Bậc chẳng nhiễm thế gian

Đức Phật có 32 tướng tốt, 80 vẻ đẹp rạng ngời giữa dân gian. Dấu chân Ngài có bánh xe ngàn căm, khi muốn gieo duyên giáo hóa cho ai thì hiện ra rõ ràng trên cát. Da của Ngài vàng sáng, khi tĩnh tọa phát ra “ánh sáng rực rỡ, giống như núi vàng”.

Với ngoại hình hảo tướng quang minh thoát tục nên nhiều người cứ nghĩ Phật là trời hay chư vị thánh thần giáng thế. Bình tĩnh một chút thì thấy Phật đang trong hình dạng con người, vậy hẳn Ngài là người? Thế nhưng Đức Phật lại nói rằng Ngài không phải là trời, cũng chẳng phải thần thánh phương nào, lạ lùng nhất là cũng không là người. Vậy Ngài là ai?

“Một thời, Đức Phật ở tại nước Câu-tát-la, du hành trong nhân gian, ngồi nghỉ trưa dưới một bóng cây giữa hai thôn Hữu-tùng-ca-đế và Đọa-cưu-la. Lúc ấy có một Bà-la-môn thuộc dòng họ Đậu-ma đang đi trên con đường kia, đến sau Phật. Ông thấy dấu chân Phật hiện ra như bánh xe ngàn căm, dấu chỉ rõ ràng, chỉ bên trong thì đều, vòng chỉ bên ngoài thì tròn, tất cả đều đẹp đẽ và đầy đặn. Thấy vậy, liền tự nghĩ: ‘Ta chưa từng thấy người thế gian nào mà có dấu chân như vậy. Giờ ta phải theo dấu mà tìm ra người này’.

Ông liền theo dấu chân đưa đến chỗ Phật, thấy Đức Thế Tôn đang ngồi nghỉ trưa dưới một bóng cây, dung mạo đoan nghiêm tuyệt thế, các căn vắng lặng, tâm Ngài an định tịch tĩnh, điều phục đệ nhất, thành tựu chánh quán, ánh sáng rực rỡ, giống như núi vàng.

Sau khi đã thấy vậy rồi, liền bạch:

- Ngài là Trời chăng?

Phật bảo Bà-la-môn:

- Ta chẳng phải là Trời.

Lại hỏi:

- Là Rồng, Dạ-xoa, Càn-thát-bà, A-tu-la, Ca-lâu-la, Khẩn-na-la, Ma-hầu-la-già, Nhân, Phi nhân chăng?

Phật bảo Bà-la-môn:

- Ta chẳng phải Rồng… chẳng phải Nhân, Phi nhân.

Bà-la-môn bạch Phật:

- Nếu bảo rằng chẳng phải Trời, chẳng phải Rồng… cho đến chẳng phải Nhân, chẳng phải Phi nhân, vậy thì Ngài là ai?

Bấy giờ, Đức Thế Tôn dùng kệ đáp rằng:

Trời, Rồng, Càn-thát-bà

Khẩn-na-la, Dạ-xoa

A-tu-la không lành

Những Ma-hầu-la-già

Nhân cùng chẳng phải Nhân

Đều do phiền não sinh.

Lậu hoặc phiền não này

Tất cả, Ta đã bỏ

Đã phá, đã diệt sạch

Như hoa Phân-đà-lợi

Tuy sinh từ trong nước

Nhưng chưa từng dính nước.

Ta tuy sinh thế gian

Chẳng bị nhiễm thế gian,

Nhiều kiếp thường lựa chọn

Thuần khổ không chút vui.

Tất cả hành hữu vi

Thảy đều bị sinh diệt

Trừ nhơ, không lay động

Đã nhổ sạch gai góc

Cùng tột bờ sinh tử

Cho nên gọi là Phật.

Phật nói kinh này xong, Bà-la-môn Đậu-ma nghe những gì Đức Phật đã dạy, tùy hỷ hoan hỷ, rồi tiếp tục mà đi”.

(Kinh Tạp A-hàm, quyển 4, kinh số 101. Phật)

Dù Ngài có ngoại hình khác biệt với mọi người nhưng đó chưa phải là điều quan trọng. Điều khác biệt duy nhất của Đức Phật là “Ta tuy sinh thế gian/Chẳng bị nhiễm thế gian” như hoa sen “Tuy sinh từ trong nước/Nhưng chưa từng dính nước”. Thế gian ở đây là còn lậu hoặc, phiền não; còn tham, sân và vô minh. Cho dù là trời, a-tu-la hay thần cũng đều bị thế gian chi phối, còn trong luân hồi sinh tử.

Vô minh là phiền não lớn nhất. Mọi nhận thức và tư duy hữu ngã là nhân tố chính yếu chướng ngăn tuệ giác. Giống như con tằm kéo kén rồi tự cột trói chính mình. Phàm phu chỉ loay hoay trong tổ kén nghiệp lực ấy. Ai tháo tung tổ kén vô minh là Bậc Giác ngộ. Ngài là con người, sống trong nhân gian nhưng đã thoát ra khỏi vòng sinh tử nên gọi là Phật.

Đức Phật ra đời như hoa sen nở trên mặt hồ. Ở trong thế gian mà chẳng nhiễm thế gian. Mới hay, Ta-bà cũng là Tịnh độ, vấn đề là không bị uế nhiễm và dính mắc, điều này chính Đức Phật và chư vị A-la-hán đã thân chứng khi phiền não hết, tuệ giác vô ngã rạng ngời.

Quảng Tánh/Báo Giác Ngộ