Veterans Day - hàn gắn tại Đài tưởng niệm Cựu chiến binh Việt Nam

Veterans Day ra đời từ năm 1919, sau Thế chiến I, với tên gọi ban đầu Armistice Day – ngày đình chiến. Từ năm 1954, Mỹ đổi tên thành Veterans Day để tôn vinh mọi quân nhân từng phục vụ, dù trong hòa bình hay chiến tranh. Nếu Memorial Day (tháng 5) dành cho người đã ngã xuống, thì Veterans Day là ngày dành cho những người còn sống, những người mang trong mình cả chiến thắng lẫn vết thương.

Chiều cuối thu 11/11, trong sắc lá vàng bay ào ạt giữa cơn gió mang cái lạnh dưới âm 4 độ C, dưới những lá cờ tung bay, người ta thấy cả cựu binh với mái tóc bạc phơ, ngực đeo hàng loạt huy chương.

Họ mỉm cười khi đám trẻ hô “Thank you for your service”. 50 năm trước, khi họ trở về từ Việt Nam, nhiều người đã bị quay lưng. Họ trong số hàng triệu người từng tham chiến. Họ là thế hệ mang nặng “bóng đêm chiến tranh”.

Hôm nay, giữa tiếng vỗ tay, có lẽ trong lòng họ, ký ức chiến tranh Việt Nam vẫn là khoảng tối sâu thẳm.

Tôi đã gặp nhiều cựu binh nức nở gục đầu trên bức tường đen, gặp những người mài tên người thân lên mảnh giấy mang về. Tôi gặp cả những bạn trẻ mang theo ký ức và di vật của cha ông cùng nỗi đau và mong mỏi hòa bình hôm nay.

Có cả những trăn trở, tự vấn về sai lầm. Khảo sát của Emerson College Polling tháng 4 năm 2025 cho thấy 62% người Mỹ cho rằng “nước Mỹ lẽ ra không nên tham chiến ở Việt Nam”. Sau nửa thế kỷ, dư luận vẫn coi đây là cuộc chiến “sai lầm nhất”. Dù được tôn vinh, nhiều cựu binh Việt Nam vẫn sống trong nghèo khó, ước mơ về “một ngày nước Mỹ hiểu họ”. Chính phủ Mỹ ước tính khoảng 30.000 cựu binh vô gia cư, nhiều người từng ở Việt Nam.

Có lẽ chiến tranh không kết thúc khi súng ngừng nổ, mà khi người lính cuối cùng tìm được bình an. Đúng như lời ông Tom Burke, cựu binh hải quân, Hiệp hội Cựu chiến binh tham chiến tại Việt Nam (Vietnam Veterans of America - VVA) phát biểu trong buổi lễ: “Đã 50 năm trôi qua. Đất nước chúng ta đã học cách đối diện với cuộc chiến này. Nhưng như chúng ta biết, và như chúng ta đã học được, chiến tranh không kết thúc trên chiến trường, nó thực sự kết thúc ở hậu phương. Những đài tưởng niệm xung quanh chúng ta – Bức tường, Đài tưởng niệm Phụ nữ, các tấm bảng tưởng niệm – sẽ tiếp tục kể câu chuyện của chúng ta, ngay cả khi tất cả chúng ta đã ra đi. Nhưng khoảnh khắc đó chưa đến. Và tất cả cựu chiến binh đều biết, như tôi đã nói: chiến tranh không kết thúc khi bạn rời khỏi chiến trường – nó theo bước người lính về nhà".

Trên bức tường đá đen ghi danh sách hơn 58.000 binh sĩ Mỹ tử trận ở Việt Nam, những bông hồng đặt cạnh dòng chữ “To those we lost in Vietnam”, gửi đến những người đã mất nhưng trong ánh mắt người tham dự, đó cũng là lời xin lỗi với chính mình.

Trong khi đó, Việt Nam, nạn nhân trực tiếp đã biến nỗi đau thành nội lực. Đất nước ta xây dựng, hòa giải và mở rộng hợp tác. 50 năm sau chiến tranh, Việt Nam và Hoa Kỳ ký kết quan hệ đối tác chiến lược toàn diện và trở thành một trong những đối tác thương mại lớn nhất của Hoa Kỳ. Những ngày này, hai bên đang nỗ lực để đàm phán hướng tới Hiệp định thương mại đối ứng, công bằng và cân bằng.

Dưới đây là một số hình ảnh tại buổi lễ do phóng viên, cũng là một hội viên Hội cựu chiến binh Việt Nam ghi lại.

Một người trẻ trước cụm tượng Ba người lính gần khu vực Bức tường đen.

Nhiều người có mặt từ rất sớm trước buổi lễ nhiều giờ.

Lá cờ Mỹ bay trong gió lạnh sau bức tượng 3 người lính.

Những vòng hoa đại diện cho hàng chục tổ chức liên quan cựu chiến binh.

Buổi lễ thu hút hàng trăm người từ khắp nước Mỹ về khu vực Đài tưởng niệm cựu chiến binh Việt Nam.

Lá thu vàng trải đầy bước chân những cựu chiến binh tuổi xế chiều.

Tìm lại ký ức những ngày tham chiến tại Việt Nam

Các tổ chức cựu chiến binh đặt hoa.

Một phụ nữ cao tuổi và di vật về người thân.

Những người mặc áo đỏ đều là cựu chiến binh từng tham chiến tại Việt Nam.

Một phóng viên phỏng vấn các cựu chiến binh.

Di vật và người ở lại.

Đại diện cựu chiến binh phát biểu.

Hoa hồng và lá vàng cuối thu.

Mài tên người thân từ bức tường lên giấy làm kỷ niệm.

Nhiều thiếu nhi theo gia đình tới buổi lễ.

Một góc bức tường đen.

Tác giả tại sự kiện

Cảnh sát và vệ binh tham gia bảo đảm an ninh cho buổi lễ.

Hai chữ Việt Nam được ghi trên áo nhiều người đến dự và nhiều di vật

Đại Bàng, từ Washington DC, Hoa Kỳ