Xung đột tại Dải Gaza: Hy vọng mong manh

Người dân Palestine tại Dải Gaza. (Ảnh: THX/TTXVN)

Thỏa thuận ngừng bắn mà Israel và Hamas đạt được hồi tháng 10/2025 từng là tín hiệu tích cực ban đầu hướng tới hòa bình lâu dài ở Gaza, đến nay, đã không đáp ứng kỳ vọng. Hàng loạt cuộc tấn công trả đũa lẫn nhau, những cáo buộc vi phạm lệnh ngừng bắn liên tục được đưa ra.

Chỉ hơn một tháng qua, hơn 350 người dân ở Gaza thiệt mạng. Với số thương vong tăng cao, lệnh ngừng bắn hiện nay tại Gaza như một sợi dây mong manh nối giữa Israel và Hamas, đang ngày càng bị kéo căng bởi sự mâu thuẫn quan điểm giữa hai bên ở hai đầu dây.

Thỏa thuận ngừng bắn là một phần của kế hoạch hòa bình cho Gaza mà Mỹ đề xuất. Giai đoạn hai của kế hoạch này chạm đến nhiều vấn đề nhạy cảm như giải giáp Hamas, rút hết quân đội Israel khỏi Gaza, triển khai lực lượng ổn định quốc tế...

Hồi giữa tháng 11 vừa qua, Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc đã thông qua nghị quyết thành lập Lực lượng ổn định quốc tế (ISF) tại Gaza nhằm bảo vệ dân thường, mở hành lang viện trợ, chuẩn bị cơ sở cho tái thiết. ISF đảm nhận nhiệm vụ giải giáp vĩnh viễn vũ khí của các nhóm vũ trang phi nhà nước.

Tuy vậy, những câu hỏi đã được dấy lên về quy mô hoạt động, cùng cơ chế can thiệp của ISF nếu các bên xung đột ở Gaza vi phạm thỏa thuận. Chưa kể, việc triển khai ISF ở Gaza được cho là phức tạp hơn so với các sứ mệnh gìn giữ hòa bình ở một số nước, bởi cuộc chiến ở dải đất này hiện chưa kết thúc.

Nghị quyết trên vấp phải những phản ứng trái chiều của Hamas và Israel. Phong trào Hồi giáo Hamas bác bỏ nghị quyết; cho rằng việc ủy thác cho lực lượng quốc tế các nhiệm vụ và vai trò bên trong Dải Gaza, bao gồm giải giáp lực lượng kháng chiến, sẽ tước bỏ tính trung lập của lực lượng này và biến họ thành một bên tham gia xung đột.

Còn phía Israel cho biết có thể “chấp nhận” sự hiện diện của một lực lượng quốc tế, nhưng với điều kiện phải bảo đảm loại bỏ hoàn toàn ảnh hưởng của Hamas. Những tuyên bố này cho thấy cả hai bên xung đột tại Dải Gaza đều không sẵn sàng nhượng bộ.

Dĩ nhiên, các cuộc đàm phán giữa Israel và Hamas không dễ dàng đi đến thành công bởi lợi ích cốt lõi của hai bên bị mâu thuẫn sâu sắc, đòi hỏi sự kiên nhẫn rất lớn trong quá trình đàm phán. Thế nhưng, cuộc khủng hoảng nhân đạo nghiêm trọng hiện nay tại Gaza không cho phép tiến trình đàm phán kéo dài dai dẳng.

Ông Ilan Goldenberg, một cựu cố vấn cấp cao Nhà trắng nhận định, điều nguy hiểm nhất là cả Israel và Hamas đều nói đồng ý “về nguyên tắc” nhưng lại đàm phán về các chi tiết trong nhiều tháng, trong khi chiến tranh tiếp diễn. Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF) cảnh báo, trung bình mỗi ngày có hai trẻ em Palestine thiệt mạng kể từ khi lệnh ngừng bắn có hiệu lực.

Theo ước tính, chi phí tái thiết Dải Gaza sẽ vượt mức 70 tỷ USD và có thể mất vài thập kỷ để khu vực này quay trở lại các mức phúc lợi như thời điểm trước tháng 10/2023. Hiện nhiều người dân ở Dải Gaza đang sống trong các túp lều rách, thiếu thốn trầm trọng lương thực, nhiên liệu, thuốc men khi mùa đông giá lạnh cận kề. Hơn hai năm xung đột là quãng thời gian dài, với những đau thương vượt ngưỡng chịu đựng của người dân tại dải đất liên tục hứng chịu bom đạn này.

Tình trạng bế tắc hiện nay của tiến trình hòa bình ở Gaza phản ánh sự phức tạp của cuộc xung đột, với những tính toán lợi ích chính trị và sự thiếu thiện chí, thiếu niềm tin của các bên. Một trong những điều kiện tiên quyết cho hòa bình bền vững ở Gaza là tinh thần tôn trọng, thực thi nghiêm túc lệnh ngừng bắn, hướng tới bảo vệ sinh mạng của dân thường thì cho tới nay vẫn chưa được bảo đảm. Những sáng kiến tìm kiếm hòa bình cho Gaza đã thắp lên hy vọng giải quyết xung đột, nhưng nếu các bên liên quan không sẵn sàng nhượng bộ thì tiến trình hòa bình khó lòng thoát khỏi vòng xoáy bạo lực cũ.

MINH HẰNG