Bảo tàng Chứng tích Chiến tranh: Bảo tàng vì hòa bình

Hội thảo diễn ra trong dịp kỷ niệm 50 năm thành lập Bảo tàng Chứng tích Chiến tranh (4/9/1975 – 4/9/2025); 23 năm Ngày Quốc tế Hòa bình; 41 năm thành lập Ủy ban Hòa bình TP Hồ Chí Minh và thiết thực kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám thành công và Quốc khánh 2/9.

ThS Lâm Ngô Hoàng Anh – Phó Giám đốc phụ trách quản lý, điều hành Bảo tàng Chứng tích Chiến tranh phát biểu khai mạc Hội thảo. Ảnh: Hồng Phúc.

Phát biểu khai mạc, ThS Lâm Ngô Hoàng Anh – Phó Giám đốc phụ trách quản lý, điều hành Bảo tàng Chứng tích Chiến tranh nhấn mạnh, sự kiện là dịp nhìn lại chặng đường 50 năm hình thành và phát triển của Bảo tàng; đồng thời mở rộng kết nối quốc tế trong công tác giáo dục, gìn giữ và lan tỏa các giá trị hòa bình.

"Trong những năm qua, Bảo tàng Chứng tích Chiến tranh là một thiết chế văn hóa có nhiều đóng góp quan trọng trong việc gìn giữ ký ức, lan tỏa nhiều giá trị truyền thống tốt đẹp của lịch sử dân tộc. Cùng với hệ thống bảo tàng và các di tích trên địa bàn TP Hồ Chí Minh, đã góp phần tích hợp nhiều nội dung giáo dục và truyền thống yêu nước, giá trị hòa bình và phát triển", ThS Lâm Ngô Hoàng Anh khẳng định.

Bà Tôn Nữ Thị Ninh – Chủ tịch Ủy ban Hòa bình TP Hồ Chí Minh phát biểu tại hội thảo. Ảnh: Hồng Phúc.

Tại Hội thảo, bà Tôn Nữ Thị Ninh – Chủ tịch Ủy ban Hòa bình TP Hồ Chí Minh khẳng định, hội thảo góp phần thúc đẩy đối thoại, hợp tác và chia sẻ sáng kiến trong lĩnh vực bảo tàng học, sử học và nghiên cứu hòa bình.
Đặc biệt, bà Ninh cho biết, nhiều nghiên cứu thời gian gần đây còn viết tiếp câu chuyện hòa bình trong kỷ nguyên mới.
Trong đó, đã nêu giải pháp, định hướng quan trọng giúp bảo tàng tiếp tục là mô hình đặc biệt để giữ gìn di sản, thúc đẩy hòa giải và hợp tác quốc tế.

"Số lượng và chất lượng các bài tham luận là minh chứng sống động cho sự quan tâm sâu sắc của cộng đồng học thuật và xã hội đối với sứ mệnh xây dựng hòa bình của dân tộc Việt Nam nói chung và Bảo tàng Chứng tích chiến tranh nói riêng. Các nỗ lực nhằm tiếp tục chung tay lan tỏa và truyền tải thông điệp hòa bình trong suốt 50 năm qua", Chủ tịch Ủy ban Hòa bình TP Hồ Chí Minh nhấn mạnh.

Tham luận tại Hội thảo, bà Huỳnh Ngọc Vân - Giám đốc Bảo tàng Áo dài, nguyên Giám đốc Bảo tàng Chứng tích Chiến tranh chia sẻ, bà từng có 26 năm gắn bó với Bảo tàng Chứng tích Chiến tranh và cũng là một phần của hành trình của "Bảo tàng vì hòa bình". Bà Vân rất xúc động, bởi vì hôm nay bảo tàng đã được ghi nhận với sứ mệnh lưu giữ lịch sử và kiến tạo hòa bình. "Từ năm 1998 Bảo tàng đã trở thành thành viên của Mạng lưới Bảo tàng vì hòa bình thế giới (INMP). Bảo tàng cũng rất tích cực tham gia vào các hoạt động giáo dục hòa bình, như: tổ chức triển lãm; giao lưu cựu chiến binh; hỗ trợ nạn nhân chất độc da cam. Nhờ những nỗ lực này, Bảo tàng đã được trao nhiều danh hiệu quốc tế, và trở thành biểu tượng cho hữu nghị và hòa bình", bà Huỳnh Ngọc Vân xúc động.

Dưới góc nhìn "Bảo tàng vì hòa bình" và sứ mệnh "giảng đường hòa bình", PGS.TS Hà Minh Hồng - Phó Chủ tịch Hội Khoa học Lịch sử TP Hồ Chí Minh cho biết, triết lý “gác lại quá khứ, hướng tới tương lai” được Việt Nam áp dụng một cách nhất quán, ngay cả với những đối thủ từng gây ra chiến tranh, nhằm hàn gần vết thương và củng cố nền tảng hòa bình lâu dài trên cơ sở hòa giải và hợp tác.

Những bài học lịch sử và các đặc tính nêu trên vẫn còn nguyên vẹn giá trị phổ quát và mang tính thời sự sâu sắc trong bối cảnh đương đại. Giữa một thế giới và khu vực đầy biến động phức tạp, Việt Nam vẫn kiên định thực thi đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, đa phương hóa, đa dạng hóa quan hệ, chủ trương giải quyết mọi tranh chấp và bất đồng bằng các biện pháp hòa bình, trên nền tảng tôn trọng luật pháp quốc tế. Dù vậy, tinh thần cảnh giác và sự sẵn sàng về mọi mặt để bảo vệ vững chắc chủ quyền thiêng liêng của Tổ quốc vẫn luôn là một hằng số bất biến trong tư duy chiến lược quốc gia.

"Lịch sử của những cuộc chiến tranh đã khẳng định Việt Nam là một dân tộc yêu chuộng hòa bình một cách sâu sắc và chân thành; nhưng đồng thời cũng sở hữu đầy đủ tri thức, kinh nghiệm, bản lĩnh và sức mạnh tổng hợp đề bảo vệ nên hòa bình ấy bằng mọi giá. Đây chính là di sản vô giá và là kim chỉ nam cho sự nghiệp phát triển bền vững của đất nước trong hiện tại và tương lai", PGS.TS Hà Minh Hồng chia sẻ.

Nhiều đại biểu, nhà khoa học, nhà nghiên cứu trong nước và quốc tế tham dự Hội thảo. Ảnh: Hồng Phúc.

Theo ông Ron Carver - Giám đốc Quỹ Giáo dục về kiến tạo hòa bình ở Việt Nam, trong những năm gần đây, các nỗ lực của Hoa Kỳ đã tích cực tham gia vào hoạt động khắc phục hậu quả chiến tranh, giảm thương đau cho các thế hệ chịu ảnh hưởng bởi vũ khí hóa học và bom sát thương ở Việt Nam.
Ông Ron Carver cũng đánh giá cao việc Bảo tàng Chứng tích Chiến tranh muốn đưa vào một triển lãm nhìn nhận vai trò của Hoa Kỳ trong nỗ lực khắc phục hậu quả chiến tranh, nhất là đối với những nạn nhân chất độc da cam, bom mìn chưa nổ ở Việt Nam.
Đồng thời, hy vọng rằng Chính phủ Hoa Kỳ sẽ duy trì sự hợp tác này và khôi phục nguồn tài chính cũng như sự hợp tác để có thể tiếp tục công cuộc khôi phục hậu quả chiến tranh ở Việt Nam.

Cũng tại Hội thảo, gần 70 tham luận của các nhà khoa học, nhà nghiên cứu đã tập trung vào các nội dung về khát vọng hòa bình của dân tộc Việt Nam. Đó là các giá trị lịch sử, truyền thống yêu hòa bình và vai trò của bảo tàng trong giáo dục thế hệ trẻ; 50 năm lan tỏa hòa bình, để khẳng định vị thế của Bảo tàng Chứng tích Chiến tranh như một biểu tượng văn hóa, thành viên trong hệ thống bảo tàng vì hòa bình thế giới.

Bên cạnh phần thảo luận, đại biểu còn tham quan trưng bày, xem phim tư liệu và giao lưu với các nhà nghiên cứu, chuyên gia, cựu chiến binh, nhà hoạt động hòa bình trong và ngoài nước.

Thông qua hội thảo, Bảo tàng Chứng tích Chiến tranh sẽ tiếp tục khẳng định vai trò là “Bảo tàng vì Hòa bình” tiêu biểu của Việt Nam và khu vực. Đồng thời, mở rộng hợp tác đa phương nhằm truyền cảm hứng cho thế hệ trẻ về trách nhiệm xây dựng và bảo vệ hòa bình.

THÀNH LUÂN