Bảo vệ dữ liệu trong bối cảnh chuyển đổi số mạnh mẽ

Trong thời đại công nghệ số, dữ liệu đã trở thành “tài sản vô giá” của mỗi cá nhân, tổ chức và cả quốc gia. Tuy nhiên, khi kết nối dữ liệu ngày càng sâu rộng, ranh giới giữa an toàn và rủi ro trở nên mong manh hơn bao giờ hết. Các cuộc tấn công mạng, đánh cắp dữ liệu cá nhân, xâm nhập hệ thống tài chính, ngân hàng, doanh nghiệp đang gia tăng với mức độ ngày càng tinh vi.

Giữa tháng 9 vừa qua, sự cố an ninh mạng tại Trung tâm Thông tin tín dụng quốc gia (CIC) đã gây xôn xao dư luận. Kết quả điều tra cho thấy có dấu hiệu tội phạm mạng tấn công, chiếm đoạt dữ liệu cá nhân. Ngay sau đó, Bộ Công an phát cảnh báo về các thủ đoạn lợi dụng dữ liệu bị lộ lọt để phạm tội. Rõ ràng, hệ thống thông tin khách hàng, tài chính, hồ sơ y tế đang trở thành “mỏ vàng” của tội phạm công nghệ cao.

Ông Phạm Trung Thành, Ban Công nghệ – Hiệp hội An ninh mạng Việt Nam, cho biết: “Có tới hơn 70% người dùng Internet tại Việt Nam để lộ thông tin cá nhân khi mua sắm trực tuyến, 67% khi giao dịch ở nơi công cộng, và hơn 60% tự đăng tải thông tin lên mạng xã hội. Hai nguyên nhân chính là từ nền tảng cung cấp dịch vụ và từ chính người dùng.”

Khi dữ liệu rơi vào tay kẻ xấu, hậu quả có thể kéo dài: tài khoản ngân hàng bị chiếm đoạt, danh tính bị làm giả, hồ sơ y tế bị lạm dụng, dữ liệu doanh nghiệp bị khai thác. Các nhóm tội phạm còn rao bán dữ liệu trên “chợ đen quốc tế” để trục lợi.

Ông Vũ Ngọc Sơn, chuyên gia an ninh mạng, nhận định: “Bảo vệ dữ liệu hiện chưa tương xứng với quy mô hệ thống. Chỉ đầu tư công nghệ là chưa đủ, cần đồng bộ cả quy trình và con người để đảm bảo an toàn toàn diện.”

Những năm gần đây, lực lượng chức năng Việt Nam đã triệt phá nhiều đường dây tấn công, đánh cắp và mua bán dữ liệu cá nhân quy mô lớn. Tuy nhiên, ý thức an toàn dữ liệu của người dân và doanh nghiệp vẫn còn hạn chế.

Ông Nguyễn Minh Chính, Phó Chủ tịch Hiệp hội An ninh mạng quốc gia, cho biết: “Nhiều cơ quan, doanh nghiệp, người dân chưa tuân thủ đầy đủ quy trình bảo mật, dẫn đến lỗ hổng để tội phạm lợi dụng. Hệ thống công nghệ được đầu tư, nâng cấp nhiều lần nhưng nếu không tuân thủ quy trình thì rủi ro vẫn rất cao.”

Trung tá Nguyễn Tiến Cường, Trưởng Phòng 3, Cục An ninh mạng và phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao, Bộ Công an, nhấn mạnh: “Người dùng phải nâng cao nhận thức và cẩn trọng khi cung cấp thông tin cá nhân, đồng thời yêu cầu sự minh bạch từ các nền tảng trong việc lưu trữ và xử lý dữ liệu.”

Bảo vệ dữ liệu không chỉ là trách nhiệm của công nghệ hay pháp luật, mà là trách nhiệm của mỗi người. Chỉ khi cảnh giác, chủ động và có ý thức, chúng ta mới có thể tự dựng “lá chắn số” bảo vệ chính mình trước những mối nguy đang ẩn mình sau màn hình.

Bá Đức