Bài 1: 'Cuộc chiến' trên sông

Những thủ đoạn đối phó tinh vi

Tỉnh Vĩnh Long có 5 tuyến sông lớn, với tổng chiều dài khoảng 519km, gồm: sông Ba Lai, sông Hàm Luông, sông Cổ Chiên, sông Tiền, sông Hậu, giáp ranh với TP Cần Thơ, tỉnh Đồng Tháp và các khu vực cửa sông, ven biển với tổng trữ lượng khoáng sản (cát sông) ước tính trên 200 triệu m3. Toàn tỉnh có 26 mỏ cát đang hoạt động, 3 mỏ cát đã hết hạn và 4 dự án nạo vét kết hợp thu hồi sản phẩm. Nhu cầu sử dụng cát san lấp hàng năm của tỉnh rất lớn, khoảng 18 triệu m3.

Phòng CSGT Công an tỉnh Đồng Tháp phối hợp với Công an phường Long Châu và Công an phường Thanh Đức tuần tra, xử lý phương tiện ghe gỗ vận chuyển cát không rõ nguồn gốc.

Các mỏ cát phục vụ chủ yếu mục đích thương mại trong tỉnh và hoạt động theo cơ chế đặc thù để cung cấp nguồn cát san lấp, thi công Dự án vành đai 3 TP Hồ Chí Minh, Dự án đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2021 -2025, Dự án thành phần 3 thuộc Dự án đầu tư xây dựng đường bộ cao tốc Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng giai đoạn 1 và Dự án đầu tư xây dựng cầu Đại Ngãi. Việc khai thác được theo dõi, kiểm tra chặt chẽ.

Nguồn cát cung cấp từ mỏ cát không đủ. Giá thành cát san lấp có lúc tăng cao nên số tiền thu lợi bất chính từ việc khai thác cát trái phép rất lớn. Vì vậy, nhiều đối tượng bất chấp pháp luật, cố tình vi phạm với nhiều phương thức, thủ đoạn hoạt động tinh vi.

Các khu vực như: An Bình, Chợ Lách, Tân Phú, Phú Túc giáp ranh với tỉnh Đồng Tháp, tuyến sông Hậu qua khu vực Lục Sỹ Thành, từng thời điểm, từng nơi, hoạt động khai thác cát diễn biến phức tạp. Các đối tượng bố trí người canh coi, cảnh giới, lợi dụng đêm tối để hoạt động khai thác cát trái phép bằng ghe gỗ, sau đó bơm sang mạng vào các tàu sắt lớn neo đậu gần đó rồi vận chuyển đến nơi khác để tiêu thụ.

Các đối tượng chuẩn bị trước kịch bản hoặc hợp đồng thuê để tránh bị tịch thu phương tiện và sử dụng hóa đơn chứng từ để hợp thức hóa nguồn gốc cát nếu bị bắt giữ và thậm chí sử dụng Flycam để theo dõi, giám sát quá trình tuần tra trên sông của lực lượng chức năng.

Tại tỉnh Đồng Tháp, tuyến đường thủy với tổng chiều dài trên 4.200km (trong đó, có 10 tuyến đường thủy nội địa quốc gia gồm: sông Tiền, sông Hậu, Kênh 28, kênh Chợ Gạo, kênh Phước Xuyên...). Hoạt động khai thác cát sông trái phép trên một số tuyến sông có dấu hiệu hoạt động trở lại, gây thất thoát tài nguyên và đe dọa sự an toàn của bờ sông, các công trình thủy lợi.

Tối 4/9, Phòng CSGT tuần tra trên nhánh sông Tiền qua thủy phận thuộc xã Hiệp Đức, phát hiện có 7 phương tiện nghi vấn đang thực hiện hành vi khai thác, vận chuyển cát trái phép.

Theo Thượng tá Thái Viết Vũ, Trưởng Phòng CSGT Công an tỉnh Đồng Tháp, Tổ công tác tiếp cận còn khoảng một km, phát hiện có 3 Flycam bay trên bầu trời và khoảng 10 đối tượng đứng trên ghe canh hai bên bờ sông đã phát tín hiệu, chiếu đèn liên tục cảnh báo các phương tiện đang bơm hút cát. Lực lượng làm nhiệm vụ nhanh chóng bố trí 3 Tổ công tác truy đuổi. Nhiều đối tượng bỏ phương tiện, nhảy xuống sông tẩu thoát. Lực lượng làm nhiệm vụ tạm giữ 7 phương tiện liên quan cùng tang vật là 150m3 cát.

Trắng đêm truy bắt "cát tặc"

Tại Vĩnh Long, chỉ trong 2 ngày (7 và 8/10), qua công tác tuần tra và mật phục, Phòng Cảnh sát kinh tế phát hiện 5 vụ, 8 đối tượng có hành vi khai thác trái phép cát sông, tàng trữ và mua bán cát không có nguồn gốc hợp pháp. Trung tá Nguyễn Văn Bé Năm, Phó trưởng Phòng Cảnh sát kinh tế cho biết: các vụ việc được phát hiện chủ yếu vào thời điểm đêm khuya về sáng.

Phòng CSGT Công an tỉnh Vĩnh Long tổ chức tháo gỡ máy bơm hút công suất lớn trên các phương tiện là ghe gỗ, xử phạt vi phạm đối với người điều khiển trên lĩnh vực giao thông đường thủy nội địa.

Khuya 8/10, Tổ công tác Phòng Cảnh sát kinh tế phối hợp cùng Công an xã An Bình tuần tra, phát hiện phương tiện do Huỳnh Văn Minh (SN 1992) và Trần Văn Nam (SN 1974, cùng ngụ tỉnh Đồng Tháp) đang có hành vi khai thác khoáng sản trái phép.

Cùng thời điểm đó, trên tuyến sông qua thủy phận thuộc phường Long Châu, Phòng Cảnh sát kinh tế tiếp tục phát hiện phương tiện do Nguyễn Văn Tài (SN 1991, ngụ tỉnh Đồng Tháp) điều khiển đang tàng trữ 39m3 cát không có nguồn gốc hợp pháp.

Còn tuyến sông qua thủy phận thuộc xã Cái Nhum, 4 đối tượng gồm: Lê Hậu Giang (SN 1990), Lê Minh Sâm (SN 1978), Huỳnh Bá Thái Tử (SN 1976, cùng ngụ tỉnh Vĩnh Long) và Nguyễn Hoàng Nhân (SN 1988, ngụ tỉnh Đồng Tháp) đi trên 2 phương tiện thủy đang có hành vi mua bán cát sông không có nguồn gốc, với khối lượng hơn 105m3.

Tuyến sông Hậu đoạn qua thủy phận xã Lục Sỹ Thành, có thời điểm từng là "điểm nóng" về hoạt động khai thác cát trái phép. Cách đây không lâu, Tổ công tác do Đại úy Trần Hoàng Ngôi (cán bộ Công an huyện Trà Ôn cũ) làm tổ trưởng, phát hiện ghe gỗ không số hiệu có 2 đối tượng đang khai thác cát trái phép.

Các đối tượng ngoan cố không chấp hành hiệu lệnh của Tổ công tác, điều khiển phương tiện tăng ga bỏ chạy. Ghe của các đối tượng đã va chạm vào tàu của Tổ tuần tra, khiến 4 cán bộ rơi xuống sông. Đại úy Trần Hoàng Ngôi bị cuốn vào chân vịt của ghe khai thác cát lậu, khiến 2 chân bị đứt lìa.

Từ ngày 10/8 đến nay, Phòng Cảnh sát kinh tế đã phát hiện bắt giữ, xử lý 11 vụ, 5 đối tượng vi phạm về khai thác, vận chuyển với 205m3 cát sông trái phép. Điển hình, hơn 3h sáng 1/10 vừa qua, Tổ công tác của Phòng Cảnh sát kinh tế mật phục kiểm tra trên tuyến sông Hậu, phát hiện 2 ghe gỗ đang hoạt động khai thác cát trái phép và 2 tàu sắt tàng trữ cát sông không có nguồn gốc hợp pháp. 4 đối tượng trên ghe gỗ không chấp hành yêu cầu kiểm tra và nhảy xuống sông tẩu thoát. Lực lượng làm nhiệm vụ đã lập biên bản đối với 2 đối tượng trên tàu sắt, tạm giữ phương tiện cùng tang vật là 121m3 cát.

Trên tuyến sông Tiền thuộc địa bàn xã An Bình, Chợ Lách và Tân Phú, Phòng Cảnh sát kinh tế phát hiện bắt giữ, xử lý 10 vụ, 12 đối tượng vi phạm về khai thác, vận chuyển với 293m3 cát.

Văn Vĩnh - Thanh Thảo