Bảo hiểm y tế giúp người nhiễm HIV yên tâm điều trị và sống khỏe mạnh

Bảo hiểm y tế (BHYT) đóng vai trò quan trọng như một “lá chắn” giúp người nhiễm HIV yên tâm điều trị, sống khỏe mạnh, an toàn và bền vững. BHYT chi trả các chi phí thuốc ARV, xét nghiệm và các dịch vụ y tế liên quan, giúp giảm gánh nặng tài chính cho bệnh nhân, nhất là trong bối cảnh nguồn viện trợ quốc tế ngày càng hạn chế. Điều này đảm bảo bệnh nhân được điều trị liên tục, giúp duy trì sức khỏe, giảm nguy cơ lây nhiễm cho cộng đồng và có thể tham gia lao động, học tập bình thường.

1. Vai trò của việc điều trị sớm ARV

Điều trị ARV sớm giúp giảm đáng kể tỉ lệ mắc các bệnh nhiễm trùng cơ hội, những bệnh dễ xảy ra khi hệ miễn dịch suy giảm. Việc này không chỉ cứu sống mà còn giảm chi phí điều trị cho các biến chứng nặng.

Người nhiễm HIV có tải lượng virus được ức chế (dưới ngưỡng phát hiện hoặc dưới 200 bản sao/ml) không hoặc rất khó lây virus cho người khác. Việc duy trì điều trị ARV hiệu quả đóng vai trò phòng lây lan HIV trong cộng đồng.

2. Chính sách bảo hiểm y tế với người nhiễm HIV/AIDS

Từ tháng 3/2019, người nhiễm HIV/AIDS trên toàn quốc chính thức được sử dụng thuốc ARV từ nguồn quỹ bảo hiểm y tế (BHYT). Hiện tại, tỉ lệ người nhiễm HIV đang điều trị ARV có thẻ BHYT đã đạt khoảng 83 - 96%, tùy vùng, tỉnh thành.

Nhiều địa phương đã thực hiện hỗ trợ người nhiễm HIV mua thẻ BHYT hoặc hỗ trợ phần đồng chi trả, đặc biệt với người có hoàn cảnh khó khăn. Ví dụ: Tỉnh Nghệ An hỗ trợ toàn bộ chi phí mua thẻ BHYT và đồng chi trả thuốc ARV cho người nhiễm HIV khó khăn; TP. Hồ Chí Minh hỗ trợ người bệnh mua thẻ, thực hiện tư vấn thủ tục.

Quỹ BHYT cũng đã thanh toán chi phí thuốc ARV, các xét nghiệm theo dõi, và các dịch vụ đặc thù của HIV/AIDS trong phạm vi được BHYT chi trả.

Điều trị ARV sớm giúp giảm đáng kể tỉ lệ mắc các bệnh nhiễm trùng cơ hội, những bệnh dễ xảy ra khi hệ miễn dịch suy giảm

3. Những lợi ích nổi bật khi có BHYT đối với người nhiễm HIV

BHYT đã giúp người nhiễm HIV:

- Tiếp cận điều trị ARV ổn định và liên tục: Người có thẻ BHYT sẽ không phải phụ thuộc hoàn toàn vào viện trợ hoặc nguồn tài trợ bên ngoài để mua thuốc ARV. Việc điều trị bị gián đoạn sẽ giảm đáng kể, góp phần giữ sức khỏe lâu dài.

- Giảm gánh nặng tài chính:Chi phí thuốc ARV, khám bệnh, xét nghiệm định kỳ nếu không có BHYT có thể rất lớn đối với người bệnh và gia đình. BHYT chi trả phần lớn hoặc toàn bộ các chi phí này tùy chính sách địa phương, tuyến khám, và đối tượng được ưu tiên (như hộ nghèo, trẻ em, người dân tộc thiểu số).

- Chống kháng thuốc và giảm lây truyền: Với điều trị ARV đều đặn qua BHYT, người bệnh ít bỏ điều trị, có tải lượng virus dưới ngưỡng phát hiện, từ đó giảm nguy cơ kháng thuốc và lây nhiễm HIV cho người khác.

- Chất lượng sống được cải thiện:Nhờ các chi phí y tế được hỗ trợ, người bệnh có thể chăm sóc sức khỏe tốt hơn. Nhờ đó người bệnh được phát hiện sớm các bệnh nhiễm trùng cơ hội, điều trị kịp thời, giảm biến chứng, từ đó sống khỏe hơn, có thể làm việc và đóng góp cho gia đình - xã hội.

4. Làm gì để đảm bảo 100% người nhiễm HIV được hưởng BHYT?

Hiện nay, vẫn còn khoảng 4 - 5% người nhiễm HIV chưa có bảo hiểm y tế (BHYT) hoặc đang điều trị ngoài hệ thống BHYT, do nhiều nguyên nhân như lo ngại bị lộ danh tính, kỳ thị xã hội, hoặc gặp khó khăn trong thủ tục và chi phí đồng chi trả.

Chi phí đồng chi trả cùng các khoản phụ trợ như đi lại, xét nghiệm ngoài danh mục chưa được thanh toán đầy đủ vẫn là gánh nặng đáng kể đối với nhiều gia đình. Một số bệnh nhiễm trùng cơ hội có thể phát sinh ngoài danh mục BHYT hoặc vượt quá khả năng chi trả khi bệnh tiến triển nặng, khiến người bệnh dễ bỏ điều trị, ảnh hưởng đến hiệu quả kiểm soát dịch HIV/AIDS.

Để bảo đảm mọi người nhiễm HIV đều được tiếp cận và sử dụng hiệu quả bảo hiểm y tế (BHYT), cần sự phối hợp đồng bộ giữa người bệnh, cơ sở y tế, cộng đồng và các cơ quan quản lý:

- Người nhiễm HIV, cộng đồng và gia đình: Chủ động tham gia BHYT nếu chưa có, giữ thẻ BHYT còn hiệu lực và hiểu rõ quyền lợi được hưởng như thuốc ARV, xét nghiệm định kỳ, điều trị nhiễm trùng cơ hội. Việc duy trì điều trị đều đặn không chỉ giúp người bệnh bảo vệ sức khỏe bản thân, mà còn giảm nguy cơ lây truyền trong cộng đồng.

- Tăng cường truyền thông: Cần đẩy mạnh tuyên truyền để người nhiễm HIV hiểu rõ quyền lợi của mình khi tham gia BHYT, khuyến khích họ đăng ký và sử dụng dịch vụ y tế một cách tự tin, đồng thời xóa bỏ tâm lý e ngại, tự ti khi tiếp cận điều trị.

- Giảm kỳ thị và phân biệt đối xử: Đây là điều kiện tiên quyết giúp người nhiễm HIV được tiếp cận dịch vụ y tế bình đẳng, an toàn và bảo mật, tạo môi trường thân thiện, hỗ trợ điều trị bền vững.

- Cơ sở y tế và ngành y tế địa phương: Cần mở rộng các chính sách hỗ trợ mua thẻ BHYT hoặc đồng chi trả cho người bệnh có hoàn cảnh khó khăn; đồng thời đảm bảo quy trình khám, cấp thuốc ARV và điều trị qua BHYT được thực hiện thuận tiện, kín đáo và không kỳ thị.

- Chính quyền và Nhà nước: Tiếp tục duy trì ổn định nguồn cung thuốc ARV, hoàn thiện hành lang pháp lý để các dịch vụ dự phòng và điều trị HIV/AIDS được thanh toán đầy đủ qua BHYT; đồng thời bảo đảm ngân sách quỹ BHYT bền vững, mở rộng bao phủ và duy trì quyền lợi lâu dài cho người nhiễm HIV.

BS. Anh Quân