Câu chuyện trên những lá cờ

Lá cờ vẫn còn nguyên những vết đạn và máu

Tại Bảo tàng Quân khu IV (TP Vinh, Nghệ An) đang lưu giữ, trưng bày nhiều lá cờ đặc biệt. Mỗi lá cờ là một câu chuyện, một thành tích trong chiến đấu, học tập, lao động và sản xuất của các đơn vị, tập thể và cá nhân, đặc biệt là trong giai đoạn kháng chiến chống Mỹ cứu nước.

Những lá cờ chỉ huy được trưng bày ở Bảo tàng Quân khu IV.

Trung tá Nguyễn Hữu Hoành, Trợ lý trưng bày tại Bảo tàng Quân khu IV, cho biết lá cờ là biểu trưng tập hợp trong hoạt động của lực lượng vũ trang nói riêng và đối với quần chúng nhân dân nói chung. Lá cờ hiện diện trong mọi hoạt động có sự hiệp đồng và liên kết tập thể.

"Lá cờ không chỉ mang hình ảnh hiệu triệu, tập trung đoàn kết mà lá tín hiệu, hiệu lệnh, biểu trưng của một thông điệp chính trị, mang giá trị lịch sử, giá trị văn hóa, có ý nghĩa là chứng nhân của một giai đoạn lịch sử nhất định. Mỗi lá cờ có một chất liệu, màu sắc nhất định chứ không đồng nhất, nhưng tất cả cùng có một ý nghĩa giống nhau, ấy là biểu tượng của sự chiến thắng", Trung tá Hoành nhấn mạnh.

Ngoài cờ Tổ quốc và cờ Đảng, trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, cờ lệnh được sử dụng rộng rãi trong các đơn vị quân đội, đặc biệt là trong đơn vị pháo phòng không.

Bộ sưu tập những lá cờ chiến thắng là một kho tàng vô giá, độc đáo và có ý nghĩa lịch sử.

Cờ lệnh là biểu trưng cho tín hiệu để tập hợp lực lượng. Theo quy định, những lá cờ hiệu lệnh phải có màu đỏ và hình dạng tam giác. Tuy nhiên, trong hoàn cảnh chiến đấu dưới "mưa bom, bão đạn", việc vận chuyển những lá cờ gặp nhiều khó khăn, có thời điểm không kịp cung cấp phải sử dụng lá cờ cũ bị bom đạn xé nát.

Để đảm bảo thông suốt lệnh chỉ huy, bộ đội pháo phòng không tự chế cờ hiệu lệnh theo phương thức "có áo dùng vải áo, có khăn dùng vải khăn", đôi khi là chiếc khăn mặt, khi lại là chiếc áo may ô… Điều này cũng lý giải vì sao dù là cờ chỉ huy, nhưng có cái lại hình vuông, có cái hình tam giác, hình chữ nhật màu sắc không đồng nhất, không đúng quy chuẩn.

Trung tá Nguyễn Hữu Hoành, Trợ lý trưng bày Bảo tàng Quân khu IV giới thiệu về bộ sưu tập những lá cờ.

Trung tá Nguyễn Hữu Hoành kể, sau mỗi lần bắn rơi được máy bay, những lá cờ lại được chiến sỹ giữ lại gửi về báo công. Trong số này, có những lá cờ nhuộm "thắm máu đào" bởi khi chuyển về tay đơn vị thì người chỉ huy đã hy sinh. Đó là một lá cờ được may thủ công, bằng vải pin, đã rách viền nhưng vẫn nổi bật dòng chữ được viết bằng máu trên nền vải xanh: "Quyết tâm phải trả bằng máu"! Đây là di vật của liệt sĩ Đỗ Lương Bằng, người con của quê hương Nam Định hy sinh trong khi bảo vệ vùng trời Quỳnh Lưu trong trận chiến sinh tử ngày 10/7/1966.

Trong số những lá cờ đang được lưu giữ, chúng tôi đặc biệt chú ý đến một lá cờ màu đỏ, hình chữ nhật, bị thủng nhiều chỗ bên cạnh những miếng vá chằng chịt. Trong hồ sơ của lá cờ này ghi, đây là lá cờ của đồng chí Thông, thuộc Đại đội 22, Tiểu đoàn 4, Trung đoàn 222 dùng để chiến đấu và chiến thắng hàng trăm trận đánh. Cứ sau mỗi trận chiến đấu, lá cờ bị rách, bị trúng đạn nhưng anh em vẫn may vá lại để sử dụng tiếp. Đặc biệt, ngày 17/5/1967, đồng chí Thông dùng để chỉ huy đơn vị bắn rơi một chiếc máy bay F8U tại cầu Om, huyện Đô Lương. Đây là chiếc máy bay thứ 1.900 bị bắn rơi ở miền Bắc, cũng là thành tích để mừng thọ Bác Hồ tròn 77 tuổi.

Những lá cờ mang lại niềm tin ngời sáng

Mỗi lá cờ "kể" một câu chuyện riêng, trong đó có những lá cờ ghi dấu những chiến công, lá cờ giải phóng, và cờ của tình đoàn kết, hữu nghị. Mỗi lá cờ được bảo vệ và gìn giữ qua nhiều năm, thể hiện sức sống trường tồn, bất diệt và cả sự quyết tâm bảo vệ màu cờ thiêng liêng của Tổ quốc. Có những thời điểm, lá cờ không chỉ là biểu tượng mà còn là động lực, niềm tin vào chiến thắng cho những người lính vượt qua lao tù, gian khổ hy sinh chờ ngày toàn thắng.

Mỗi lá cờ kể một câu chuyện riêng, trong đó có những lá cờ ghi dấu những chiến công, lá cờ giải phóng và những lá cờ của tình đoàn kết hữu nghị.

Tháng 3/1973, bên bờ sông Thạch Hãn (Quảng Trị), đồng chí Hoàng Văn Cờ, một người lính vừa được thả từ nhà tù Biên Hòa (Đồng Nai), trực tiếp trao lại lá cờ cho ban tiếp nhận tù binh giải phóng. Sau đó, lá cờ cùng nhiều hiện vật khác được đưa về và lưu giữ tại Bảo tàng Quân khu IV.

Lá cờ này mang màu đỏ loang lổ, với hình ảnh sao vàng 5 cánh, tượng trưng cho chiến công của ông và đồng đội trong suốt năm tháng bị giam cầm trong ngục tù. Lá cờ này do các chiến sỹ cách mạng bị giam cầm tại nhà tù Biên Hòa làm vào năm 1970. Lá cờ được làm từ vải lấy của vỏ bao đựng bột mì khi lao động tại nhà bếp, hình sao vàng được các tù binh nữ khâu thủ công từ 3 mảnh vải áo lót. Để nhuộm màu cho lá cờ, các chiến sỹ phải dùng nhiều cách khác nhau như thuốc đỏ, máu từ vết thương, sao vàng được nhuộm bằng thuốc chống phù nề.

Lá cờ thắm máu đào do các cựu tù ở nhà tù Biên Hòa cất giữ.

Sau khi hoàn thành, lá cờ được sử dụng lần đầu tiên tại lễ kỷ niệm 1 năm ngày mất của Bác Hồ. Năm 1973, sau khi biết được tin mình sẽ được trao trả, đồng chí Hoàng Văn Cờ giấu lá cờ bằng cách lấy đá rạch vào đùi mình cho chảy máu rồi cuộn tròn lá cờ quanh chỗ vết thương để lọt qua sự khám xét của kẻ thù…

Trung tá Nguyễn Hữu Hoành cho biết, ở đây còn có bộ sưu tập cờ thưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh tặng các đơn vị có thành tích xuất sắc trong chiến đấu, lao động, học tập....bởi vậy, cờ thưởng là biểu trưng chiến công và là niềm tự hào, động viên tinh thần cán bộ, chiến sỹ trong các đợt thi đua lập công.

Một lá cờ dày đặc chữ ký của các cán bộ và chiến sỹ, thể hiện sự quyết tâm vượt qua những nguy hiểm và gian khổ để giành chiến thắng trước khi bước vào trận đánh.

Hay, đó là lá cờ của Mặt trận dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam do người dân huyện Vĩnh Linh, Quảng Trị làm bằng giấy màu. Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, từ vĩ tuyến 17 trở vào, lá cờ của Mặt trận dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam là biểu tượng có ý nghĩa đặc biệt về chủ quyền lãnh thổ và là biểu tượng của niềm tin về ngày thống nhất non sông.

Là mô hình tái hiện hình ảnh cờ Mặt trận giải phóng miền Nam Việt Nam tung bay trên kỳ đài Huế, ngày 26/3/1975. Chiến dịch Huế - Đà Nẵng giành thắng lợi tạo bước đà trực tiếp cho chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử, giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước.

Mỗi lá cờ là một câu chuyện, cũng là sử liệu "kể" lại những giai đoạn chiến đấu gian khổ, ác liệt nhưng rất anh dũng của quân đội Việt Nam. Qua đó, lớp lớp người Việt Nam lại thêm trân trọng, yêu quý và tự hào về biểu tượng cờ đỏ sao vàng thiêng liêng của Tổ quốc.

Hoàng Trinh