Ba đột phá chiến lược - tư duy cốt lõi trong xây dựng Quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại

Thể chế, điều kiện tiên quyết để phát triển bền vững

Một quân đội hiện đại không thể vận hành hiệu quả trên nền tảng thể chế cũ kỹ, rời rạc và hành chính hóa. Đó là lý do vì sao trong 3 đột phá chiến lược, Quân ủy Trung ương đặt hoàn thiện thể chế lên hàng đầu. Thể chế là điều kiện tiên quyết để tạo lập khung hành động chiến lược, định hình cấu trúc vận hành và mở đường cho mọi nguồn lực được kích hoạt đúng hướng, đúng tầm.

Thể chế không đơn thuần là hệ thống văn bản quy phạm pháp luật, mà là tổng thể các quy chuẩn, cơ chế, quy trình phối hợp, quyết định cách thức tổ chức lực lượng, huy động nguồn lực, xử lý tình huống và điều hành chiến lược. Một hệ thống thể chế quân sự hiện đại phải thích ứng nhanh với sự biến động của chiến tranh thế giới hiện đại, đồng thời giữ vững nguyên tắc lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng đối với Quân đội và sự nghiệp quốc phòng.

Ảnh minh họa: VGP

Hoàn thiện thể chế cũng đồng nghĩa với mở rộng khả năng huy động sức mạnh tổng hợp. Trong bối cảnh nền kinh tế đất nước còn nhiều khó khăn, thể chế tốt sẽ tạo điều kiện khai thác hiệu quả các nguồn lực xã hội, thúc đẩy kết hợp quốc phòng với kinh tế, khoa học-công nghệ, giáo dục và các ngành công nghiệp dân sự. Những chủ trương như phát triển công nghiệp quốc phòng lưỡng dụng, kết hợp quốc phòng với phát triển vùng chiến lược, nếu không được thể chế hóa sẽ khó tạo ra sức mạnh bền vững.

Thể chế còn là công cụ giúp nâng cao năng lực chỉ huy, điều hành, dự báo từ sớm, từ xa. Một quân đội không thể tác chiến chủ động nếu thiếu thể chế linh hoạt để điều chỉnh tổ chức lực lượng, phối hợp đa phương diện và phản ứng nhanh trước các tình huống khẩn cấp. Vì vậy, thể chế là điều kiện tiên quyết, là “hệ điều hành chiến lược” bảo đảm cho Quân đội chuyển từ mô hình cứng sang mô hình linh hoạt, từ chỉ huy tuyến tính sang mạng lưới đa chiều.

Con người, trung tâm và nhân tố quyết định

Trong mọi cuộc chiến tranh, dù hình thức có thay đổi, con người vẫn luôn là nhân tố quyết định. Chiến tranh hiện đại đang chuyển sang hình thái phi tiếp xúc, với sự hỗ trợ của các phương tiện không người lái, vũ khí điều khiển từ xa, tấn công mạng và điện tử... nhưng nếu không có con người đủ bản lĩnh, trí tuệ, phẩm chất và năng lực thì mọi công nghệ tối tân đều trở nên vô nghĩa.

Quân ủy Trung ương xác định đột phá về huấn luyện, giáo dục, xây dựng chính quy, chấp hành kỷ luật là đột phá chiến lược thứ hai, vì đây chính là trục xoay trung tâm, nơi hội tụ và quyết định thành bại của mọi chiến lược quân sự. Xây dựng con người trong Quân đội không chỉ là đào tạo kỹ năng, mà là bồi dưỡng toàn diện từ tư tưởng, phẩm chất đến năng lực thực thi nhiệm vụ trong môi trường tác chiến mới.

Huấn luyện hiện nay cần chuyển từ phương pháp truyền thống sang huấn luyện theo năng lực, sát thực tế, gắn với mô hình tác chiến hiện đại. Việc ứng dụng mô phỏng chiến trường, thực tế ảo, công nghệ đánh giá năng lực sẽ giúp quân nhân rèn luyện tốt hơn trong các kịch bản khó, phức tạp và bất định. Giáo dục không chỉ dừng ở việc trang bị tri thức quân sự mà còn phải phát triển tư duy chiến lược, khả năng xử lý tình huống, ứng phó nhanh với biến động.

Một trong những giá trị bền vững của Quân đội nhân dân Việt Nam là phẩm chất Bộ đội Cụ Hồ. Trong thời đại mới, giá trị ấy cần được tiếp tục phát huy, đổi mới hình thức, hiện đại hóa nội dung để thích ứng với môi trường xã hội đa dạng. Văn hóa quân sự kiểu mẫu, kỷ luật tự giác, nghiêm minh, tinh thần trách nhiệm, lòng trung thành tuyệt đối với Đảng và nhân dân là những chuẩn mực cần được hun đúc trong mỗi quân nhân. Khi con người thực sự là trung tâm, được xây dựng toàn diện cả về trí-đức-thể-mỹ, Quân đội sẽ có đủ sức mạnh nội sinh để thích ứng, vươn lên và chiến thắng.

Khoa học-công nghệ, phương tiện và động lực bứt phá

Nếu thể chế là khung và con người là yếu tố quyết định thì khoa học-công nghệ chính là phương tiện giúp hiện thực hóa tầm nhìn chiến lược. Trong bối cảnh toàn cầu đang bước vào cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, công nghệ không chỉ là công cụ hỗ trợ mà là động lực tạo ra sự đột phá và nâng tầm năng lực tác chiến quốc phòng.

Quân ủy Trung ương lựa chọn đột phá về khoa học-công nghệ, công nghiệp quốc phòng và chuyển đổi số là sự lựa chọn mang tính tất yếu. Không thể xây dựng Quân đội hiện đại nếu không làm chủ được các công nghệ lõi, công nghệ điều khiển, trí tuệ nhân tạo, cảm biến chiến thuật, robot tác chiến, hệ thống thông tin-điện tử. Không thể tạo ra lực lượng tác chiến tinh nhuệ nếu không chuyển đổi toàn diện từ mô hình chỉ huy tuyến tính sang mô hình mạng lưới, phi tập trung, ứng dụng dữ liệu lớn và thuật toán hỗ trợ việc ra quyết định và chỉ huy chiến đấu.

Chuyển đổi số trong Quân đội không chỉ là số hóa tài liệu hay ứng dụng phần mềm quản lý. Đó là chuyển đổi cả tư duy tổ chức, từ truyền thống sang hiện đại, từ kinh nghiệm sang dữ liệu, từ quyết định cảm tính sang ra quyết định dựa trên phân tích thông minh. Đây là bước chuyển sâu sắc, đòi hỏi cơ chế tài chính, nhân lực, phối hợp và quản trị hoàn toàn mới.

Cùng với đó, phát triển công nghiệp quốc phòng lưỡng dụng là hướng đi đúng và cần thiết, để các sản phẩm quân sự được thiết kế không chỉ phục vụ chiến đấu mà còn có khả năng ứng dụng trong đời sống sinh hoạt, học tập, lao động và công tác của cả xã hội. Theo đó, sản phẩm công nghiệp quốc phòng phải vừa bảo đảm yêu cầu sẵn sàng chiến đấu, vừa đóng góp vào phát triển kinh tế của đất nước. Muốn vậy, phải có cơ chế khuyến khích doanh nghiệp quốc phòng cạnh tranh lành mạnh, có năng lực đổi mới sáng tạo, được bảo hộ sản phẩm, sở hữu trí tuệ và tiếp cận thị trường công nghệ toàn cầu. Khoa học-công nghệ, nếu được đầu tư đúng hướng, sẽ là công cụ dẫn dắt Quân đội vươn tới trình độ hiện đại, chủ động, tự lực là phương tiện không thể thiếu để kết nối thể chế và con người trong một chỉnh thể hiện đại hóa toàn diện.

Kết nối 3 trụ cột, kiến tạo sức mạnh tổng hợp

Ba đột phá chiến lược không phải là 3 mảng hoạt động tách rời mà là 3 trụ cột trong một cấu trúc chiến lược đồng tâm. Thể chế là điều kiện cần để mở đường, con người là nhân tố quyết định thành bại, công nghệ là phương tiện và động lực thực hiện. Khi được triển khai đồng bộ, nhất quán và linh hoạt, 3 trụ cột ấy sẽ tạo ra thế và lực mới cho Quân đội nhân dân Việt Nam: Hiện đại về tổ chức, tinh nhuệ về lực lượng, mẫu mực về phẩm chất, vững vàng về chính trị, chủ động trong chiến lược.

Tuy nhiên, để biến 3 đột phá chiến lược thành hiện thực, phải giữ vững sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng đối với Quân đội; nâng cao chất lượng, sức chiến đấu của tổ chức đảng các cấp; phát huy vai trò nêu gương của đội ngũ cán bộ; tăng cường kiểm tra, giám sát, xử lý nghiêm các biểu hiện trì trệ, hình thức, "làm cho có". Đồng thời, cần phát huy vai trò giám sát của nhân dân, của báo chí, của chính cán bộ, chiến sĩ trong toàn quân để tạo ra sự minh bạch, đồng thuận và điều chỉnh kịp thời những điểm nghẽn trong quá trình triển khai thực hiện.

Khi thể chế đủ mạnh, con người đủ tâm-tài-trí, công nghệ đủ sức bứt phá, 3 đột phá chiến lược sẽ trở thành 3 mũi nhọn tạo thế chủ động, dẫn dắt hiện đại hóa, góp phần xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, góp phần thực hiện thắng lợi hai mục tiêu chiến lược 100 năm đã được Đảng ta xác định: 100 năm thành lập Đảng và 100 năm thành lập nước.

LÊ NGỌC LONG