Việc phân quyền, phân cấp gắn với cơ chế, chính sách, giải pháp

Giải đáp chính sách

Ảnh minh họa.

Hỏi: Tôi được biết, Quốc hội vừa thông qua Luật Tổ chức Chính phủ 2025. Luật này có hiệu lực từ ngày 1/3/2025 với nhiều điểm mới, xin quý báo cho biết một số nội dung?

(Trần Văn Minh, huyện Thanh Trì, Hà Nội)

Trả lời:

Về câu hỏi của bạn, xin trả lời quý bạn đọc như sau:

Ngày 18/2/2025, Quốc hội thông qua Luật Tổ chức Chính phủ 2025. Luật này có hiệu lực từ ngày 1/3/2025 và thay thế Luật Tổ chức Chính phủ 2015, với nhiều điểm mới, cụ thể:

Cơ cấu tổ chức và thành viên của Chính phủ

- Chính phủ gồm Thủ tướng Chính phủ, các Phó Thủ tướng Chính phủ, các Bộ trưởng và Thủ trưởng cơ quan ngang bộ. Cơ cấu số lượng thành viên Chính phủ do Thủ tướng Chính phủ trình Quốc hội quyết định.

- Cơ cấu tổ chức của Chính phủ gồm các bộ, cơ quan ngang bộ.

Việc thành lập, bãi bỏ bộ, cơ quan ngang bộ do Chính phủ trình Quốc hội quyết định.

Nguyên tắc phân định thẩm quyền

Nhiệm vụ, quyền hạn của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ được xác định trên cơ sở nguyên tắc phân định thẩm quyền như sau:

- Chính phủ có trách nhiệm trình Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định các nội dung theo quy định của Hiến pháp và những vấn đề cơ bản, quan trọng thuộc thẩm quyền của Quốc hội, các vấn đề thuộc thẩm quyền của Ủy ban Thường vụ Quốc hội quy định tại Luật Tổ chức Quốc hội;

- Chính phủ có trách nhiệm phối hợp với Tòa án Nhân dân, Viện kiểm sát Nhân dân theo quy định của Luật Tổ chức Chính phủ 2025, Luật Tổ chức Tòa án Nhân dân, Luật Tổ chức Viện kiểm sát Nhân dân và các luật khác có liên quan;

- Chính phủ hướng dẫn chính quyền địa phương thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn được phân quyền; chính quyền địa phương chủ động quyết định, tổ chức thực hiện và chịu trách nhiệm về nhiệm vụ, quyền hạn được phân quyền;

- Chính phủ thống nhất quản lý Nhà nước về các ngành, lĩnh vực; thực hiện phân công phạm vi quản lý Nhà nước cho các bộ, cơ quan ngang bộ, bảo đảm phân định rõ trách nhiệm của Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ với tư cách thành viên Chính phủ và với tư cách người đứng đầu bộ, cơ quan ngang bộ;

- Thủ tướng Chính phủ là người đứng đầu Chính phủ; lãnh đạo công tác của Chính phủ và chịu trách nhiệm trước Quốc hội về hoạt động của Chính phủ và những nhiệm vụ được giao, không quyết định các vấn đề thuộc thẩm quyền và trách nhiệm của Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ đối với ngành, lĩnh vực theo phân công của Chính phủ. Trường hợp cần thiết, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo, điều hành việc giải quyết những vấn đề thuộc nhiệm vụ, quyền hạn của Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ, chính quyền địa phương;

- Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn theo nguyên tắc phân định thẩm quyền, phân quyền, phân cấp, ủy quyền quy định tại Luật Tổ chức Chính phủ 2025, quy định về phân quyền tại Luật Tổ chức chính quyền địa phương và các luật khác có liên quan;

- Việc phân quyền, phân cấp phải bảo đảm rõ chủ thể, nội dung, phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn, công khai, minh bạch, trách nhiệm giải trình, giám sát, thanh tra, kiểm tra, kiểm soát quyền lực theo quy định của Hiến pháp và pháp luật;

- Việc quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, trách nhiệm của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và bộ, cơ quan ngang bộ tại các văn bản quy phạm pháp luật khác phải phù hợp với quy định tại Luật Tổ chức Chính phủ 2025, bảo đảm quyền lực Nhà nước được kiểm soát hiệu quả;

- Khuyến khích cơ quan Nhà nước ở Trung ương và chính quyền địa phương chủ động đề xuất việc phân quyền, phân cấp gắn với cơ chế, chính sách, giải pháp để thực hiện phân quyền, phân cấp hiệu quả nhằm phát huy tính linh hoạt, sáng tạo, giải phóng nguồn lực, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội.

Hình thức hoạt động của Chính phủ như sau (Điều 26)

- Chính phủ họp thường kỳ mỗi tháng một phiên; họp chuyên đề, họp để giải quyết công việc phát sinh đột xuất theo quyết định của Thủ tướng Chính phủ, theo yêu cầu của Chủ tịch nước hoặc của ít nhất một phần ba tổng số thành viên Chính phủ.

- Trong trường hợp Chính phủ không họp, Thủ tướng Chính phủ quyết định gửi lấy ý kiến các thành viên Chính phủ bằng văn bản.

- Chính phủ họp theo yêu cầu của Chủ tịch nước để bàn về vấn đề mà Chủ tịch nước xét thấy cần thiết để thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của Chủ tịch nước. Khi ban hành quy định thực hiện chính sách dân tộc, Chính phủ phải lấy ý kiến của Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.

- Đổi mới hình thức hoạt động của Chính phủ gắn với đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, bảo đảm tính linh hoạt, hiệu quả và xây dựng Chính phủ điện tử, Chính phủ số.

LS. Nguyễn Trung Tiệp, Đoàn Luật sư TP Hà Nội