Việt Nam có nguy cơ dư thừa 1,5 triệu nam giới vào năm 2034

Chia sẻ tại chương trình tập huấn cập nhật thông tin cho báo chí trong cách thức truyền thông về lựa chọn giới tính thai nhi trên cơ sở định kiến giới, tổ chức ngày 28-29/11, bà Hoàng Thị Thơm, Phó Cục trưởng Cục Dân số (Bộ Y tế) cho biết, Việt Nam bắt đầu xuất hiện tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh từ năm 2006 khi tỷ số giới tính khi sinh là 109,8 bé trai/100 bé gái.

"Chúng ta đã khống chế được tốc độ gia tăng của tỷ số giới tính khi sinh nhưng tỷ số này hiện vẫn đang ở mức cao, từ năm 2012 đến nay luôn duy trì ở mức trên 112 bé trai/100 bé gái (năm 2023 là 112), đặc biệt một số tỉnh thuộc Đồng bằng sông Hồng tỷ lệ này lên đến gần 120 như Hưng Yên (119,5), Hải Dương (118,3), Quảng Ninh (124,4)", bà Thơm bày tỏ.

Theo Phó Cục trưởng Cục Dân số, nếu tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh tại Việt Nam tiếp tục gia tăng và không được kiểm soát sẽ để lại những hệ lụy khó lường về mặt xã hội, kinh tế, thậm chí cả an ninh chính trị… như: sẽ ảnh hưởng đến cá nhân, gia đình và cộng đồng, xã hội và các chuẩn mực xã hội (vị thế và vai trò của người phụ nữ ngày càng bị hạ thấp, phụ nữ còn trở thành hàng hóa của nạn buôn bán người và mại dâm đã đề cập ở trên).

Bà Hoàng Thị Thơm phát biểu tại chương trình tập huấn.

Đặc biệt, theo số liệu của Tổng cục Thống kê, việc “thừa nam thiếu nữ” sẽ dư thừa 1,5 triệu nam giới vào năm 2034 và tăng lên 2,5 triệu vào năm 2059.

Một trong những nguyên nhân hàng đầu dẫn tới mất cân bằng giới tính khi sinh là quan niệm "trọng nam, khinh nữ", có con trai để cúng thờ tổ tiên… đã dẫn đến tình trạng lựa chọn giới tính khi sinh.

Theo đại diện Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, tình trạng lựa chọn giới tính khi sinh diễn ra khá phổ biến. Không chỉ siêu âm chẩn đoán giới tính thai nhi, sàng lọc tinh trùng...mà ngay cả nhà thuốc cũng đăng tải những bài viết "làm thế nào để sinh con trai" trên trang mạng xã hội.

Để giải quyết tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh, Việt Nam áp dụng các biện pháp can thiệp vào nguyên nhân gốc rễ của việc lựa chọn giới tính khi sinh là sự ưa thích con trai như: Các biện pháp hỗ trợ nâng cao vai trò, vị thế của phụ nữ và trẻ em gái; không lựa chọn giới tính thai nhi dưới mọi hình thức.

Theo BS, chuyên viên cao cấp Mai Trung Sơn (Cục Dân số), Điều 40 Luật Bình đẳng giới quy định việc lựa chọn giới tính thai nhi, bao gồm cả việc xúi giục người khác lựa chọn giới tính thai nhi, là trái pháp luật. Nghị định 104/2003/NĐ-CP nghiêm cấm các hành vi xác định giới tính thai nhi và lựa chọn giới tính thai nhi dưới bất kỳ hình thức nào. Đây là những căn cứ pháp lý để khi tiến hành thanh tra, kiểm tra, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm.

Theo Nghị định 55/2009/NĐ-CP về Bình đẳng giới quy định phạt tiền từ 3 triệu đồng đến 5 triệu đồng đối với hành vi xúi giục người khác phá thai vì giới tính của thai nhi.

Điều 100, Nghị định 117/2020/NĐ-CP quy định hành vi loại bỏ thai nhi vì lý do lựa chọn giới tính có thể bị phạt tiền lên đến 20 triệu đồng.

Bộ Y tế cũng có văn bản về việc nghiêm cấm lạm dụng kỹ thuật cao để lựa chọn giới tính thai nhi, cấm siêu âm vì mục đích lựa chọn giới tính.

BS Mai Trung Sơn đang chia sẻ về các chính sách và can thiệp nhằm giải quyết vấn đề lựa chọn giới tính thai nhi trên cơ sở định kiến giới.

Ngay cả hành vi bắt mạch hoặc siêu âm, hoặc xét nghiệm cho người đang mang thai để chẩn đoán và tiết lộ, cung cấp thông tin về giới tính thai nhi cũng sẽ áp dụng hình thức phạt tiền, có thể áp dụng hình phạt bổ sung là tước quyền sử dụng giấy phép hoạt động, chứng chỉ hành nghề trong thời hạn từ 1 tháng đến 3 tháng.

Theo ông Mai Trung Sơn, trên thực tế các quy định, chế tài không được thực hiện nghiêm túc, chưa được giám sát, kiểm tra chặt chẽ. Vẫn còn hiện tượng in tài liệu tuyên truyền về lựa chọn giới tính thai nhi; quảng bá các hình thức lựa chọn giới tính thai nhi; cán bộ y tế tiết lộ về giới tính thai nhi, bằng chứng là rất nhiều phụ nữ mang thai biết giới tính thai nhi trước khi sinh…

Vì vậy, thời gian tới, công tác thanh kiểm tra cần phải thường xuyên, nghiêm túc hơn nữa và phải xử phạt nghiêm vi phạm thì mới mong giảm bớt được tình trạng này. Được biết, một trong những nội dung thanh tra trong năm 2025 của Bộ Y tế vừa ký ban hành là kiểm tra, xử lý nghiêm việc lựa chọn giới tính thai nhi.

Trần Hằng