Bài 2: Vì sao một hợp đồng không thực hiện?

3,8 triệu tấn tro, xỉ đang tìm nơi tiêu thụ.

Hợp đồng 1 triệu tấn bán được 20.000 tấn

Việc tro, xỉ khó tiêu thụ có nhiều nguyên nhân. Một lãnh đạo Công ty Nhiệt điện Duyên Hải kể lại, cuối năm 2021, Công ty TNHH Sản xuất thương mại dịch vụ Thuận Hòa TV (trụ sở đặt tại thành phố Trà Vinh) trúng đấu giá 1 triệu tấn tro, xỉ làm vật liệu san lấp của Nhà máy Nhiệt điện Duyên Hải (thị xã Duyên Hải, Trà Vinh) với giá trị hơn 17 tỷ đồng. Sản phẩm cũng đã được Viện Khoa học công nghệ xây dựng (Bộ Xây dựng) cấp chứng nhận hợp chuẩn làm vật liệu san lấp từ năm 2020 có thể dùng làm vật liệu san lấp thay cho cát.

Thế nhưng, công ty không thể tiêu thụ bởi nhiều khó khăn phát sinh. Theo phản ánh của doanh nghiệp là do các công trình, dự án trong tỉnh Trà Vinh đều “chưa tạo điều kiện cho tro, xỉ có cơ hội sử dụng như cát”. Trong hồ sơ thiết kế ban đầu, các công trình, dự án luôn đưa vật liệu cát là lựa chọn duy nhất, tro, xỉ không có cơ hội để được xem xét, lựa chọn. Thế nên, khi hồ sơ thiết kế ban đầu được phê duyệt thì việc đưa tro, xỉ vào thay thế cho vật liệu đã được chọn là cát càng không thể xảy ra.

Làm việc với cơ quan chức năng, đại diện doanh nghiệp không giấu được bức xúc. Năm 2020, Viện Khoa học công nghệ xây dựng, Bộ Xây dựng chứng nhận tro, xỉ hợp chuẩn làm vật liệu san lấp. Cụ thể, chứng nhận hợp chuẩn tro, xỉ đạt theo TCVN 12249:2018 – tro, xỉ nhiệt điện than làm vật liệu san lấp; hợp quy tro bay dùng cho bê tông, vữa xây và xi măng theo QCVN 16:2017/BXD của Bộ Xây dựng. Hàng năm, bãi tro, xỉ của đơn vị này đều được Viện Khoa học công nghệ xây dựng (Bộ Xây dựng) lấy mẫu thử nghiệm và cấp chứng nhận hợp chuẩn, hợp quy dùng cho san lấp và xây dựng theo tiêu chuẩn, quy định hiện hành.

Tháng 12/2021, công ty đã tham gia đấu giá bãi tro, xỉ tại Nhà máy Nhiệt điện Duyên Hải (xã Dân Thành, thị xã Duyên Hải, Trà Vinh) và trúng đấu giá 1 triệu tấn. Tuy nhiên, doanh nghiệp trúng đấu giá chỉ tiêu thụ được khoảng 20.000 tấn, san lấp cho một dự án trường lái xe trên địa bàn, còn lại không biết bán cho ai bởi quy định gói thầu xây dựng không có tro, xỉ.

Chi phí thấp nhưng không sử dụng

Khó khăn lớn nhất mà doanh nghiệp trúng đấu thầu gặp phải là các chủ đầu tư dự án có nhu cầu san lấp chưa mặn mà với tro, xỉ, không đưa tro, xỉ vào hồ sơ thiết kế. Mặc dù với các công trình tại địa phương, chi phí sử dụng tro, xỉ san lấp được xem là thấp hơn so với cát, nguồn cát san lấp khan hiếm, giá cát bị đẩy lên cao. Trước khó khăn trên, Công ty TNHH Sản xuất thương mại dịch vụ Thuận Hòa TV có đơn cầu cứu Chính phủ và UBND tỉnh Trà Vinh.

Lấy tro xỉ phát thải hằng ngày tại nhà máy nhiệt điện được dẫn đến silo bơm cho các xe bồn cung cấp cho các nhà máy sản xuất xi măng, bê tông.

UBND tỉnh Trà Vinh chỉ đạo Sở Xây dựng tìm hiểu, hỗ trợ doanh nghiệp tiêu thụ tro xỉ nhiệt điện thay thế cát san lấp trên địa bàn. Theo đó, UBND tỉnh Trà Vinh nhận được văn bản của Công ty TNHH Sản xuất thương mại dịch vụ Thuận Hòa TV về việc hỗ trợ doanh nghiệp này tháo gỡ khó khăn, tìm đầu ra cho nguồn tro, xỉ thay thế cát san lấp mà doanh nghiệp này đã trúng đấu giá trước đó. Đề nghị Sở Xây dựng kiểm tra, xử lý theo thẩm quyền các nội dung kiến nghị của Công ty TNHH Sản xuất thương mại dịch vụ Thuận Hòa TV, phúc đáp và phối hợp thực hiện.

Lãnh đạo Sở Xây dựng xác nhận, chủ trương lấy tro, xỉ làm san lấp có từ lâu nhưng trước đây thì thiếu đơn giá, định mức, hợp chuẩn, hợp quy. Hiện tro, xỉ ở Nhà máy Nhiệt điện Duyên Hải đã được Viện Khoa học công nghệ xây dựng (Bộ Xây dựng) công bố hợp chuẩn làm vật liệu san lấp, cũng đã có định mức, đơn giá. Do đó, UBND tỉnh Trà Vinh cũng rất quyết liệt chỉ đạo, sớm tìm hiểu và gỡ khó để giúp sớm tận dụng được khối lượng vật liệu trên. Thời điểm trên, khoảng tháng 8/2022, 2 bãi tro, xỉ với tổng diện tích khoảng 50ha của các Nhà máy Nhiệt điện Duyên Hải đang trữ tạm khoảng 3,7 triệu tấn tro xỉ đã được hợp chuẩn làm vật liệu san lấp, chiếm khoảng 68% sức chứa của bãi.

Và kể từ thời gian đơn vị trúng đấu thầu 1 triệu tấn tro xỉ cầu cứu gần 2 năm, bãi chứa vẫn ngày nhiều thêm, không biết bao giờ đến những công trình đúng như chức năng được các cơ quan chức năng ấn định!

Đào Văn