Bạo lực trực tuyến 'leo thang': Gia tăng mức độ tổn thương cho phụ nữ

Bạo lực giới trên mạng đang trở thành một cuộc khủng hoảng toàn cầu mới

Chỉ còn vài ngày nữa, chiến dịch 16 Ngày Hoạt động Chấm dứt Bạo lực trên cơ sở Giới thường niên sẽ bắt đầu. Trong bối cảnh đó, các Tổ chức Liên hợp Quốc đã đưa ra cảnh báo khẩn cấp, đặc biệt tập trung vào mối đe dọa ngày càng lớn từ lạm dụng kỹ thuật số.

Mạng ảo, hậu quả thật

Theo UN Women, có đến khoảng 1/3 phụ nữ toàn cầu từng bị bạo lực trên cơ sở giới. Đối với bạo lực kỹ thuật số - một hình thức mới đang lan rộng, tỷ lệ phụ nữ bị ảnh hưởng trong khoảng 16% đến 58%.

Theo bà Sima Bahous, Giám đốc Điều hành UN Women, bạo lực trực tuyến là một vấn đề thực tế, không chỉ giới hạn trong không gian ảo: "Những gì bắt đầu trên mạng không chỉ dừng lại ở đó. Việc lạm dụng kỹ thuật số đã ảnh hưởng đến đời thực, lan truyền nỗi sợ hãi, làm phụ nữ không dám lên tiếng. Thậm chí, còn bị bạo lực thể xác hoặc bị giết".

Bạo lực mạng tiềm ẩn nhiều nguy cơ với phụ nữ và trẻ em. Hình ảnh: Minh họa

Bà Bahous cho rằng một trong những nguyên nhân khiến vấn đề bạo lực trở nên nghiêm trọng là do hệ thống pháp lý không được cập nhật và yếu kém: "Luật pháp phải phát triển cùng với công nghệ để đảm bảo rằng công lý bảo vệ phụ nữ cả trên mạng và ngoài đời. Sự bảo vệ pháp lý yếu kém khiến hàng triệu phụ nữ và trẻ em gái dễ bị tổn thương, trong khi những kẻ thủ ác hành động mà không bị trừng phạt. Điều này là không thể chấp nhận được".

AI: Kẻ tiếp tay giấu mặt

Theo các chuyên gia đầu ngành, vấn đề trở nên phức tạp do công nghệ đã phát triển vượt bậc. Khi các nền tảng mạng xã hội trở nên phổ biến và các công cụ AI tạo sinh ra đời, chúng đã giúp những kẻ lạm dụng dễ dàng thực hiện các hành vi như rình rập trên mạng, chia sẻ hình ảnh không có sự đồng thuận, làm giả hình ảnh/video bằng công nghệ AI và tung ra các chiến dịch thông tin sai lệch có mục tiêu.

Hiện số quốc gia có khuôn khổ pháp lý đầy đủ để bạo vệ phụ nữ trên không gian mạng vẫn còn hạn chế. Hình ảnh: Minh họa

Theo Ngân hàng Thế giới, chưa đến 40% quốc gia trên toàn thế giới có khuôn khổ pháp lý đầy đủ để bảo vệ phụ nữ khỏi quấy rối trực tuyến. Điều đó khiến khoảng 1,8 tỷ phụ nữ và trẻ em gái còn lại thiếu sự bảo vệ cần thiết.

Bà Laura Bates, một nhà hoạt động nữ quyền đã đưa ra góc nhìn sắc bén về sự liên kết giữa công nghệ và tư tưởng thù ghét phụ nữ: "Công nghệ AI thổi bùng thái độ cực đoan của manosphere (cộng đồng trực tuyến thù ghét phụ nữ). Các công cụ AI cho phép nội dung của manosphere lan truyền rộng hơn, bằng cách sử dụng các thuật toán ưu tiên và thúc đẩy nội dung ngày càng cực đoan để thu hút tối đa người dùng".

Hậu quả nặng nề và lời kêu gọi hành động

Hậu quả của bạo lực kỹ thuật số là vô cùng nặng nề. Bà Anna Jeffreys, Cố vấn Truyền thông Khủng hoảng của Quỹ Dân số Liên hợp quốc (UNFPA) nhấn mạnh: "Lạm dụng trực tuyến có thể làm suy yếu quyền sức khỏe tình dục, sinh sản của phụ nữ và có tác động trong đời thực. Trong những trường hợp cực đoan, nó có thể ảnh hưởng đến sức khỏe tâm thần, tiến trình sự nghiệp và thậm chí đe dọa tính mạng".

Tất cả phụ nữ đều có nguy cơ trở thành đối tượng của bạo lực giới trên không gian mạng. Hình ảnh: Minh họa

Tại Philippines, 83% số người sống sót sau lạm dụng trực tuyến báo cáo bị tổn thương về cảm xúc. Còn ở Pakistan, quấy rối trực tuyến liên quan đến các vụ giết phụ nữ và tự tử. Đặc biệt, nhóm phụ nữ là nhà báo, chính trị gia, nhà hoạt động và người bảo vệ nhân quyền thường xuyên phải chịu đựng sự lăng mạ phân biệt giới tính, chủng tộc hoặc kỳ thị đồng tính.

Bà Ljubica Fuentes, luật sư nhân quyền và người sáng lập tổ chức Ciudadanas del Mundo, bày tỏ: "Khi thoát khỏi những kẻ lạm dụng ngoài đời thực, bạn cảm thấy an toàn phần nào, nhưng bạo lực kỹ thuật số theo dõi ở mọi nơi bạn đến. Nếu bạn là một nhà nữ quyền hoặc một nhà hoạt động xã hội, bạn không có quyền mắc lỗi, thậm chí cả những sai lầm từ trong quá khứ".

Từ thực trạng trên, UN Women và các tổ chức đối tác kêu gọi hành động khẩn cấp: Đối với Chính phủ cần tăng cường trách nhiệm giải trình và điều chỉnh luật pháp, buộc các công cụ AI phải đáp ứng tiêu chuẩn an toàn trước khi công bố.

Trong khi đó, công ty công nghệ phải chịu trách nhiệm về sử dụng nội dung độc hại. Cần sự tham gia của phụ nữ để đảm bảo tính hòa nhập trong thiết kế sản phẩm và cải thiện cơ chế báo cáo lạm dụng. Đối với cộng đồng phải nỗ lực phòng ngừa, đào tạo kiến thức kỹ thuật số và phòng chống các nền tẳng trực tuyến độc hại.

Bà Jeffreys của UNFPA khẳng định: "Khi nội dung của các nền tảng số được sản xuất đảm bảo an toàn, chúng có thể giúp thúc đẩy bình đẳng giới thay vì làm suy yếu".

Nguồn: UN Women

Kim Thanh (tổng hợp)