Vì dân: Đạo của người làm quan

Tôi vẫn thường qua lại con đường Lê Văn Duyệt (TP.HCM). Con đường này lúc nào cũng tấp nập người đi làm nơi công sở, người buôn gánh bán bưng, công nhân tất bật đến công trường, trẻ em đến trường… Mỗi khuôn mặt, mỗi dáng đi, mỗi âm thanh trong đời sống hôm nay đều là một khoảnh khắc giản dị, mộc mạc, như từng diễn ra từ hàng trăm năm trước ở đây. Vùng đất “cố cựu” này có công trình Lăng Ông quen thuộc, mỗi khi đi qua tôi luôn cảm thấy gần gũi mà linh thiêng - bởi vì Lăng Ông là nơi thờ phụng một vị đại thần, nơi thể hiện tình cảm bao đời của người Gia Định với vị đại quan có công lớn với vùng đất này, với buổi đầu phát triển đô thị này.

Nam bộ là một vùng đất mà phải trải qua bao đời, bao mồ hôi nước mắt của tiền nhân mới trở nên rộng lớn và trù phú. Hàng trăm năm lịch sử với nhiều biến cố lớn lao, người dân nơi đây luôn nhắc nhớ và kính trọng những ai thực sự vì dân. Người ta vẫn nói “Dân là gốc của nước” nhưng không dễ dàng để thật sự hiểu điều đó. Làm quan hiểu dân là khi biết cảm nhận những mất mát đau thương của người dân sau cơn binh lửa, lắng nghe tiếng thở dài của dân khi mùa màng thất bát, lúc thiên tai tàn phá, là nhận ra những mong muốn giản dị đời thường… Nếu không cảm, nhận, hiểu, biết tất cả từ một trái tim cùng nhịp đập với muôn trái tim dân thì chưa thể hiểu “dân là gốc của nước”.

Hàng ngàn người dân TP.HCM và nhiều tỉnh, thành lân cận đã đến dâng hương, dâng lễ tại lễ giỗ lần thứ 193 Đức Thượng công Tả quân Lê Văn Duyệt, diễn ra từ ngày 21 đến 23.9.2025 trong khu Di tích Lịch sử Văn hóa Quốc gia Lăng Lê Văn Duyệt (đường Vũ Tùng, phường Gia Định, TP.HCM). Ảnh: HTV

Người ta cũng nói “quan nhất thời dân vạn đại”, người làm quan mà hành xử từ việc nhỏ hàng ngày đến công trình dời non lấp biển đều để cho dân được an cư lạc nghiệp, người đó sẽ được dân tin yêu cả khi đã “hết quan hoàn dân” - dân vạn đại còn là nghĩa đó! An dân là kế sâu rễ bền gốc muôn đời, người làm quan thực hành theo kế ấy thì không chỉ một đời mà nhiều đời sau vẫn được nhân dân truyền tụng.

Hơn hai trăm năm qua Lăng Ông vẫn ở đó, chứng kiến mọi đổi thay của Sài Gòn và cả vùng Gia Định xưa. Lăng Ông linh thiêng bởi người dân tin Đức Ông là vị đại quan thanh liêm chính trực, sống vì dân thì thác làm phúc thần phù hộ cho dân.

*

Giữa lúc mạng xã hội nổi lên vài tiếng nói lạc lõng bất thường và bất kính về danh thần Lê Văn Duyệt và những người cùng thời, thì một tin vui đến với người dân thành phố: Thường trực Thành ủy TP.HCM vừa thống nhất chủ trương ưu tiên sử dụng khu đất Bến Nhà Rồng và khu đất Nhà khách Chính phủ - hai khu đất “vàng” nhưng không sử dụng từ nhiều năm nay - để xây dựng công viên và các công trình văn hóa - nghệ thuật phục vụ cộng đồng.

Quyết định này là một hướng đi mới, thể hiện tinh thần vì dân và tầm nhìn phát triển đô thị bền vững của TP.HCM. Bao năm nay những khu đất “vàng” từ trung tâm thành phố đến các cơ sở công nghiệp cũ, bến cảng ven sông đều trở thành những tòa nhà “hiện đại”. Thành phố rộng ra, cao lên nhưng chen chúc chật chội hơn, khói bụi ô nhiễm, kẹt xe ngập nước cũng nhiều hơn.

Đường Nguyễn Tất Thành ven bến Khánh Hội là một trong những con đường “khủng khiếp” với những ai phải qua lại hàng ngày. Từ khi khu vực cảng ở đây được giải tỏa, hàng chục ngàn mét vuông bị bỏ không trong khi con đường bên cạnh mỗi ngày hàng chục ngàn lượt người qua lại phải nhích dần từng bước.

Thực hiện chỉ đạo của Bí thư Thành ủy TP.HCM Trần Lưu Quang, khu đất "vàng" thuộc cảng Nhà Rồng - Khánh Hội (hơn 31ha) và khu đất vàng tại số 1 Lý Thái Tổ (khoảng 3,7ha) sẽ làm công viên, không gian văn hóa, công trình công cộng…. Trong ảnh: khu đất "vàng" thuộc cảng Nhà Rồng - Khánh Hội được ưu tiên làm không gian công cộng với 60% diện tích làm công viên, đồng thời mở rộng đường Nguyễn Tất Thành. Ảnh: Nam Anh

Đón nhận chủ trương mới của thành phố, những người dân đã quen chỉ nhìn thấy “hình bóng” mình phản chiếu qua những lớp kính của cao ốc chung cư mọc lên như nấm, che khuất dòng sông che kín khoảng trời, bỗng nhận ra “vị trí trung tâm” của mình trong một quyết định hợp lòng người, nhận ra đôi chân mình có thể được đứng trên những “khu đất kim cương”!

Khu vực cảng Sài Gòn sẽ dùng để mở rộng con đường, làm công viên bờ sông, nối liền di tích bến Nhà Rồng lịch sử - một biểu tượng của thành phố. Nơi đây sẽ tổ chức những hoạt động văn hóa mang tầm quốc tế, thể hiện trình độ và nguồn lực công nghiệp văn hóa của thành phố. Sẽ mang lại cho thế hệ trẻ và du khách cảm nhận về một thành phố không chỉ hiện đại mà còn có chiều sâu lịch sử và bề dày di sản.

Một khu đất khác bị bỏ hoang hàng chục năm nay sẽ trở thành công viên. Đây là địa bàn đông dân cư, có vị trí thuận tiện về giao thông để người dân dễ dàng lui tới. Tại đó những căn biệt thự đã lâu không được sử dụng có thể trở thành các gallery, showroom trưng bày, trình diễn nghệ thuật, có công trình tưởng niệm nạn nhân Covid-19 và bảo tàng nhắc nhớ trận đại dịch kinh hoàng mà thành phố đã dũng cảm chịu đựng và vượt qua. Một mảng xanh hiếm hoi được “bảo tồn” sau quá nhiều mất mát cây xanh, công viên trên địa bàn thành phố.

Cùng với khu đất "vàng" thuộc cảng Nhà Rồng - Khánh Hội, TP.HCM cũng sẽ quy hoạch khu đất "vàng" tại số 1 Lý Thái Tổ làm công viên, công trình công cộng... Trong đó, dự kiến sẽ xây dựng tại đây công trình Đài tưởng niệm nạn nhân Covid-19. Ảnh: Nam Anh

TP.HCM đang thay đổi ngày càng “vì con người”. Thành phố cần những công trình hiện đại, nhưng cần hơn là sự đồng cảm giữa chính quyền và người dân khi cùng chung ý chí và hành động vì một cuộc sống ngày càng tốt đẹp. Tình cảm gắn bó của những con người đang góp sức lực xây dựng thành phố là tài sản quý giá nhất trong hành trình phát triển đến tương lai.

*

“Vì dân” không phải là khẩu hiệu mà cần được thể hiện từ những điều giản dị và cụ thể. Hiểu dân - gần dân - vì dân là đạo của “người làm quan”. Người dân mình luôn nhận biết và không bao giờ quên những người “vì dân”, từ một lời nói chân thành, một nghĩa cử nhỏ đến những công trình lớn lao. Một khi dân đã tin thì chẳng cần lời tuyên thệ nào, sự ủng hộ ấy tự nhiên như dòng nước từ nguồn, nuôi cả cây đời và cội nước. “Thương dân dân cúng dân thờ” cũng là “đạo làm dân” mà con dân vùng đất phía Nam đã thực hành từ nhiều đời nay...

Nếu mỗi bước đi về phía trước thành phố đều giữ được không gian xanh và cảnh quan sông nước, bồi đắp thêm ký ức đô thị, thì thành phố sẽ giữ được bản sắc riêng: năng động, bao dung và đầy tình người. Thời gian trôi qua, những gì được dân lưu truyền chính là những giá trị nhân văn mà bất cứ thời thế nào cũng không thể làm thay đổi!

Nguyễn Thị Hậu