Việt Nam đã biến khủng hoảng và thách thức thành cơ hội cho chính mình

Chiều 12/11, tại tọa đàm “Kinh tế-xã hội Việt Nam 2021-2025: Chống chịu và bứt phá”, Trưởng đại diện thường trú Chương trình Phát triển Liên Hợp quốc (UNDP) tại Việt Nam Ramla Khalidi cho rằng, Việt Nam đã đạt được nhiều tiến bộ đáng kể, bất chấp những thách thức toàn cầu phải đối mặt.

Giai đoạn 2021-2025 được đánh giá là khó khăn, thách thức nhiều hơn, lớn hơn so với cơ hội và thuận lợi, đồng thời nhiều hơn so với giai đoạn 5 năm trước, do những diễn biến phức tạp, khó lường bởi tác động của bối cảnh tình hình thế giới, thiên tai, bão lũ... Có thể khẳng định, đây là một nhiệm kỳ có quá nhiều khác biệt, dị biệt và khắc nghiệt, nhiều vấn đề vượt tầm dự báo.

Trong bối cảnh khắc nghiệt như vậy, dưới sự lãnh đạo trực tiếp, toàn diện của Trung ương Đảng, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, đứng đầu là đồng chí Tổng Bí thư..., Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã tập trung lãnh đạo, chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương triển khai quyết liệt, hiệu quả các nhiệm vụ, giải pháp đã đề ra, tận dụng tối đa các cơ hội và lợi thế phát triển; ứng phó rất linh hoạt, sáng tạo và hóa giải hiệu quả các khó khăn, thách thức, thậm chí biến "nguy" thành "cơ"... để đưa nền kinh tế phát triển theo xu hướng "Tháng sau cao hơn tháng trước, quý sau tốt hơn quý trước, năm sau tốt hơn năm trước"; đặc biệt là về kinh tế với nền tảng vĩ mô ngày càng được củng cố vững chắc hơn; các cân đối lớn được bảo đảm; tăng trưởng được duy trì và từng bước bứt phá, tăng tốc; lạm phát được kiểm soát tốt theo mục tiêu... Trong nhiệm kỳ, dự kiến chúng ta đạt và vượt 22/26 chỉ tiêu KT-XH chủ yếu, tạo thế, tạo đà và tạo lực để nước ta vững tin bước vào kỳ nguyên mới, củng cố, tăng cường niềm tin vững chắc của Nhân dân vào Đảng, Nhà nước.

Các khách mời tại buổi tọa đàm

Thành tựu đặc biệt là Chỉ số Phát triển con người cao

Tại cuộc tọa đàm, nhìn nhận và đánh giá về những thành tựu kinh tế-xã hội Việt Nam trong kỳ 2021-2025, bà Ramla Khalidi-Trưởng Đại diện thường trú Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc (UNDP) tại Việt Nam cho rằng, từ góc nhìn của UNDP, Việt Nam đã đạt được nhiều tiến bộ đáng kể, bất chấp những thách thức toàn cầu phải đối mặt. “Tôi cho rằng Việt Nam đã có thể biến một số cuộc khủng hoảng và thách thức thành cơ hội cho chính mình”-Trưởng Đại diện UNDP tại Việt Nam khẳng định.

Theo bà Ramla Khalidi, lĩnh vực nổi bật trong các thành tựu là tăng trưởng kinh tế — đạt hơn 7% trong giai đoạn này. “Một thành tựu khác mà UNDP đặc biệt ghi nhận là Chỉ số Phát triển Con người (HDI) cao và đang tiếp tục được cải thiện”- bà Ramla Khalidi cho biết.

“Theo quan điểm của UNDP, điều ấn tượng hơn cả nằm ở sự lãnh đạo mạnh mẽ và tầm nhìn chiến lược, giúp Việt Nam triển khai hiệu quả các chính sách phát triển kinh tế. Ví dụ, Việt Nam đã có thể vượt qua nhiều thách thức, từ đại dịch đến rủi ro liên quan tới các cuộc khủng hoảng và thích ứng với khủng hoảng khí hậu — một vấn đề lớn mà đất nước đang đối mặt — để vươn lên với tinh thần kiên cường và sức mạnh.

Tôi cho rằng hiện nay chúng ta đang bước vào một kỷ nguyên mới, tập trung vào đổi mới sáng tạo, chuyển đổi toàn diện theo hướng kinh tế tuần hoàn, xanh và bao trùm. Tôi rất hoan nghênh tầm nhìn phát triển bền vững của Việt Nam, và cho rằng chúng ta cần tiếp tục đặt yếu tố đó làm trọng tâm. Tôi tin rằng Việt Nam sẽ tiếp tục tập trung vào con người — phát triển con người, phát triển quốc gia và tương lai của đất nước”-Trưởng Đại diện UNDP nói.

Chiến lược phát triển bao trùm và bền vững

Đánh giá về tiến độ thực hiện Mục tiêu phát triển bền vững của Việt Nam, Trưởng đại diện UNDP cho rằng, một chỉ số then chốt là giảm nghèo — trong đó Việt Nam đã giảm tỷ lệ nghèo từ 9% xuống còn 4% trong giai đoạn 2016-2022 và mục tiêu sắp tới là tiếp tục duy trì và đẩy mạnh hơn nữa những kết quả đó.

“Hiện nay, bảo hiểm y tế bao phủ tới 94% dân số Việt Nam. Tỷ lệ nhập học từ mầm non đến trung học đang trên đà tăng trưởng rất mạnh. Tôi tin rằng với những định hướng mới, xu hướng này sẽ tiếp tục được cải thiện. Cơ sở hạ tầng cũng đã được nâng cấp — từ y tế, giáo dục đến hạ tầng cộng đồng. Điều đó đã giúp ngay cả các cộng đồng ở vùng sâu vùng xa cũng được hưởng lợi từ những cơ hội kinh tế mở rộng, góp phần cải thiện đời sống và sinh kế của họ.

Trưởng đại diện UNDP tại Việt Nam Ramla Khalidi

Tất cả những chỉ số xã hội này đều phản ánh rõ ràng tiến bộ của Việt Nam trong việc thực hiện các Mục tiêu Phát triển Bền vững (SDGs). Chúng ta đang ở một thời điểm rất đặc biệt — khi Việt Nam đã tích lũy được nhiều thành công đáng kể, và giờ đây cần phải "chuyển số", tăng tốc để tiếp tục duy trì và nâng cao quỹ đạo phát triển đó”-Trưởng Đại diện UNDP cho biết.

Đánh giá về những lợi thế, cơ hội mà Việt Nam cần phải tiếp tục tận dụng, nắm bắt để duy trì đà phục hồi và phát triển bứt phá của nền kinh tế đến năm 2050 – phát thải ròng bằng 0 và tăng trưởng kinh tế hai con số, bà Ramla Khalidi cho rằng, không chỉ phụ thuộc vào nền kinh tế, mà còn dựa trên năng lực quản trị chiến lược vững mạnh, Chính phủ hiệu quả, và trọng tâm phát triển bền vững, thay vì chỉ tập trung vào tăng trưởng kinh tế. “Đây là yếu tố then chốt hiện nay. Tầm nhìn đã có, nhưng để hiện thực hóa tầm nhìn đó, cần nâng cao năng lực hoạch định chính sách và chiến lược của Chính phủ”-Trưởng Đại diện UNDP nhấn mạnh.

Theo bà Ramla Khalidi, thứ nhất là phối hợp liên ngành và liên kết toàn xã hội, bảo đảm rằng các nỗ lực phát triển được triển khai đồng bộ giữa các lĩnh vực và các tầng lớp trong xã hội.

Thứ hai là đổi mới sáng tạo — làm thế nào để tạo ra các cơ chế khuyến khích đội ngũ công chức, giúp họ tự do và linh hoạt trong đổi mới, dám thử nghiệm những cách làm mới, thậm chí không hoàn toàn theo khuôn mẫu. Làm thế nào để xây dựng "vùng thử nghiệm an toàn" cho phép họ đổi mới và chấp nhận rủi ro một cách có kiểm soát.

Thứ ba là dữ liệu và bằng chứng thực tiễn — khả năng phân tích xu hướng và thích ứng linh hoạt với những biến động khi chúng xảy ra. Một điều chắc chắn là trong tương lai sẽ tiếp tục xuất hiện các cuộc khủng hoảng và cú sốc mới, đặc biệt là khủng hoảng khí hậu. Đó chính là thực tế của thế giới ngày nay, và các thách thức bên ngoài sẽ còn tiếp diễn. Vấn đề là làm sao thích ứng hiệu quả, dựa trên dữ liệu và bằng chứng, để dự báo xu hướng và điều chỉnh chính sách một cách năng động, đồng thời vẫn giữ được tinh thần chăm lo của chính phủ đối với người dân.

Và cuối cùng — điều này cũng đã được nhấn mạnh rất rõ — người dân không chỉ là đối tượng thụ hưởng, mà còn là chủ thể và là đối tác trong phát triển. Cách tiếp cận toàn diện, lấy người dân làm trung tâm sẽ tiếp tục đóng vai trò vô cùng quan trọng. Việc lắng nghe nhu cầu, quan điểm và cảm nhận của người dân sẽ tiếp tục là yếu tố thiết yếu, là một phần cốt lõi trong chiến lược phát triển bao trùm và bền vững của Việt Nam.

“Tôi nghĩ rằng điểm quan trọng đã được nêu ra là: Việt Nam đã có hệ thống nghị quyết, định hướng chính sách và chiến lược rất rõ ràng. Giờ đây, nhiệm vụ trọng tâm là chuyển sang giai đoạn triển khai thực hiện — một quá trình linh hoạt, thích ứng, nhanh nhạy và khuyến khích đổi mới sáng tạo”-bà Ramla Khalidi nhấn mạnh.

Theo bà Ramla Khalidi, có một số vấn đề cần được tập trung:

Thứ nhất, nâng cao năng suất lao động là yếu tố then chốt.

Thứ hai, tăng giá trị gia tăng của xuất khẩu, bảo đảm rằng Việt Nam có thể tham gia sâu hơn vào các chuỗi giá trị toàn cầu với sản phẩm công nghiệp có giá trị cao hơn.

Thứ ba, cần chú trọng đến chất lượng của dòng vốn đầu tư nước ngoài (FDI) — không chỉ thu hút FDI, mà phải đảm bảo rằng FDI mang lại giá trị lan tỏa, hỗ trợ phát triển thị trường nội địa và doanh nghiệp trong nước.

Thứ tư, chuẩn bị lực lượng lao động Việt Nam sẵn sàng cho các quá trình chuyển đổi — đặc biệt là chuyển đổi năng lượng và chuyển đổi số. Cần bảo đảm rằng những người có thể mất việc trong quá trình này được đào tạo lại, có kỹ năng mới để tham gia vào các ngành nghề mới nổi.

Tất cả những yếu tố này kết hợp lại sẽ đóng góp vào mục tiêu chung.

“Do đó, tôi cho rằng câu hỏi lớn hơn nên là khát vọng của Việt Nam — một Việt Nam phát triển bền vững, bao trùm, tiếp tục đi lên và đạt được trình độ phát triển cao trong những năm tới”-Trưởng Đại diện UNDP phát biểu.

Thanh Hòa