Việt Nam đang đứng trước ngưỡng cửa thị trường công nghệ sinh học 'khổng lồ'
Thị trường công nghệ sinh học toàn cầu trong năm 2025 ước tính khoảng 1.800 tỷ USD và được dự báo sẽ tăng trưởng mạnh mẽ trong những năm tới, với con số gấp đôi vào năm 2030.
Toàn cảnh đại biểu tham dự hội thảo. Ảnh: Trung Phong
Ngày 29-11, tại thành phố Hồ Chí Minh, Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, Bộ Khoa học và Công nghệ, Đại học Quốc gia thành phố Hồ Chí Minh và Tập đoàn CT Group phối hợp tổ chức Hội thảo khoa học quốc gia “Chiến lược phát triển công nghệ sinh học giai đoạn 2026-2030, tầm nhìn đến năm 2045”.
Tham dự hội thảo có đồng chí: Huỳnh Thành Đạt, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Phó Trưởng ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương; PGS.TS Vũ Hải Quân, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Thứ trưởng Thường trực Bộ Khoa học và Công nghệ; cùng lãnh đạo các bộ, ngành, nhà khoa học, chuyên gia, doanh nghiệp trong nước và quốc tế.
Thị trường công nghệ sinh học Việt Nam mới khoảng 1,5 tỷ USD
Phát biểu khai mạc, GS.TS Nguyễn Thị Thanh Mai, Phó Giám đốc Đại học Quốc gia thành phố cho biết, đơn vị có 175 tiến sĩ, 65 giáo sư và phó giáo sư trong lĩnh vực công nghệ sinh học; giai đoạn 2020-2025, đào tạo trên 4.700 sinh viên bậc đại học, trên 1.200 thạc sĩ và 125 tiến sĩ. Đáng chú ý, số lượng và chất lượng công bố lĩnh vực này được ghi nhận tăng mạnh từ năm 2023.
GS.TS Nguyễn Thị Thanh Mai phát biểu tại hội thảo. Ảnh: Trung Phong
Cũng theo GS.TS Nguyễn Thị Thanh Mai, thị trường công nghệ sinh học toàn cầu năm 2025 ước đạt khoảng 1.800 tỷ USD và dự kiến tăng gấp đôi vào năm 2030. Tăng trưởng này đến từ sự bứt phá của nghiên cứu khoa học, ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI), công nghệ chỉnh sửa gen và nhu cầu ngày càng cao trong các lĩnh vực y tế, nông nghiệp, môi trường và công nghiệp. Theo một số thống kê, quy mô thị trường công nghệ sinh học Việt Nam hiện mới khoảng 1,5 tỷ USD - chưa đến 0,1% toàn cầu. So sánh trong khu vực, quy mô thị trường công nghệ sinh học của Trung Quốc gấp Việt Nam 100 lần, Nhật Bản gấp 55 lần, Hàn Quốc gấp 28 lần và Ấn Độ gấp 25 lần.
Sinh viên đang thực hành nghành công nghệ sinh học. Ảnh: Nghiêm Ý
Tương tự, PGS.TS Nguyễn Phú Hùng, Vụ Khoa học kỹ thuật và Công nghệ (Bộ Khoa học và Công nghệ) cho hay, công nghệ sinh học đang bước vào giai đoạn phát triển có tính chiến lược, trở thành một trong những động lực quan trọng cho tăng trưởng. Hiện nay, nhiều công nghệ lõi như chỉnh sửa gen CRISPR/Cas9, công nghệ tế bào, vắc xin thế hệ mới… đã được các viện nghiên cứu trong nước làm chủ và từng bước ứng dụng vào sản xuất.
Đơn cử, ở các lĩnh vực ứng dụng, nông nghiệp là khu vực có bước đột phá rõ nhất. Hơn 180 giống lúa và 53 loài dược liệu đã được xây dựng mã vạch DNA. Hay như, các mô hình ứng dụng công nghệ sinh học đem lại mức tăng hiệu quả kinh tế 15 - 20%, thậm chí, một số mô hình VietGAP và hữu cơ đạt lợi nhuận 80 - 300 triệu đồng/ha mỗi năm…
Tuy nhiên, PGS.TS Nguyễn Phú Hùng cũng chỉ ra đầu tư cho công nghệ sinh học vẫn thấp so với yêu cầu, thiết bị nghiên cứu chủ yếu nhập khẩu với giá thành cao. Nhiều kết quả mới dừng ở phòng thí nghiệm, chưa thương mại hóa, nhân lực chất lượng cao còn thiếu và phân tán, trong khi cơ chế đặc thù chưa đủ mạnh để tạo đột phá cho doanh nghiệp.
Công nghệ sinh học đã trở thành “hạ tầng tri thức”
Phát biểu chỉ đạo tại hội thảo, đồng chí Huỳnh Thành Đạt khẳng định, công nghệ sinh học đã trở thành “hạ tầng tri thức” quan trọng, giữ vai trò then chốt đối với an ninh y tế, an ninh lương thực, an ninh môi trường và mở ra không gian tăng trưởng mới cho đất nước. Để thực hiện các mục tiêu của Nghị quyết số 36-NQ/TW và Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị, chiến lược phát triển công nghệ sinh học giai đoạn 2026-2030 cần được xây dựng theo chuỗi giá trị hoàn chỉnh, từ nghiên cứu, làm chủ công nghệ lõi đến phát triển sản phẩm và tổ chức thị trường, đồng thời, gắn với hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn và yêu cầu an toàn - đạo đức sinh học.
Đồng chí Huỳnh Thành Đạt phát biểu tại hội thảo. Ảnh: Trọng Hiếu
Đồng chí Huỳnh Thành Đạt đề nghị, tập trung làm chủ công nghệ cốt lõi, phát triển sản phẩm công nghệ sinh học “Make in Vietnam”, đổi mới cơ chế thử nghiệm - quản trị rủi ro theo hướng sandbox và đầu tư trọng điểm cho hạ tầng nghiên cứu - đổi mới sáng tạo.
Còn ở góc nhìn doanh nghiệp, ông Trần Kim Chung, Chủ tịch Tập đoàn CT Group cho biết, CT Group xem công nghệ sinh học là trụ cột chiến lược và đánh giá cao định hướng của Đại học Quốc gia thành phố trong xây dựng trung tâm sáng tạo liên ngành, phát triển hệ sinh thái ươm tạo - spin-off và các chương trình công nghệ sinh học trọng điểm.
“CT Group là đơn vị tiên phong của Việt Nam trong công nghệ sinh học, y học tái tạo và tế bào gốc, đang hướng tới xây dựng hệ sinh thái nội sinh, tạo nền tảng để Việt Nam trở thành trung tâm chuyển giao công nghệ sinh học của khu vực”, ông Trần Kim Chung nhấn mạnh.
Cũng theo ông Trần Kim Chung, CT Group đồng thời đề xuất Trung ương triển khai chương trình “Mặt trời hồng”, dự án giác mạc sinh học giúp 600.000 người mù nhìn thấy ánh sáng, đóng góp khoảng 1% GDP và lực lượng lao động, đồng thời có khả năng mở rộng sang Đông Nam Á.
