Ba Lan chính thức nói lời chia tay với cường kích Su-22 nổi tiếng một thời

Những chiếc cường kích Su-22 từng là xương sống năng lực tấn công mặt đất của Không quân Ba Lan trong suốt 40 năm qua, tuy nhiên giờ đây Warsaw đã quyết loại biên dòng chiến đấu cơ này.

Lễ chia tay diễn ra trong bối cảnh tình hình an ninh khu vực đang căng thẳng: ngay sau khi một loạt máy bay không người lái lạ xâm nhập không phận Ba Lan và bị các tiêm kích NATO bắn hạ.

Không quân Ba Lan đã tổ chức một sự kiện truyền thông để đánh dấu việc loại biên Su-22.

Một tốp Su-22 Fitter đã bay qua các căn cứ từng đóng quân loại máy bay này, như một lần cuối để nhìn lại quãng đường dài phục vụ.

Su-22 là thiết kế thực dụng, không trau truốt nhưng mạnh mẽ, phù hợp với học thuyết Liên Xô thời Chiến tranh Lạnh: chỉ dùng một động cơ turbojet, đạt tốc độ tối đa tới Mach 1,77.

Khung thân đơn giản nhưng bền bỉ và cánh xếp phần ngoài để tối ưu khí động học khi bay nhanh hoặc bay chậm tùy theo từng tình huống khi tiếp cận mục tiêu.

Dòng máy này có tới 10 giá treo ngoài và từng được thiết kế để mang cả bom hạt nhân chiến thuật trong kịch bản xung đột cao.

Ba Lan nhận tổng cộng 90 chiếc Su-22M4 một chỗ và 20 chiếc Su-22UM3K hai chỗ, đưa vào phục vụ tại 4 trung đoàn ném bom chiến thuật.

Chiếc Su-22 đầu tiên đến Ba Lan vào tháng 8 năm 1984.

Su-22 còn có mặt rộng rãi ở nhiều quốc gia Đông Âu khác, nhưng Ba Lan là nước cuối cùng ở châu Âu tiếp tục vận hành loại máy bay này cho tới gần đây.

Kể từ khi Ba Lan gia nhập NATO năm 1999, những chiếc Su-22 đã trải qua một số nâng cấp giới hạn chủ yếu là tích hợp avionics theo tiêu chuẩn NATO và hệ thống liên lạc hiện đại hơn cùng với việc kéo dài tuổi thọ cho một phần phi đội thông qua các đợt đại tu nội địa.

Tuy vậy, khi F-16 và các loại máy bay hiện đại khác xuất hiện, việc duy trì và bảo trì một phi đội Su-22 già cỗi, trong bối cảnh sản xuất dòng máy này đã ngưng từ lâu, trở nên ngày càng khó khăn.

Trong những năm cuối phục vụ, vai trò của Su-22 ở Ba Lan đã chuyển từ nhiệm vụ tấn công mặt đất tầm thấp sang nhiều nhiệm vụ thứ cấp như đối không giả trong huấn luyện, phóng mục tiêu trên không và hỗ trợ diễn tập phòng không.

Dù vẫn có khả năng tham gia tấn công trên biển và hỗ trợ lực lượng mặt đất, giới hạn về vũ khí dẫn đường hiện đại và việc loại bỏ những tên lửa không-đối-đất Liên Xô hết niên hạn đã làm giảm phần nào năng lực tấn công chính quy của chúng.

Việc rút Su-22 khỏi phục vụ được thúc đẩy bởi chương trình hiện đại hóa mạnh mẽ của Ba Lan.

Các chiến đấu cơ F-16 hiện có đang được nâng cấp lên chuẩn F-16V, nước này đặt mua F-35A và bổ sung máy bay tấn công nhẹ FA-50 của Hàn Quốc, đồng thời phát triển năng lực máy bay không người lái như Bayraktar TB2 và sắp có MQ-9B.

Những thay đổi này phản ánh bước chuyển từ nền tảng tiêu tốn công sức bảo trì sang lực lượng phi cơ hiện đại, dễ tích hợp với chuẩn NATO và phù hợp hơn với mối đe dọa hiện thời.

Trên bình diện toàn cầu, Su-22 cũng đang dần rút khỏi biên chế: ngoài Ba Lan, chỉ một vài quốc gia vận hành.

Những nước khác như Iran, Syria hay Yemen thì tình trạng hoạt động của các Su-22 không rõ ràng do xung đột và các cuộc không kích gần đây.

Sự xuất hiện của các nền tảng mới, cùng chi phí duy trì tăng cao, buộc hầu hết quốc gia lựa chọn nghỉ hưu cho loại máy bay từng một thời là năng lực tấn công chủ lực này.

Như vậy, hành trình của Su-22 ở Ba Lan là một lát cắt lịch sử: từ biểu tượng của sức mạnh tấn công thời Chiến tranh Lạnh, qua nhiều đợt nâng cấp để phù hợp với tiêu chuẩn NATO, đến lúc loại biên, là dấu hiệu rõ ràng cho việc đổi mới hoàn toàn bộ mặt lực lượng không quân trong một châu Âu đã thay đổi về an ninh và chiến lược.

Việt Hùng

Theo TWZ