Đề học sinh giỏi Ngữ văn: Những que củi chiều nay mẹ nhặt
Bài thơ 'Những que củi' của nhà thơ Nguyễn Lãm Thắng được dùng làm ngữ liệu đề thi học sinh giỏi Ngữ văn Trường Phổ thông dân tộc nội trú trung học phổ thông tỉnh Quảng Nam.
Gợi ý đáp án
I. Đọc hiểu
Câu 1. Biện pháp tu từ lặp cấu trúc trong khổ thơ 1: Những que củi chiều nay mẹ nhặt/ những que củi chiều nay mẹ chặt. Tác dụng: nhấn mạnh sự chắt chiu, chịu thương chịu khó của người mẹ trong quá trình lao động làm ra những que củi.
Câu 2. Ý nghĩa tượng trưng của hình ảnh "mồ hôi khô, lại cứ chảy thêm dòng" ẩn dụ cho sự nhọc nhằn, lam lũ của mẹ khi ngày qua ngày đi kiếm củi chất đầy gian bếp, "phòng khi gió bấc mưa đông".
Câu 3. Tâm tình, nỗi niềm của người mẹ được thể hiện ở khổ thơ 3: Mẹ là người biết lo xa nên hàng ngày mẹ vẫn đi kiếm củi chất đầy trên gian bếp phòng khi trời rét. Qua đó cho thấy, mẹ là người tần tảo, chịu thương chịu khó, hi sinh tất cả vì con, vì gia đình ấm no, hạnh phúc.
Câu 4. Nhan đề "Những que củi" có mối quan hệ mật thiết với các chi tiết, hình ảnh trong bài thơ như "ngón tay xiêu vẹo", "mồ hôi khô", "vai gầy guộc"… Thông qua những chi tiết, hình ảnh này, nhà thơ đã bày tỏ lòng biết ơn, sự hi sinh của người mẹ đã đem lại hơi ấm, tình thương cho đàn con, gia đình.
II. Viết
Câu 1. Bài học: Tất cả mọi tài năng được tôn vinh trên thế giới đều là những người biết cho đi nhiều hơn nhận. Muốn làm những việc lớn, chúng ta hãy làm tốt những việc nhỏ.
Câu 2. Cần làm rõ:
- Tác phẩm văn học là bức tranh sinh động về đời sống và con người. Qua bức tranh đó, người viết luôn muốn gửi gắm những tình cảm, tư tưởng và thể hiện thái độ của mình trước cuộc sống.
- Văn học – nghệ thuật ngôn từ: Nói đến văn học là nói đến quy luật của tình cảm, của con tim. Ở những tác phẩm thơ, tư tưởng và tình cảm được biểu hiện trực tiếp trong tác phẩm. Đối với các tác phẩm truyện thì điều đó được ẩn giấu đi dưới các hình thái ở ngôn ngữ, tức biểu hiện gián tiếp.
Đặc điểm của ngôn từ văn học: Tính chính xác và tinh luyện; tính hàm súc và đa nghĩa; tính hình tượng; tính biểu cảm.
- Chứng minh qua các tác phẩm văn học tiêu biểu để làm rõ văn bản ngôn từ nghệ thuật là gì.
- Vai trò của bạn đọc trong quá trình tiếp nhận tác phẩm văn học.
