ASIAD 2026 tại Nhật Bản sẽ là phép thử lớn cho thể thao Việt Nam

Trên bảng tổng sắp, Đoàn Thể thao Việt Nam đứng thứ 3 nhưng nếu đi sâu vào chi tiết, chúng ta đã có kỳ Đại hội thành công. Tại SEA Games 33, Việt Nam chỉ cử 842 vận động viên, ít hơn so với với Indonesia (1.021), Thái Lan (1.531), Malaysia (1.166) hay Philippines (1.168).

Đoàn Thể thao Việt Nam hoàn thành mục tiêu tại SEA Games 33.

Dù vậy, Việt Nam vẫn giành tới 87 Huy chương Vàng, đạt chỉ số hiệu suất Huy chương Vàng là 10,3, tức trung bình cứ 100 vận động viên thì có hơn 10 Huy chương Vàng. Con số này chỉ đứng sau chủ nhà Thái Lan (15,2) và vượt trội so với Indonesia (8,9), Singapore (5,6), Malaysia (4,9) hay Philippines (4,3).

SEA Games 33 đã khép lại với những thành công của thể thao Việt Nam nhưng cũng cho thấy bức tranh với nhiều điều đáng suy ngẫm. Việt Nam vẫn duy trì được vị thế ở khu vực nhờ lực lượng tinh nhuệ, đầu tư trọng điểm và hiệu quả thi đấu cao.

Nhiều năm qua, SEA Games luôn là nơi để thể thao Việt Nam “khởi động” nhằm hướng tới những sân chơi đẳng cấp hơn và luôn hiểu rằng giữa chuẩn SEA Games với ASIAD và Olympic vẫn có những khoảng cách rất lớn, đặc biệt ở các môn đòi hỏi trình độ kỹ thuật cao, cường độ thi đấu lớn và tính ổn định dài hạn.

Cục phó Cục Thể dục Thể thao – bà Lê Thị Hoàng Yến chia sẻ: “SEA Games 33 là một dấu mốc quan trọng, nơi chúng ta kiểm chứng lại quá trình chuẩn bị lực lượng và hiệu quả của công tác huấn luyện trong giai đoạn vừa qua. Tuy nhiên, ngay từ đầu, chúng tôi đã xác định rất rõ SEA Games không phải là đích đến cuối cùng, mà chỉ là bước chạy đà, là sân chơi để rà soát lực lượng, đánh giá năng lực vận động viên trước những đấu trường có tính cạnh tranh cao hơn như ASIAD hay Olympic”.

Nói thế để thấy, sau SEA Games 33 thể thao Việt Nam sẽ không dừng lại để tận hưởng thành quả. Ngược lại, đây là giải đấu để thể thao Việt Nam nhìn ra những thế mạnh qua đó tiếp tục phát huy và hạn chế điểm yếu. Từ đó, biến thành tích ở Đại hội thể thao Đông Nam Á thành một chiếc lò xo bị nén chặt và bật lên khi bước ra sân chơi lớn.

Về dài hạn, thể thao Việt Nam cần được định hình rõ ràng đâu là các môn thế mạnh, không chỉ để làm nòng cốt cho SEA Games, đó cũng sẽ là mũi nhọn được đầu tư, với lộ trình cụ thể hướng tới ASIAD và Olympic. Mỗi môn cần được xác định rõ nhóm vận động viên trọng điểm, nhóm kế cận và nhóm thử nghiệm, tránh tình trạng dàn trải hoặc chạy theo chỉ tiêu ngắn hạn.

Thể thao Việt Nam hướng tới các giải đấu lớn sau SEA Games 33.

Tại SEA Games 33, thể thao Việt Nam đã chứng minh được sự hiệu quả của quá trình tinh gọn, nhưng khi bước ra sân chơi lớn, chiều sâu lực lượng lại trở thành yếu tố sống còn. ASIAD và Olympic không chỉ là cuộc so tài của một hai cá nhân xuất sắc, mà là sự bền bỉ của cả hệ thống.

Nói thêm về điều này, bà Lê Thị Hoàng Yến cho biết, Cục Thể dục Thể thao đã và đang phối hợp chặt chẽ với các liên đoàn, ban huấn luyện xây dựng lộ trình dài hạn cho từng môn, từng nhóm vận động viên trọng điểm. Trọng tâm là đầu tư có chọn lọc, tập trung vào các môn Olympic, các nội dung có khả năng cạnh tranh huy chương ở tầm châu lục và thế giới.

Bên cạnh chuyên môn, Cục Thể dục Thể thao cũng đặc biệt chú trọng đến công tác tư tưởng, tâm lý thi đấu, giúp vận động viên hiểu rõ vị trí của mình trên bản đồ thể thao khu vực và thế giới, từ đó giữ được khát vọng vươn lên, không thỏa mãn với những thành tích đã đạt được. Sau SEA Games, toàn ngành đều tiến hành đánh giá lại một cách nghiêm túc, chỉ ra những điểm mạnh cần phát huy và những hạn chế cần khắc phục.

Từ giỏi khu vực sang có khả năng tranh chấp huy chương châu lục là bước rất dài. Nó đòi hỏi vận động viên phải thay đổi tư duy tập luyện và các nhà chức trách cũng cần có chiến lược dài hơi, hiệu quả. Nếu không chuẩn bị tâm thế này từ sớm, khoảng cách đẳng cấp với sân chơi châu lục, thế giới sẽ khó bị san lấp.

Cạnh đó, áp lực tâm lý cũng là yếu tố cần được nhìn nhận nghiêm túc. Bởi trong thể thao hiện đại, mọi tác động dù là nhỏ nhất cũng có thể sẽ gây ra ảnh hưởng rất lớn và có thể khiến cả một quá trình tập luyện dài hạn đổ sông đổ bể.

Nói về điều này, ngay cả một vận động viên giàu kinh nghiệm như Nguyễn Thị Oanh – người giành 3 Huy chương Vàng SEA Games 33 cũng phải thừa nhận: “Tôi cho rằng mọi giải đấu đều có áp lực với các vận động viên. Việc các vận động viên cân bằng yếu tố tâm lý và chuyên môn trong thi đấu là rất quan trọng. Tâm lý có tác động rất lớn tới việc liệu họ có đạt được thành tích tốt hay không. Thế nên, mỗi vận động viên đều cần có cách để tự điều chỉnh tâm lý hoặc có giải pháp để tự giảm bớt áp lực”.

Bên cạnh những yếu tố chủ quan, không thể không nhắc đến những thách thức mang tính nền tảng đó là cơ sở vật chất, khoa học huấn luyện, chế độ đãi ngộ và cơ hội thi đấu quốc tế. Đầu tư cho thể thao thành tích cao không thể chỉ dừng ở việc tập trung cho một giải đấu cụ thể. Nó đòi hỏi sự kiên nhẫn, nhất quán và tầm nhìn vượt qua áp lực thành tích trước mắt. Một hệ thống mạnh là hệ thống cho phép vận động viên toàn tâm toàn ý tập luyện và thi đấu, không bị phân tâm bởi những lo toan ngoài chuyên môn.

Nhìn về phía trước, ASIAD 2026 tại Nhật Bản sẽ là phép thử lớn. Ở đó, mọi giới hạn sẽ được đo lường một cách khắt khe. SEA Games 33 cho thấy thể thao Việt Nam đang đi đúng hướng, nhưng con đường phía trước vẫn dài và nhiều chông gai. Thành công thực sự không nằm ở việc giữ vững vị trí trong khu vực, mà ở khả năng từng bước thu hẹp khoảng cách với châu Á, rồi xa hơn là thế giới.

Duy Anh