AI cùng công nghệ 4.0 phác họa tương lai ngành điện

‘Sân khấu’ công nghệ 4.0 của ngành điện Việt Nam

Hội nghị Khoa học và công nghệ Điện lực toàn quốc năm 2025 được tổ chức vào ngày 27-28/11 với quy mô lớn nhất từ trước đến nay, gắn với chủ đề “Chuyển dịch năng lượng và bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia”. Song song hội nghị là Triển lãm Công nghệ Điện lực – Techshow 2025, nơi 52 gian hàng của 36 đơn vị thuộc các tổng công ty điện lực, viện nghiên cứu, doanh nghiệp sản xuất thiết bị trong và ngoài nước cùng giới thiệu các giải pháp mới nhất cho ngành điện.

Khu vực dành cho thiết bị bay không người lái (UAV) và công nghệ LiDAR thu hút đông đảo chuyên gia và sinh viên-Ảnh: Đức Tuân

Nếu hội nghị tập trung thảo luận chiến lược thì Techshow lại là “phòng thí nghiệm mở”, nơi công nghệ 4.0 được trình diễn ngay trên các mô hình, thiết bị thật. Điểm nhấn dễ thấy nhất là nhóm giải pháp lưới điện thông minh: từ hệ thống SCADA, DMS, OMS giám sát - điều khiển từ xa, đến các nền tảng số quản lý lưới điện, bản đồ mất điện trực tuyến, các ứng dụng chăm sóc khách hàng và ứng dụng điều hành công trường số. Các công nghệ này giúp ngành điện quan trắc phụ tải, khoanh vùng sự cố và thao tác đóng cắt tự động nhanh hơn, chính xác hơn.

Khu vực dành cho thiết bị bay không người lái (UAV) và công nghệ LiDAR thu hút đông đảo chuyên gia và sinh viên. Drone kiểm tra đường dây truyền tải, kết hợp cảm biến và camera AI, cho phép ghi nhận hình ảnh cột, dây dẫn, hành lang tuyến từ trên cao, phát hiện sớm các điểm bất thường thay vì chờ đến khi có sự cố. Dữ liệu sau đó được đồng bộ với các hệ thống quản lý kỹ thuật như PMIS, HRMS, hỗ trợ đánh giá tình trạng thiết bị theo thời gian thực.

Tổng công ty Điện lực TP.HCM (EVNHCMC) giới thiệu các sản phẩm công nghệ tiêu biểu-Ảnh: Đức Tuân

Tổng công ty Truyền tải điện Quốc gia (EVNNPT) mang đến mô hình trạm biến áp thông minh iStation cùng dàn drone kiểm tra lưới điện, thể hiện rõ xu hướng tự động hóa và giảm phụ thuộc vào thao tác thủ công. Ở khối phân phối, Tổng công ty Điện lực miền Nam (EVNSPC) giới thiệu công nghệ vệ sinh cách điện hotline bằng nước áp lực cao điều khiển từ xa, giúp đường dây vẫn mang điện trong khi vệ sinh, hạn chế tối đa gián đoạn cung cấp điện.

Techshow 2025 cũng là “sân diễn” của trí tuệ nhân tạo. Các giải pháp AI camera và Edge AI được ứng dụng để phân tích tín hiệu phóng điện cục bộ, chẩn đoán sớm nguy cơ hư hỏng máy biến áp thông qua phân tích khí hòa tan. Một số mô hình còn dùng AI để giám sát an toàn lao động, nhận diện khu vực nguy hiểm tại hiện trường, nhắc nhở người vận hành khi thiếu trang bị bảo hộ hoặc thao tác sai quy trình.

Không chỉ tập trung vào vận hành lưới, nhiều gian hàng dành diện tích cho giải pháp tiết kiệm điện và quản trị phụ tải. Các hệ thống đo đếm từ xa, nền tảng phân tích dữ liệu sử dụng điện theo thời gian thực giúp khách hàng công nghiệp và sinh hoạt điều chỉnh chế độ tiêu thụ, góp phần giảm áp lực nguồn và chi phí. Các mô hình trạm sạc xe điện, tuabin điện gió, hệ thống lưu trữ năng lượng bằng pin (BESS) được trưng bày như những “mảnh ghép” không thể thiếu trong bức tranh chuyển dịch năng lượng mà ngành điện hướng tới.

Tại Techshow 2025 trưng bày các giải pháp kỹ thuật và sản phẩm số do đội ngũ kỹ sư Tổng công ty nghiên cứu và ứng dụng trong vận hành-Ảnh: Đức Tuân

Theo Tổng giám đốc EVN Nguyễn Anh Tuấn, chuỗi hoạt động khoa học công nghệ năm nay có quy mô lớn nhất từ trước đến nay của ngành điện. Techshow 2025 phác họa bức tranh toàn cảnh về những đột phá công nghệ mới nhất, đặc biệt là chuyển đổi số gắn với trí tuệ nhân tạo, tạo nền tảng cho lưới điện thông minh và hệ sinh thái năng lượng sạch trong tương lai.

Từ chuyển dịch năng lượng đến bảo đảm an ninh điện cho tương lai

Trong không gian hội nghị, gần 170 bài viết và tham luận từ các đơn vị thành viên EVN, viện nghiên cứu, trường đại học và đối tác quốc tế tập trung vào các vấn đề cốt lõi của ngành điện: quy hoạch hệ thống điện trong bối cảnh nhu cầu tăng cao, tích hợp nguồn năng lượng tái tạo, vận hành lưới điện khi tỷ trọng điện gió, điện mặt trời ngày càng lớn, tự động hóa nhà máy điện và nền tảng số cho trạm biến áp, điều độ hệ thống.

Các tham luận cho thấy, khi năng lượng tái tạo thâm nhập sâu vào hệ thống, thách thức về ổn định lưới và an ninh cung cấp điện càng lớn. Vì vậy, ngành điện không chỉ cần nguồn phát mới, mà còn cần các công cụ dự báo chính xác, hạ tầng số đủ mạnh để điều khiển linh hoạt. Những hệ thống dự báo công suất điện gió, điện mặt trời, phần mềm mô phỏng và tối ưu vận hành nhà máy được giới thiệu tại Techshow chính là “cánh tay nối dài” cho các trung tâm điều độ.

Tổng công ty Điện lực TP.HCM (EVNHCMC) giới thiệu các sản phẩm công nghệ tiêu biểu-Ảnh: Đức Tuân

Hội nghị một lần nữa khẳng định khoa học và công nghệ, cùng chuyển đổi số, là đột phá chiến lược để ngành điện thực hiện mục tiêu đảm bảo an ninh năng lượng, chuyển dịch năng lượng bền vững, phát triển lưới điện thông minh, phù hợp với các nghị quyết của Bộ Chính trị về chiến lược năng lượng quốc gia. Ở góc nhìn thực tiễn, những gì đang được trưng bày tại Techshow cho thấy các tổng công ty điện lực không còn coi chuyển đổi số là khái niệm chung chung, mà đã biến thành dự án, thiết bị và quy trình cụ thể.

Tổng công ty Điện lực TP.HCM (EVNHCMC) mang đến nhiều giải pháp hướng trực tiếp đến người dùng: ứng dụng chăm sóc khách hàng EVNHCMC, kính và mũ thông minh hỗ trợ lực lượng hiện trường, hệ thống quản lý lưới điện GIS, bản đồ mất điện trực tuyến, hệ thống tự động hóa lưới điện DAS, hệ thống quản lý mất điện OMS… Các sản phẩm này giúp quá trình tiếp nhận, xử lý yêu cầu của khách hàng minh bạch hơn, đồng thời rút ngắn thời gian khôi phục điện khi xảy ra sự cố.

Bức tranh năng lượng xanh cũng hiện rõ qua các gian hàng trưng bày giải pháp dự báo năng lượng tái tạo, hệ thống sạc xe điện, hệ thống lưu trữ BESS. Những công nghệ này được xem là “bộ đệm” quan trọng, giúp hệ thống điện hấp thụ tốt hơn các nguồn năng lượng biến động như gió, mặt trời, giảm nguy cơ quá tải cục bộ và hạn chế phải cắt giảm công suất.

Từ góc độ người tham quan, anh Trần Kiên (Kỹ sư -Công ty Cổ phần Quốc tế Mekong) cho rằng: Techshow 2025 là dịp để nhìn thấy điện năng - thứ vốn vô hình - được “kể lại” bằng các mô hình trực quan. Qua mỗi gian hàng, câu chuyện chuyển dịch năng lượng được cụ thể hóa bằng drone bay trên đầu đường dây, bản đồ số hiển thị phụ tải từng khu vực, hay tủ sạc xe điện đặt cạnh mô hình nhà máy điện gió.

Bằng sự kết nối chặt chẽ giữa hội nghị khoa học và triển lãm công nghệ, sự kiện năm 2025 cho thấy ngành điện Việt Nam đang đặt khoa học công nghệ và chuyển đổi số ở vị trí trung tâm trong chiến lược phát triển. Từ lưới điện thông minh, AI, IoT, drone đến BESS, những công nghệ đang được giới thiệu tại Techshow hôm nay được kỳ vọng sẽ trở thành nền tảng quan trọng bảo đảm an ninh năng lượng và thúc đẩy quá trình xanh hóa hệ thống điện trong những năm tới.

Nguyễn Tuyết