Bảo vệ chủ quyền và niềm tin toàn cầu qua tinh thần Công ước Hà Nội
Tại tọa đàm bên lề Công ước Hà Nội về chống tội phạm mạng, các đại biểu quốc tế khẳng định: Bảo vệ chủ quyền quốc gia và thúc đẩy hợp tác đa phương là hai trụ cột song hành để xây dựng một không gian mạng an toàn, tin cậy và nhân văn.
Từ khi Công ước Hà Nội được thông qua, thế giới mới chỉ có các công ước khu vực nhằm phòng chống tội phạm mạng, thiếu một khung pháp lý thống nhất ở cấp độ toàn cầu. Sự ra đời của Công ước Hà Nội – một văn kiện mang tính lịch sử trong khuôn khổ Liên Hợp Quốc – đã tạo nên nền tảng pháp lý đầu tiên cho cuộc chiến toàn cầu chống lại loại tội phạm xuyên biên giới, không biên cương và không quốc tịch này.
Các đại biểu thảo luận trong tọa đàm "Công ước Liên Hợp Quốc: Nền tảng bảo vệ chủ quyền và tăng cường chủ nghĩa đa phương".
Không có hợp tác hiệu quả nếu thiếu tôn trọng chủ quyền
Công ước quy định rõ ràng các cơ chế dẫn độ, hỗ trợ và tương trợ tư pháp, chia sẻ dữ liệu điện tử, đồng thời khẳng định tại Điều 5 – điều khoản nền tảng – nguyên tắc tôn trọng chủ quyền quốc gia và toàn vẹn lãnh thổ của các bên tham gia ký kết. Theo đại diện của Iran, đây là thắng lợi lớn của nhân loại, nơi “chủ quyền quốc gia” và “hợp tác quốc tế” gặp nhau trên cùng một mặt phẳng của luật pháp và niềm tin.
Vụ trưởng Vụ Hiệp ước và Pháp luật, Bộ Ngoại giao Trung Quốc, bà Yang Yuya, khẳng định rằng giữa “chủ quyền” và “hợp tác quốc tế” không hề có mâu thuẫn, bởi Hiến chương Liên Hợp Quốc đã đặt nền tảng cho cả hai.
“Mỗi quốc gia đều có lãnh thổ, luật pháp và văn hóa riêng, nhưng cùng hướng đến mục tiêu chung là hòa bình và an ninh”.
Theo bà, các điều khoản trong Công ước Hà Nội – từ Điều 5 về chủ quyền, Điều 6 và Điều 36 về chuyển giao dữ liệu phù hợp luật trong nước, đến Điều 44 về chia sẻ chứng cứ đều thể hiện rõ tinh thần tôn trọng lẫn nhau. Bên cạnh đó, các cơ chế hợp tác như mạng lưới 24/7, hỗ trợ tư pháp, dẫn độ hay ứng phó khẩn cấp là minh chứng cho một cấu trúc đa phương hiệu quả, nơi không quốc gia nào bị đứng ngoài nỗ lực chung.
Hoàn thiện pháp luật trong sự khác biệt của từng quốc gia
Đại diện Iran cho biết, việc triển khai các điều khoản của Công ước, như Điều 14 về hành vi phát tán hình ảnh trái phép, cần được “nội luật hóa” phù hợp với bối cảnh văn hóa và pháp luật riêng. Theo ông, “Công ước Hà Nội không phải là bản sao hoàn hảo cho mọi quốc gia, nhưng chính ngôn ngữ linh hoạt và mang tính di động của nó đã mở ra cơ hội để mỗi nước hoàn thiện hệ thống pháp lý, thống nhất hành động và tiến gần hơn đến mục tiêu chung”.
Đại diện Iran nhấn mạnh, việc nâng cao năng lực quốc gia về kỹ thuật, con người và công nghệ là điều kiện tiên quyết để thực thi hiệu quả các cam kết quốc tế, đặc biệt với những nước đang phát triển.
Bộ trưởng Bộ Tài chính Cộng hòa Palau, Jay Hunter Anson cho rằng nhiều quốc gia nhỏ vẫn gặp khó khăn trong việc hiểu và áp dụng khái niệm về an ninh mạng. “Nguồn lực của chúng tôi hạn chế, nhưng nhờ Công ước Hà Nội, chúng tôi có khung pháp lý để cùng hành động, cùng học hỏi, cùng vươn lên”.
Ông nhấn lưu ý rằng, dù năng lực mỗi nước khác nhau, nhưng công ước đã đặt ra cơ chế bình đẳng, nơi mọi quốc gia, dù lớn hay nhỏ đều có thể tham gia và hưởng lợi từ hợp tác quốc tế. Từ đó, việc nâng cao năng lực kỹ thuật, chuyển giao công nghệ và đào tạo nhân lực trở thành mấu chốt để hiện thực hóa cam kết toàn cầu về an ninh mạng.
Bộ trưởng Bộ Tài chính Cộng hòa Palau, Jay Hunter Anson cho rằng nhiều quốc gia nhỏ vẫn gặp khó khăn trong việc hiểu và áp dụng khái niệm về an ninh mạng.
Niềm tin – yếu tố quyết định thành công của hợp tác đa phương
Giám đốc Viện Nghiên cứu Giải trừ Quân bị Liên Hợp Quốc, Robin Geiss, cho rằng lòng tin là nền tảng sâu nhất của mọi hình thức hợp tác. “Chỉ có niềm tin mới giúp chúng ta thay đổi và triển khai Công ước một cách hiệu quả”.
Ông nêu rõ rằng các quốc gia cần duy trì đối thoại thẳng thắn, chia sẻ cơ chế pháp lý và tăng cường minh bạch để lấp đầy những khoảng trống còn tồn tại. Hợp tác khu vực và toàn cầu sẽ chỉ thực sự bền vững khi đi kèm với trách nhiệm chung và niềm tin song phương.
Công ước Hà Nội không chỉ là một văn kiện pháp lý, mà là tuyên ngôn của thời đại số, nơi bảo vệ chủ quyền quốc gia và tăng cường chủ nghĩa đa phương. Khi chủ quyền được tôn trọng, hợp tác mới có nền tảng. Khi hợp tác được thúc đẩy, chủ quyền mới được bảo vệ vững vàng hơn.
Như lời một đại biểu quốc tế đã nói: “Muốn nhanh thì đi một mình, muốn đi xa thì đi cùng nhau. Chúng ta đang cùng nhau viết nên một chương mới của luật pháp toàn cầu, chương của niềm tin, của trách nhiệm và của một thế giới kết nối an toàn hơn cho mọi quốc gia”.
