Bạn có thể ngăn ngừa đột quỵ chỉ bằng một lần… nhìn vào camera?

Các nhà khoa học đã phát hiện ra mối liên hệ đáng ngạc nhiên giữa các mạch máu nhỏ trong mắt và một căn bệnh đe dọa tính mạng ảnh hưởng đến hàng triệu người mỗi năm. Sử dụng công nghệ AI tiên tiến, các nhà nghiên cứu tìm ra những manh mối ẩn giấu trong võng mạc, có thể thay đổi cách chúng ta dự đoán và ngăn ngừa tình trạng khẩn cấp y tế nghiêm trọng này. Bạn có tò mò muốn biết đôi mắt của mình có thể nói gì về sức khỏe của bạn không?

AI có thể phát hiện nguy cơ đột quỵ của bạn thông qua một bài kiểm tra mắt đơn giản. Ảnh: The Daily Galaxy --Kênh Great Discoveries

Một nghiên cứu đột phá cho thấy phương pháp quét mắt đơn giản, không xâm lấn có thể đóng vai trò là một công cụ mạnh mẽ trong việc dự đoán nguy cơ đột quỵ của một người. Các nhà nghiên cứu đã xác định được mối liên hệ đáng kể giữa cấu trúc mạch máu võng mạc - những mạch máu nhỏ ở phía sau mắt - và khả năng bị đột quỵ trong tương lai. Những phát hiện này không chỉ cung cấp một phương pháp tiềm năng để phát hiện sớm mà còn làm nổi bật vai trò quan trọng của sức khỏe mắt trong việc phát hiện các bệnh lý toàn thân rộng hơn. Bằng cách phân tích các mô hình phức tạp và những thay đổi trong các mạch máu này, các nhà khoa học đang mở đường cho các chiến lược phòng ngừa mới, nhằm giảm thiểu tác động của đột quỵ và cứu sống người bệnh thông qua can thiệp sớm.

Quét võng mạc tiết lộ nguy cơ đột quỵ như thế nào

Võng mạc, nằm ở phía sau mắt, có một mạng lưới mạch máu phản ánh chặt chẽ các mạch máu trong não . Bằng cách kiểm tra hình ảnh võng mạc, các nhà khoa học đã xác định được 29 đặc điểm mạch máu cụ thể liên quan đến nguy cơ đột quỵ. Những đặc điểm này bao gồm sự thay đổi về mật độ, chiều dài và kiểu phân nhánh của mạch máu, có thể phản ánh sự gián đoạn sức khỏe mạch máu não.

Sử dụng dữ liệu từ UK Biobank , một cơ sở dữ liệu sức khỏe quy mô lớn, các nhà nghiên cứu đã phân tích hình ảnh võng mạc của hơn 45.000 người từ 55 tuổi trở lên . Trong thời gian theo dõi trung bình 12,5 năm, 749 người tham gia đã bị đột quỵ.

Chụp ảnh đáy mắt và AI được sử dụng để phát hiện các đặc điểm khác nhau của mạch máu. (Yusufu và cộng sự, Trái tim , 2025)

Các thuật toán học máy đã giúp phát hiện dấu vân tay mạch máu trong võng mạc của những cá nhân này, cho phép hiểu sâu hơn về cách những thay đổi nhỏ trong mạch máu tương quan với nguy cơ đột quỵ.

Sức mạnh của AI trong chẩn đoán y tế

Trí tuệ nhân tạo (AI) đóng vai trò then chốt trong nghiên cứu này bằng cách phân tích hình ảnh võng mạc và xác định các mô hình không thể nhìn thấy bằng mắt thường. Thuật toán AI cho thấy một số đặc điểm của mạch máu võng mạc, chẳng hạn như độ dài cung tăng lên và đường kính thay đổi, có liên quan đến nguy cơ đột quỵ cao hơn 9,8–19,5% .

"Phát hiện của chúng tôi cho thấy mối liên quan này chủ yếu là do các thông số mật độ động mạch. Về mặt bệnh lý, điều này có thể là kết quả của việc cung cấp oxy và chất dinh dưỡng bị suy giảm", nhóm nghiên cứu viết trong bài báo đã công bố .

Phương pháp tiếp cận dựa trên AI này đã chứng minh độ chính xác dự đoán tương đương với các phương pháp truyền thống đánh giá các yếu tố nguy cơ đột quỵ, chẳng hạn như tuổi tác, huyết áp cao và mức cholesterol . Những phát hiện này cho thấy chụp mắt có thể bổ sung cho các công cụ chẩn đoán hiện có, mang lại một phương pháp ít xâm lấn và dễ tiếp cận hơn để đánh giá nguy cơ đột quỵ.

Thu hẹp khoảng cách giữa công nghệ và chăm sóc sức khỏe

Nghiên cứu này đánh dấu một bước tiến quan trọng hướng tới việc tích hợp AI vào chẩn đoán y tế thông thường. Bằng cách kết hợp độ chính xác của AI với sự đơn giản của phương pháp quét mắt, các nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe có thể phổ cập việc tiếp cận các công cụ dự đoán, đặc biệt là ở những khu vực khó khăn.

Đối với bệnh nhân, điều này đồng nghĩa với việc cảnh báo sớm hơn, chăm sóc sức khỏe được cá nhân hóa hơn và tiềm năng ngăn ngừa các hậu quả nghiêm trọng . Đối với bác sĩ lâm sàng, nó cung cấp một phương pháp đáng tin cậy và hiệu quả để xác định những người có nguy cơ cao trước khi họ xuất hiện triệu chứng.

Đôi mắt như một cửa sổ của bộ não

Nghiên cứu này nhấn mạnh mối liên hệ phức tạp giữa mắt và não, chứng minh những tiến bộ trong AI và công nghệ hình ảnh có thể thay đổi nhận thức của chúng ta về nguy cơ đột quỵ . Khi các nhà nghiên cứu tiếp tục làm sáng tỏ mối liên hệ giữa sức khỏe võng mạc và các bệnh mạch máu, tương lai của chăm sóc sức khỏe phòng ngừa có vẻ đầy hứa hẹn.

Bằng cách áp dụng các kỹ thuật chẩn đoán tiên tiến như chụp võng mạc, xã hội đang tiến gần hơn đến một thế giới mà việc phát hiện và can thiệp sớm có thể cứu sống và cải thiện kết quả điều trị cho hàng triệu người có nguy cơ đột quỵ.

Anh Nguyễn (theo DailyGalaxy)