Vì sao các phiên đấu thầu vàng chưa hiệu quả?

Vì sao đấu thầu liên tục ế?

Ngân hàng Nhà nước (NHNN) vừa thông báo hủy phiên đấu thầu 16.800 lượng vàng vào sáng qua (3/5) do chỉ có một đơn vị nộp phiếu dự thầu. Đây là phiên đấu thầu vàng miếng thứ ba bị hủy. Như vậy, trong 4 phiên đấu thầu vàng được NHNN tổ chức từ ngày 23/4 đến nay, mới có duy nhất một phiên đấu thầu vàng diễn ra với 3.400 lượng vàng trúng thầu (chỉ chiếm 20% tổng lượng vàng được mang ra đấu thầu).

Mức giá tham chiếu để tính giá đặt cọc được Ngân hàng Nhà nước đưa ra sáng nay là 82,9 triệu đồng/lượng, thấp hơn giá mua vào của các doanh nghiệp trên thị trường sáng 3/5 (83,5 triệu đồng/lượng). Dù vậy, đây vẫn chưa phải là mức giá hấp dẫn đối với các doanh nghiệp, tổ chức tín dụng.

Các phiên đấu thầu vàng chưa thực sự thu hút được nhiều doanh nghiệp tham gia.

PGS.TS Ngô Trí Long, chuyên gia kinh tế cho rằng, nguyên nhân khiến vàng đấu thầu liên tục “ế” là do điều kiện tham gia đấu thầu không phù hợp với doanh nghiệp, tổ chức tín dụng. Cụ thể, theo quy định của NHNN, khối lượng đấu thầu tối thiểu một thành viên được phép đặt thầu là 14 lô, tương đương 1.400 lượng là quá cao. Chưa kể, sau khi trúng thầu, lượng vàng phải sau 2 ngày mới được giao trong khi giá vàng biến động rất mạnh. Về nguyên tắc kinh doanh, doanh nghiệp kinh doanh vàng không đầu cơ mà mua được bao nhiêu phải bán ra bấy nhiêu để an toàn vốn vì biến động của giá vàng rất phức tạp, khó lường nên đầu cơ vàng rất rủi ro.

PGS.TS Ngô Trí Long đề xuất NHNN cần xem xét sửa đổi điều kiện yêu cầu mua tối thiểu còn khoảng 500 lượng vàng, sẽ thu hút nhiều đơn vị tham gia bỏ thầu hơn. Ngoài ra, giá tham chiếu để tính giá trị đặt cọc mà NHNN đưa ra cũng chưa hấp dẫn, thậm chí còn cao hơn giá vàng miếng SJC mua vào trên thị trường.

“Điều này cho thấy NHNN vô tình công nhận giá thị trường của vàng miếng SJC hiện nay, không đúng mục tiêu kéo giá vàng trong nước sát với giá vàng thế giới. Như vậy, nếu đơn vị trúng thầu giá phải cao hơn giá sàn thì có rủi ro lớn và sẽ bị lỗ”, ông Long nói.

Xây dựng lại mức giá đấu thầu phù hợp

PGS.TS Đinh Trọng Thịnh, nguyên giảng viên cao cấp Học viện Tài chính, việc NHNN thực hiện các phiên đấu thầu vàng gần đây nhằm tăng nguồn cung sẽ giúp hạ nhiệt giá mặt hàng này, giúp rút ngắn khoảng cách giữa giá vàng thế giới và giá vàng trong nước. Trên cơ sở tăng cung sẽ giúp giá vàng nhẫn 9999 sát gần với giá vàng quốc tế hơn. Trong thông báo đấu thầu, NHNN đưa ra giá khởi điểm là cần thiết, vì kết quả giá trúng thầu phải bám sát với giá vàng trên thị trường.

NHNN muốn tăng nguồn cung phải theo sát giá thị trường, do vậy mới cần đấu giá. NHNN đấu thầu 16.800 lượng vàng SJC, nhưng không có nghĩa là phải bán hết số lượng này. Quy tắc đơn giản, thị trường cần tới đâu sẽ cung cấp tới đó, hoặc tùy theo sức mua, mục tiêu điều hành, NHNN có thể tổ chức thêm các phiên đấu giá vàng tiếp theo.

Việc đưa giá vàng trong nước sát với giá vàng thế giới là mục tiêu Nhà nước đặt ra từ lâu. Tuy nhiên, ngoài mục tiêu này, vẫn còn nhiều mục tiêu khác. Vì vậy, có thể thấy, cơ quan quản lý đang có những tính toán phù hợp.

"Về nhận định khách quan của tôi thì mức giá cọc mà NHNN đưa ra trong các phiên đấu thầu gần đây còn cao so với giá trung bình của thế giới, trong khi giá vàng miếng đang có xu hướng giảm. Quy tắc khi đấu thầu, giá phải bằng hoặc cao hơn giá tham chiếu, chứ không được phép thấp hơn. Thế nên, trong phiên đầu tiên, khi giá tham chiếu để tính giá trị đặt cọc được thông báo ở 81,8 triệu đồng/lượng, đã không có thành viên tham gia đấu thầu.

Khi NHNN hạ giá khởi điểm xuống còn 80,7 triệu đồng/lượng, lập tức có thành viên tham gia và kết quả có 2 thành viên trúng thầu. Theo đó, một thành viên ra giá ở 81,33 triệu đồng/lượng và một thành viên đưa ra giá trúng thầu ở mức 81,32 triệu đồng/lượng. Đây cũng là mức giá đảm bảo sát với diễn biến của thị trường", PGS.TS Đinh Trọng Thịnh nói.

Nếu đấu thầu xong gần 17.000 lượng vàng, thị trường vàng sẽ đỡ áp lực về cung, góp phần hạ giá vàng. Tuy nhiên, chúng ta cũng cần lắng nghe cầu của thị trường đến đâu để đưa ra nguồn cung phù hợp.

Theo Hiệp hội Vàng, Việt Nam cần nhập khẩu khoảng 1,5 tấn vàng mới đủ nhu cầu thị trường. Như vậy, rõ ràng với 16.800 lượng đấu thầu chưa "thấm" vào đâu. Việc tổ chức đấu thầu nhằm giảm chênh lệch giá vàng miếng giữa trong nước và quốc tế, tôi cho rằng đây chưa phải giải pháp căn cơ. Về lâu dài, cần xem xét chỉnh sửa sớm Nghị định số 24/2012/NĐ-CP về quản lý hoạt động kinh doanh vàng cho phù hợp với bối cảnh hiện nay.

Để thu hút sự tham gia của nhiều doanh nghiệp vào các phiên đấu thầu, cũng như đảm bảo thành công cho các phiên đấu thầu, NHNN cần phải xây dựng được mức giá phù hợp để người đấu thầu tính toán được lợi ích của họ. Việc này phía NHNN có lẽ đã nhận ra, nên trong phiên đấu thầu vàng gần đây nhất, ngay lập tức, NHNN đã điều chỉnh mức tham chiếu xuống 1,1 triệu đồng/lượng, còn 80,7 triệu đồng/lượng, thay vì áp mức giá cũ là 81,8 triệu đồng.

"Đấu thầu vàng không phải là giải pháp căn cơ. Về lâu dài chúng ta cũng cần xem xét chỉnh sửa Nghị định số 24/2012/NĐ-CP về quản lý hoạt động kinh doanh vàng cho phù hợp với bối cảnh hiện nay", ông Thịnh đề nghị.

Tô Hội