Xử phạt lỗi chở trẻ không an toàn: Cú hích hình thành thói quen đúng cho phụ huynh

Hình thành thói quen văn minh và an toàn hơn khi chở trẻ nhỏ

Theo khoản 3 Điều 10 Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ, từ ngày 1/1/2026, trẻ dưới 10 tuổi, cao dưới 1,35m không được ngồi cùng hàng ghế với người lái (trừ ô tô chỉ có một hàng ghế) và phải sử dụng hoặc hướng dẫn sử dụng thiết bị an toàn phù hợp.

Trên cơ sở đó, Nghị định 168/2024 quy định tài xế không thực hiện các yêu cầu trên sẽ bị xử phạt 800.000 - 1 triệu đồng.

Anh Thái, một tài xế dịch vụ lâu năm, cho biết trước đây khi chở khách, nhiều gia đình thường cho trẻ nhỏ ngồi ở ghế phụ cạnh người lái. Họ cho rằng cách này giúp tạo thêm không gian cho người lớn ở hàng ghế sau, và thói quen ấy khá phổ biến trong nhiều gia đình Việt Nam. Tuy nhiên, với kinh nghiệm của mình, anh Thái nhận thấy đây là vị trí rất nguy hiểm đối với trẻ, đặc biệt khi xảy ra tình huống bất ngờ trên đường.

Dù vậy, anh cho biết việc thuyết phục khách thay đổi thói quen không hề dễ dàng khi chưa có quy định cụ thể hay chế tài xử phạt.

"Một số người nói mức phạt mới là cao so với 1 lỗi nhỏ, nhưng theo tôi, việc áp dụng mức phạt 800.000 - 1.000.000 đồng là cần thiết và đủ sức răn đe. Nó sẽ giúp từng bước hình thành thói quen văn minh, có trách nhiệm và an toàn hơn khi chở trẻ nhỏ", anh Thái chia sẻ.

Xử phạt lỗi chở trẻ không an toàn nhằm hình thành thói quen đúng cho phụ huynh khi tham gia giao thông.

Đại diện Cục Cảnh sát giao thông (Bộ Công an) cho biết, việc ban hành Luật và chế tài xử phạt là để đảm bảo sức khỏe, tính mạng cho chính con em của các lái xe, các bậc phụ huynh. Việc này là hết sức cần thiết, các cơ quan chức năng cũng đã nghiên cứu từ trước.

Đối với yêu cầu sử dụng thiết bị an toàn như ghế trẻ em, Đại diện Cục Cảnh sát giao thông chia sẻ, nhiều khi người dân cứ nghĩ rằng ôm trẻ vào lòng là an toàn, nhưng không phải thế. Khi xảy ra va chạm, đứa trẻ có thể bị văng ra, gây chấn thương. Hay chỉ cần tài xế phanh gấp, đứa trẻ cũng có thể bị dúi người ra phía trước gây nguy hiểm. Trẻ em là đối tượng không tự bảo vệ an toàn cho chính bản thân. Vì vậy, trẻ em rất cần những người lớn có trách nhiệm và luật pháp được đưa ra để bảo vệ - những đối tượng yếu thế.

Giới chuyên gia cũng cho rằng, việc thay đổi thói quen đã hình thành lâu năm sẽ gặp nhiều thách thức ban đầu. Dù vậy, trong bối cảnh Việt Nam lần đầu đưa ra chế tài cụ thể cho hành vi chở trẻ không đúng cách, đây được xem như một "cú hích" để nâng cao ý thức của người lái xe, đồng thời chuẩn hóa hành vi đảm bảo an toàn cho trẻ em – nhóm hành khách dễ bị tổn thương nhất.

Chuẩn hóa quy định an toàn và tiến gần với thông lệ quốc tế

Cục Cảnh sát giao thông cho biết, quy định mới về vị trí ngồi và việc sử dụng thiết bị an toàn cho trẻ em được xây dựng không chỉ để phù hợp với thực tế trong nước, mà còn nhằm tiệm cận các chuẩn mực quốc tế mà Việt Nam đã cam kết, như Công ước Viên và các khuyến cáo của Liên Hợp Quốc về an toàn giao thông. Mục tiêu sâu xa là bảo vệ trẻ em - nhóm đối tượng yếu thế, chưa thể tự bảo vệ mình và luôn cần sự đảm bảo từ người lớn. Khi cha mẹ vì thói quen hoặc sự chủ quan mà chưa thực hiện đúng, luật pháp sẽ đóng vai trò "lá chắn" cuối cùng giúp bảo vệ các em nhỏ.

Theo Hiệp hội An toàn giao thông Đường bộ Toàn cầu (GRSP), việc sử dụng đúng thiết bị an toàn có thể giảm tới 72% các chấn thương nghiêm trọng và giảm 81% nguy cơ tử vong đối với trẻ khi đi ô tô. Tuy nhiên, trong khi tỷ lệ phụ huynh ở nhiều quốc gia phát triển thường xuyên sử dụng ghế an toàn cho trẻ lên đến 90%, tại Việt Nam con số này vẫn còn rất khiêm tốn.

Thống kê của WHO và UNICEF cho thấy ở châu Á nói chung và tại Trung Quốc nói riêng, tỷ lệ phụ huynh sử dụng ghế an toàn cho con thậm chí dưới 5%.

Thực tế tại nhiều quốc gia thu nhập cao cho thấy, khi quy định bắt buộc được áp dụng, hiệu quả mang lại vô cùng rõ rệt. Ở Mỹ, luật sử dụng thiết bị an toàn cho trẻ đã có từ những năm 1980 và tỷ lệ tử vong của trẻ dưới 4 tuổi đã giảm 45% trong giai đoạn 1975-2017. Tại Canada, quy định được áp dụng từ năm 1976 và tỷ lệ tử vong ở trẻ dưới 9 tuổi giảm tới 60% sau gần ba thập kỷ. Tương tự, Australia đã giảm 80% số trường hợp tử vong của trẻ em từ năm 1970 đến 2010 nhờ bắt buộc sử dụng ghế an toàn từ năm 1971.

Những con số này cho thấy việc sử dụng thiết bị an toàn không chỉ là quy định mang tính hình thức, mà là một giải pháp thực tiễn và hiệu quả để bảo vệ trẻ em trên mỗi chuyến xe.

Đây cũng chính là lý do Việt Nam quyết tâm luật hóa các quy định liên quan đến việc bảo đảm an toàn cho trẻ em khi tham gia giao thông, đồng thời hoàn thiện hệ thống chế tài xử phạt đối với hành vi chở trẻ không đúng cách.

Việc bổ sung chế tài rõ ràng và đủ sức răn đe không chỉ nhằm khắc phục những lỗ hổng lâu nay trong quản lý, mà quan trọng hơn, hướng đến xây dựng một môi trường giao thông văn minh, nơi thói quen bảo vệ trẻ nhỏ trở thành ý thức tự nhiên của mỗi gia đình. Khi an toàn của trẻ được đặt lên hàng đầu, sự thay đổi trong nhận thức và hành vi của người tham gia giao thông sẽ tạo nên nền tảng bền vững cho một xã hội an toàn hơn, nhân văn hơn.

Thanh Thắng