đổi nghề theo thông báo học phí do các cơ sở giáo dục nghề nghiệp ban hành nhưng không vượt quá 3 tháng lương cơ sở cho mỗi người lao động tại khu vực triển khai dự án kinh tế tuần hoàn tham gia cơ chế thử nghiệm.

Về chính sách đất đai, tổ chức tham gia Cơ chế thử nghiệm được phép sử dụng đất kết hợp đa mục đích đối với các loại đất quy định tại Luật Đất đai, bao gồm cả phần mái, mặt nước, hàng rào xung quanh bên trong ranh giới quy hoạch dự án kinh tế tuần hoàn tham gia Cơ chế thử nghiệm.

Diện tích đất sử dụng vào mục đích kết hợp không vượt quá diện tích đất sử dụng vào mục đích chính;

Chính quyền địa phương các tỉnh, thành phố ưu tiên sử dụng mặt bằng sạch có sẵn, chịu trách nhiệm giải phóng sạch mặt bằng trong trường hợp nhà đầu tư ứng tiền giải phóng mặt bằng khu đất tại địa phương có vị trí, địa hình, đặc điểm phù hợp với quy mô dự án kinh tế tuần hoàn được cấp Giấy chứng nhận tham gia Cơ chế thử nghiệm dự kiến để triển khai xây dựng dự án.

Theo chỉ đạo của Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình, Bộ Kế hoạch và Đầu tư chủ trì, phối hợp với các bộ, cơ quan, địa phương rà soát các chính sách đề xuất và hoàn thiện việc xây dựng Nghị định theo trình tự, thủ tục quy định, bảo đảm chặt chẽ, hiệu quả, khả thi, đúng thẩm quyền của Chính phủ, trình Chính phủ trong quý II/2025.

Dự thảo Nghị định về cơ chế thử nghiệm kinh tế tuần hoàn có 6 chương, 27 điều. Các lĩnh vực được phép thử nghiệm tại Cơ chế thử nghiệm gồm nông, lâm nghiệp và thủy sản; Công nghiệp; Năng lượng tái tạo; Vật liệu xây dựng.

Nguyên tắc đối xử với các tổ chức, nhà đầu tư không tham gia Cơ chế thử nghiệm: Đối với tổ chức không có nhu cầu tham gia Cơ chế thử nghiệm hoặc không được tham gia Cơ chế thử nghiệm do không đáp ứng đầy đủ các tiêu chí tham gia Cơ chế thử nghiệm theo quy định tại Nghị định này, các tổ chức này hoạt động và tuân thủ theo các quy định của pháp luật hiện hành

Khánh Linh