Hiệu quả chống thất thu thuế thương mại điện tử qua kiểm tra chuyên đề

Nguồn: Tổng cục Thuế. Đồ họa: Phương Anh

Phạt, truy thu thuế, lệ phí 128 tỷ đồng

Để công tác quản lý nhà nước đối với hoạt động thương mại điện tử (TMĐT), kinh doanh trên nền tảng số được thuận lợi, ngày 15/12/2022, Tổng cục Thuế đã chính thức vận hành Cổng thông tin TMĐT để tiếp nhận thông tin về các tổ chức, cá nhân kinh doanh trên sàn giao dịch TMĐT. Từ khi triển khai đến nay, đã ghi nhận 357 sàn giao dịch TMĐT thực hiện việc cung cấp thông tin, trong đó có nhiều sàn chiếm thị phần lớn như: Shopee, Lazada, Sendo, Tiki…

Kết nối dữ liệu giữa các bộ, ngành

Ngành Thuế sẽ tiếp tục phối hợp với Bộ Công thương, Bộ Thông tin và Truyền thông, Bộ Công an, Ngân hàng Nhà nước trong việc chia sẻ, kết nối dữ liệu nhằm nâng cao công tác quản lý thuế đối với hoạt động TMĐT. Điều này đặc biệt quan trọng nhằm triển khai hiệu quả Chỉ thị 18/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ về đẩy mạnh kết nối dữ liệu giữa các bộ, ngành phục vụ phát triển TMĐT, chống thất thu thuế, đảm bảo an ninh tiền tệ.

Cùng với đó, ngành Thuế đã thực hiện rà soát đối với 5.826 doanh nghiệp (DN) và 23.192 cá nhân hoạt động kinh doanh trên sàn giao dịch TMĐT. Số thuế kê khai thường xuyên (không phân biệt hoạt động kinh doanh TMĐT hay truyền thống) của các DN và cá nhân có hoạt động kinh doanh trên sàn tăng 318 tỷ đồng so với bình quân 10 tháng năm 2022. Đồng thời, đến nay cơ quan thuế đã tiến hành truy thu, xử lý vi phạm đối với 179 DN và 1.061 cá nhân có hoạt động kinh doanh trên sàn giao dịch TMĐT với số tiền khoảng 275 tỷ đồng.

Ngoài việc đưa ra các giải pháp quản lý thuế hoạt động kinh doanh này, ngành Thuế còn tăng cường thanh tra, kiểm tra chống thất thu thuế. Năm 2023, Tổng cục Thuế đã ban hành thông báo thực hiện kiểm tra, đối chiếu thông tin theo đề án quản lý thuế hoạt động TMĐT đối với người nộp thuế (NNT) hoạt động kinh doanh TMĐT bao gồm: 18 DN trong nước gồm: 6 DN là chủ sở hữu sàn TMĐT, 9 DN là trung gian thanh toán, 3 DN là công ty đối tác nước ngoài tại Việt Nam và 6 nhà cung cấp nước ngoài (NCCNN) không có cơ sở kinh doanh cố định tại Việt Nam. Đến nay, đã tiến hành kiểm tra 15/18 DN trong nước, đã xử lý, phạt, truy thu thuế, lệ phí 128,6 tỷ đồng, giảm lỗ 986 tỷ đồng, giảm khấu trừ thuế giá trị gia tăng 113,9 tỷ đồng.

Tiếp tục hoàn thiện chính sách pháp luật

Ảnh minh họa

Bà Nguyễn Thị Lan Anh - Vụ trưởng Vụ Quản lý thuế doanh nghiệp nhỏ và vừa và cá nhân, hộ kinh doanh (Tổng cục Thuế) cho biết, kết quả đạt được trong công tác quản lý thuế hoạt động TMĐT đã đóng góp nguồn thu quan trọng cho ngân sách nhà nước, tuy nhiên công tác quản lý thuế hoạt động TMĐT còn đối diện nhiều khó khăn, thách thức.

Thứ nhất, khó khăn trong việc quản lý đầy đủ các nguồn thu, đối tượng nộp thuế, bởi do phương thức mua bán, giao dịch được thực hiện thông qua các phương tiện trực tuyến, kết nối mạng internet toàn cầu nên người mua người bán không cần có sự tiếp xúc trực tiếp, không cần địa điểm kinh doanh cố định. Hộ, cá nhân kinh doanh TMĐT thường không có đăng ký kinh doanh, đăng ký thuế, không có địa chỉ kinh doanh rõ ràng, bên cạnh đó có nhiều đối tượng sử dụng thông tin cá nhân của người khác để đăng ký kinh doanh TMĐT nên khó quản lý được chính xác đối tượng.

Đặc biệt, hoạt động kinh doanh của các NCCNN được thực hiện hoàn toàn trên nền tảng số, thông qua mạng internet dẫn đến việc cơ quan thuế gặp khó khăn khi thu thập thông tin, xây dựng danh sách NCCNN để yêu cầu đăng ký, kê khai và nộp thuế.

Thứ hai, khó khăn trong việc xác định căn cứ tính thuế do một đối tượng có thể có nhiều gian hàng trên một sàn giao dịch TMĐT, và cùng lúc trên nhiều sàn giao dịch TMĐT, cùng lúc trên nhiều trang mạng xã hội.

Thứ ba, khó phân biệt rõ loại thu nhập làm cơ sở đánh thuế. Trong nền kinh tế số rất khó phân biệt một số loại thu nhập, đặc biệt là bản quyền, phí dịch vụ hay doanh thu hàng hóa thông thường để làm căn cứ tính thuế, nghĩa vụ khai thuế.

Thứ tư, việc kiểm soát dòng tiền cũng không dễ dàng do có nhiều phương thức thanh toán như: thanh toán bằng tiền mặt, thanh toán qua ngân hàng, thanh toán điện tử, thanh toán ngang hàng (P2P), tiền điện tử..., đồng thời với các phương thức điện tử cũng rất khó trong việc xác định doanh thu phát sinh từ hoạt động bán hàng và giao dịch cá nhân thông thường.

Thứ năm, khó khăn trong việc tiếp cận hỗ trợ, hướng dẫn NCCNN hiểu và chấp hành đúng pháp luật thuế của Việt Nam do các NCCNN không hiện diện tại Việt Nam.

Thứ sáu, thông tin do sàn TMĐT cung cấp lên cổng thông tin còn chưa đầy đủ, nhiều sai lệch và bất hợp lý…

Để tăng cường quản lý hoạt động kinh doanh TMĐT, năm 2024, ngành Thuế tiếp tục nghiên cứu, đề xuất sửa đổi, bổ sung Luật Quản lý thuế, Luật thuế và các văn bản dưới luật có liên quan nhằm tăng cường trách nhiệm trong việc khai thuế, nộp thuế và cung cấp thông tin cho cơ quan thuế của các chủ thể có liên quan đến hoạt động kinh doanh TMĐT như: chủ sở hữu sàn giao dịch TMĐT, NCCNN không có cơ sở kinh doanh cố định tại Việt Nam, các đơn vị vận chuyển, ngân hàng, trung gian thanh toán…

Tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, hỗ trợ NNT, đặc biệt chú trọng NNT là cá nhân kinh doanh TMĐT, chủ sở hữu sàn TMĐT, NCCNN thực hiện nghĩa vụ thuế theo quy định.

Ngành Thuế sẽ hoàn thiện cơ sở dữ liệu về TMĐT từ các nguồn thông tin từ NNT, thông tin quản lý thuế của cơ quan thuế, thông tin từ kết quả thanh tra, kiểm tra và thông tin từ bên thứ ba (các cơ quan, tổ chức khác). Xây dựng mô hình quản lý rủi ro đối với tổ chức, cá nhân kinh doanh TMĐT, theo đó áp dụng trí tuệ nhận tạo (AI) để xử lý dữ liệu lớn, đưa ra các cảnh báo đối với trường hợp có rủi ro về thuế.

Văn Tuấn