Báo chí là nguồn lực để TP.HCM vươn tầm 'siêu đô thị toàn cầu'
Với truyền thống năng động, tinh thần dấn thân và bản lĩnh chính trị vững vàng, báo chí TP.HCM sẽ tiếp tục khẳng định vị thế tiên phong, đồng hành cùng Thành phố trong tiến trình phát triển, hội nhập và vươn ra quốc tế.
Trong hơn 50 năm qua, các thương hiệu báo chí TP.HCM đã không ngừng lớn mạnh, trở thành lực lượng năng động, sáng tạo, phản ánh hơi thở của đời sống đô thị, đồng hành cùng sự phát triển của TP.HCM nói riêng và cả nước nói chung.
TS Huỳnh Văn Thông, nguyên Trưởng Khoa Báo chí và Truyền thông, Trường ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn, ĐH Quốc gia TP.HCM, cho rằng TP.HCM hay Hà Nội là những đô thị đặc biệt, trung tâm kinh tế, văn hóa, khoa học - công nghệ lớn, đòi hỏi một nền báo chí truyền thông tương xứng để đồng hành cùng tiến trình phát triển, hội nhập.
Bước sang kỷ nguyên mới, vai trò của báo chí càng trở nên đặc biệt quan trọng trong việc góp phần khẳng định vị thế của các siêu đô thị toàn cầu.
Đồng hành cùng sự phát triển của Thành phố
. Phóng viên: TP.HCM được xem là trung tâm báo chí sôi động nhất cả nước. Điều gì tạo nên sức sống và bản sắc riêng của báo chí TP.HCM trong dòng chảy chung của báo chí Việt Nam, thưa ông?
+ TS Huỳnh Văn Thông: TP.HCM là trung tâm kinh tế, văn hóa, khoa học - công nghệ lớn nhất cả nước, do đó báo chí cũng được hoạt động trong môi trường đa dạng, nhiều thách thức nhưng cũng nhiều cơ hội. Báo chí TP vừa là động lực, vừa là nguồn lực thúc đẩy sự phát triển của một TP đầu tàu cả nước.
Báo chí TP.HCM cũng gắn với bản sắc con người Nam Bộ, mang phong cách năng động, sáng tạo; có cá tính riêng, luôn dẫn đầu xu hướng tìm tòi, đổi mới. Trong dòng chảy lịch sử phát triển của TP, báo chí đóng vai trò kích hoạt nhiều thay đổi, từ thúc đẩy tư tưởng, “concept” mới, mạnh dạn vạch ra những vấn đề cũ kỹ, tiêu cực, đến xây dựng mạng lưới nguồn lực kết nối hỗ trợ phát triển.
TS Huỳnh Văn Thông, nguyên Trưởng Khoa Báo chí và Truyền thông, Trường ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn, ĐH Quốc gia TP.HCM.
. Qua nhiều năm quan sát, ông đánh giá thế nào về đóng góp của các cơ quan báo chí TP.HCM đối với đời sống thông tin, văn hóa và sự phát triển của TP, cũng như cả nước?
+ Không phải ngẫu nhiên TP.HCM là địa phương có số lượng cơ quan báo chí lớn nhất cả nước, dù nhiều cơ quan chủ quản chỉ là cấp địa phương như Thành ủy, UBND TP.HCM, Thành Đoàn, thậm chí trước đây có cả Hội Liên hiệp Phụ nữ TP, Liên đoàn Lao động TP, Sở Tư pháp TP. Từ những chủ thể đó đã hình thành nên các thương hiệu báo chí mạnh, tạo dấu ấn riêng trong lòng bạn đọc như Sài Gòn Giải Phóng, Tuổi Trẻ, Pháp Luật TP.HCM, Người Lao Động, Phụ Nữ TP.HCM…
Đó không chỉ là những tờ báo mà còn là “di sản tinh thần” trong đời sống văn hóa, thông tin của TP.HCM, bởi mỗi tờ báo đều gắn bó chặt chẽ với chặng đường phát triển, phản chiếu sinh động bức tranh phát triển của TP.HCM.
Các cơ quan báo chí TP.HCM cũng đã xây dựng được “thị trường” riêng, với phân khúc công chúng cũng như bạn đọc đa dạng, thể hiện rõ bản sắc, tôn chỉ của từng tờ báo và luôn hỗ trợ, đồng hành cùng sự phát triển của TP. Báo chí không chỉ hướng tới những điều tốt đẹp mà còn đấu tranh, phản ánh những vấn đề tiêu cực, đi ngược lại với sự phát triển của TP.
Báo chí trước yêu cầu mới
. Trong bối cảnh mới với nhiều mục tiêu mới, các cơ quan báo chí TP cần phát huy thế mạnh nào để tiếp tục đóng góp hiệu quả vào công cuộc xây dựng “siêu đô thị toàn cầu”?
+ Những đóng góp của báo chí đối với sự phát triển của TP.HCM trong suốt hơn nửa thế kỷ qua đã được lịch sử ghi nhận rõ nét. Khi TP bước vào giai đoạn phát triển mới với mục tiêu trở thành “siêu đô thị hiện đại, văn minh, nghĩa tình”, vai trò của báo chí càng trở nên quan trọng.
Với truyền thống năng động, tinh thần dấn thân và bản lĩnh chính trị vững vàng, tôi tin tưởng đội ngũ làm báo TP.HCM sẽ tiếp tục khẳng định vị thế tiên phong, đồng hành cùng TP trong tiến trình hội nhập và vươn ra quốc tế.
Trong bối cảnh truyền thông số phát triển mạnh mẽ, báo chí cần tiếp tục là kênh truyền tải thông tin chính thống, chuẩn xác, kịp thời. Đồng thời, chủ động chuyển đổi số, phát huy các nền tảng mạng xã hội để đáp ứng nhu cầu tiếp nhận thông tin nhanh, đa chiều của công chúng hiện đại.
Ngoài ra, báo chí cần mở rộng không gian, tạo diễn đàn để chuyên gia, nhà khoa học, doanh nghiệp, người dân cùng thảo luận, hiến kế, từ đó góp phần định hình các chính sách phát triển kinh tế - xã hội của TP.HCM.
TP.HCM là địa phương có số lượng cơ quan báo chí lớn nhất cả nước hiện nay. Ảnh: HOÀNG GIANG
. Từ thực tiễn và giá trị đã tạo dựng, việc giữ gìn và phát triển các thương hiệu báo chí của các đô thị lớn như TP.HCM hay Hà Nội có ý nghĩa thế nào?
+ Như tôi đã nói, mỗi thương hiệu báo chí không chỉ là một tờ báo, mà còn là di sản tinh thần và tài sản chung của TP nói riêng và cả nước nói chung, cần được bảo vệ, phát triển.
Chúng ta đang hoạch định mô hình tổ chức báo chí phù hợp với đặc thù các đô thị lớn như Hà Nội hay TP.HCM. Nhưng nếu chúng ta làm cơ học (gom tất cả lại thành một) thì sẽ tạo ra rủi ro lớn khi đánh mất bản sắc, đứt gãy dòng chảy lịch sử báo chí..
Tôi hình dung việc hợp nhất toàn bộ thương hiệu báo chí cũng giống như cố gắng “ghép” 4 - 5 chiếc xe khác nhau thành một chiếc duy nhất. Đây là điều gần như bất khả thi, vì nếu bỏ bớt phụ tùng sẽ đánh mất chức năng riêng biệt của từng chiếc. Thay vào đó, chúng ta có thể đưa về một đầu mối quản lý tập trung và có sự điều phối nguồn lực, hôm nay chạy xe gì, đi đâu, làm gì…
Từ ý tưởng đó, tôi cho rằng báo chí TP.HCM hay Hà Nội cần mô hình quản lý tập trung nhưng vẫn duy trì được các thương hiệu riêng.
. Xin cảm ơn ông.
Báo chí TP.HCM: Nơi lắng nghe, kết nối và kiến tạo
Trong nhịp sống sôi động của một đô thị không ngủ, báo chí TP.HCM luôn là kênh phản ánh trung thực nhất hơi thở đời sống. Mỗi trang báo, mỗi khuôn hình, mỗi giọng nói trên sóng phát thanh hay trên nền tảng số… đều mang trong mình trách nhiệm thông tin, định hướng và sẻ chia với cộng đồng.
Khi các chủ trương, chính sách được lan tỏa bằng niềm tin và khát vọng của nhân dân, báo chí đã trở thành người khuấy động, làm cầu nối, diễn đàn cho những cuộc đối thoại thẳng thắn giữa người dân, chính quyền. Từ đó, những ý kiến, những hiến kế không chỉ là con chữ mà là hơi thở ấm nóng, là ước vọng cháy bỏng được đóng góp vào vận mệnh chung.
Với đội ngũ nhà báo giàu kinh nghiệm từ các cơ quan báo chí lớn của TP như Báo Sài Gòn Giải Phóng, Báo Pháp Luật TP.HCM, Đài Phát thanh và Truyền hình TP.HCM, Báo Tuổi trẻ, Người Lao Động, Phụ nữ TP.HCM… không chỉ đăng tải nội dung chính sách mà còn chủ động mở các chuyên mục, tọa đàm, đối thoại trực tuyến và tổ chức các cuộc khảo sát lấy ý kiến rộng rãi.
Báo chí không né tránh những vấn đề gai góc, mà ngược lại, đi sâu phân tích, mổ xẻ những vướng mắc, bất cập của chính sách trong thực tiễn. Họ đặt những câu hỏi thẳng thắn gửi tới các cơ quan chức năng để thúc đẩy chính quyền hành động. Sự phản biện mang tính xây dựng này giúp các chủ trương, chính sách trước khi ban hành hoặc trong quá trình thực thi được “lọc” qua lăng kính của hàng triệu người dân, giúp tăng tính khả thi và hiệu quả.
Phía sau mỗi bài viết là những câu chuyện chân thực của người dân bị ảnh hưởng bởi môi trường hay một hộ kinh doanh nhỏ lẻ gặp khó khăn về thủ tục, một người dân vùng ven bức xúc vì chậm giải phóng mặt bằng, đến những nhà khoa học tâm huyết với các giải pháp giao thông.
Báo chí đã lồng ghép được cảm xúc, mong đợi và khát vọng của người dân vào dòng chảy thông tin, tạo áp lực tích cực và động lực để chính quyền điều chỉnh, hoàn thiện chính sách sát với lòng dân hơn.
Báo chí TP.HCM làm rất tốt vai trò “thông dịch viên” chính sách. Báo chí biến những văn bản pháp quy khô khan, phức tạp thành những thông tin dễ hiểu, dễ tiếp cận qua các thể loại đa dạng (infographics, video clip, phỏng vấn ngắn, chuỗi bài giải thích...)
Việc này có ý nghĩa cực kỳ quan trọng trong một siêu đô thị có tốc độ phát triển nhanh và dân số đông như TP.HCM. Giúp người dân hiểu rõ quyền lợi và nghĩa vụ của mình, khi người dân hiểu, họ sẽ đồng lòng thực hiện.
Nhìn lại chặng đường 50 năm phát triển báo chí TP.HCM, tôi nhận thấy báo chí TP đã chạm đến chiều sâu của đời sống xã hội, gắn bó với từng nhịp thở của TP và nâng tầm trách nhiệm công dân lên một nấc thang mới. Họ là những chiến sĩ thầm lặng mang trong tim ngọn lửa của sự thật và lòng dũng cảm, không mệt mỏi đấu tranh cho sự hoàn thiện.
Mong rằng báo chí TP.HCM sẽ tiếp tục là ngọn hải đăng, người dẫn đường cho tư duy kiến tạo. Qua lăng kính của báo chí, mọi ý tưởng đều trở thành mạch nguồn sức sống, thúc đẩy TP.HCM và cả đất nước tiến về phía trước.
TS NGUYỄN ĐỨC QUYỀN, chuyên gia quản lý công
