Ấn Độ đón báu vật Phật giáo sau 127 năm lưu lạc

Những viên đá quý Piprahwa, có niên đại từ khoảng năm 240-200 TCN, đã được mua thông qua quan hệ đối tác công-tư với chính phủ Ấn Độ. Ảnh: Sotheby's.

Ngày 31/7, chính phủ Ấn Độ chính thức công bố việc hồi hương thành công bộ báu vật cổ có liên hệ mật thiết với Đức Phật - gồm 334 viên ngọc quý từng được chôn cất cùng tro cốt của Ngài gần 2.000 năm trước tại khu di chỉ Piprahwa (bang Uttar Pradesh, miền Bắc Ấn Độ), theo Guardian.

Đây là kết quả của chiến dịch pháp lý, ngoại giao và văn hóa kéo dài nhiều tháng nhằm ngăn chặn cuộc đấu giá quốc tế do nhà đấu giá Sotheby’s tổ chức tại Hong Kong hồi tháng 5 vừa qua. Thủ tướng Narendra Modi gọi đây là “một ngày hân hoan cho di sản văn hóa dân tộc”.

“Việc những xá lợi thiêng liêng của Đức Phật Bhagwan trở về đất mẹ sau 127 năm lưu lạc là niềm tự hào lớn lao với mọi người dân Ấn Độ. Chúng là minh chứng cho mối liên kết sâu sắc giữa đất nước chúng tôi và giáo lý từ bi, hòa bình của Ngài”, ông Modi chia sẻ trên nền tảng mạng xã hội X.

Bộ ngọc Piprahwa bao gồm các viên thạch anh tím, san hô, garnet, ngọc trai, pha lê, vỏ sò và vàng được tạo hình thành dây chuyền, hạt trang sức hoặc giữ nguyên trạng thái tự nhiên.

Chúng từng được chôn trong một bảo tháp tại Piprahwa vào khoảng năm 240-200 TCN, cùng với phần tro xá lợi hỏa táng của Đức Phật, người được cho là viên tịch vào khoảng năm 480 TCN.

Năm 1898, William Claxton Peppé - một địa chủ người Anh thời thuộc địa - đã phát hiện bộ báu vật này trên điền trang của mình ở Uttar Pradesh.

Theo Luật Kho báu Ấn Độ năm 1878, chính quyền thuộc địa Anh khi đó tuyên bố sở hữu, chia số ngọc thành ba phần: xương và tro được dâng tặng lên vua Phật tử Chulalongkorn của Xiêm (nay là Thái Lan), khoảng 1.800 viên ngọc chuyển về Bảo tàng Ấn Độ tại Kolkata, và gia đình Peppé được phép giữ lại gần 1/5 bộ sưu tập.

Tháng 5/2025, ba hậu duệ của gia đình Peppé bất ngờ công bố kế hoạch đưa phần ngọc còn lại ra đấu giá quốc tế tại Hong Kong. Thông tin này lập tức vấp phải sự phản đối mạnh mẽ từ cộng đồng Phật giáo toàn cầu, các học giả và tín đồ ở nhiều quốc gia. Họ cho rằng những viên ngọc mang giá trị tâm linh sâu sắc, được xem như xá lợi vật lý của Đức Phật, không thể bị thương mại hóa.

Ngay sau đó, Bộ Văn hóa Ấn Độ ra tuyên bố phản đối chính thức, đồng thời cảnh báo sẽ tiến hành khởi kiện tại cả tòa án Ấn Độ và Hong Kong, cũng như kêu gọi sự can thiệp từ các tổ chức quốc tế. Trước sức ép pháp lý và dư luận, nhà đấu giá Sotheby’s đã buộc phải hoãn sự kiện và tìm giải pháp thay thế.

Theo Bộ Văn hóa Ấn Độ, bộ ngọc Piprahwa sẽ được công bố trong một buổi lễ quốc gia đặc biệt và sớm được đưa vào trưng bày công khai tại bảo tàng trong nước.

Ông Chris Peppé - cháu nội của William Claxton Peppé - cũng bày tỏ sự ủng hộ trước quyết định này: “Gia đình chúng tôi rất vui khi ý nghĩa đích thực của phát hiện tại Piprahwa được công nhận rộng rãi và các báu vật sẽ được người dân chiêm ngưỡng như một phần di sản chung”.

Phương Linh