Bảo vệ và chăm sóc làn da khi thời tiết nhiều sương mù, ô nhiễm

Ảnh hưởng xấu của ô nhiễm không khí đến làn da

Làn da của chúng ta liên tục tiếp xúc với các tác nhân gây ô nhiễm từ môi trường, bao gồm bụi mịn, khí thải độc hại, kim loại nặng và ozone bề mặt. Những chất này có kích thước siêu nhỏ, dễ dàng xâm nhập vào các lớp biểu bì, gây ra chuỗi phản ứng tiêu cực:

Kích thích tăng sản xuất gốc tự do và stress oxy hóa

Đây là cơ chế gây hại hàng đầu của ô nhiễm đối với làn da. Các hạt bụi mịn và hóa chất độc hại khi tiếp xúc với làn da sẽ kích hoạt các tế bào da sản xuất quá mức các gốc tự do.

- Tổn thương tế bào: Gốc tự do tấn công và phá hủy cấu trúc tế bào da khỏe mạnh, đặc biệt là lipid màng tế bào, protein và DNA. Sự phá hủy này được gọi là stress oxy hóa.

- Phá hủy collagen và elastin: Stress oxy hóa làm suy yếu các enzyme bảo vệ da và kích hoạt enzyme metalloproteinases (MMP), chúng làm đứt gãy sợi collagen và elastin. Kết quả là làn da mất đi độ đàn hồi, xuất hiện nếp nhăn, chảy xệ sớm.

Khi làn da thường xuyên tiếp xúc với môi trường khói bụi, ô nhiễm sẽ dẫn đến nám sạm, lão hóa sớm... Ảnh minh họa

Gây viêm nhiễm và mụn trứng cá

Ô nhiễm là tác nhân gây viêm mạn tính trên làn da.

- Tăng nhạy cảm và kích ứng: Bụi bẩn và hóa chất độc hại bám trên da làm suy yếu lớp màng bảo vệ tự nhiên (hàng rào lipid), khiến da dễ bị kích ứng, đỏ rát, đặc biệt ở những người có làn da nhạy cảm hoặc mắc các bệnh da liễu sẵn có như chàm, vảy nến.

- Tắc nghẽn lỗ chân lông: Bụi mịn kết hợp với bã nhờn và tế bào chết tạo thành nút chặn, gây bít tắc lỗ chân lông. Đây là môi trường lý tưởng cho vi khuẩn P. acnes phát triển, dẫn đến sự hình thành và trầm trọng hơn của mụn đầu đen, mụn viêm.

Đẩy nhanh quá trình lão hóa da

Ô nhiễm được coi là một yếu tố thúc đẩy quá trình lão hóa da mạnh mẽ không kém tia UV từ ánh nắng mặt trời.

- Tăng sắc tố da: Tiếp xúc lâu dài với các chất ô nhiễm, đặc biệt là hợp chất carbon dioxide và nitơ dioxide, có liên quan trực tiếp đến sự tăng sản xuất melanin. Điều này dẫn đến sự xuất hiện của các đốm nâu, tàn nhang và làm da không đều màu.

- Mất nước xuyên biểu bì: Hàng rào bảo vệ da bị tổn thương do ô nhiễm khiến da mất khả năng giữ ẩm, dẫn đến tình trạng da khô căng, thô ráp và dễ bong tróc.

Suy giảm chức năng hàng rào bảo vệ da

Hàng rào da khỏe mạnh là chìa khóa để bảo vệ da khỏi các tác nhân bên ngoài. Khi không khí ô nhiễm sẽ dẫn đến:

- Giảm lipid tự nhiên: Ô nhiễm làm giảm lượng ceramide và các lipid quan trọng khác trong lớp sừng, làm suy yếu khả năng khóa ẩm và chắn chất độc của da.

- Tăng tính thấm: Khi hàng rào bị yếu đi, các chất gây ô nhiễm, vi khuẩn và chất gây dị ứng càng dễ dàng xâm nhập sâu vào bên trong da, gây ra các vấn đề da liễu nghiêm trọng hơn.

Cách bảo vệ và chăm sóc da trong môi trường ô nhiễm

Đối phó với ô nhiễm không khí đòi hỏi một chiến lược chăm sóc da toàn diện, tập trung vào các nguyên tắc:

Bảo vệ da từ bên ngoài

- Đeo khẩu trang chất lượng cao: Sử dụng khẩu trang chuyên dụng (như N95 hoặc loại có khả năng lọc bụi mịn PM2.5) khi ra ngoài. Khẩu trang không chỉ bảo vệ hệ hô hấp mà còn giảm thiểu sự tiếp xúc trực tiếp của bụi mịn lên da mặt.

- Mặc quần áo bảo hộ và đội mũ rộng vành: Hạn chế tối đa vùng da tiếp xúc với không khí ô nhiễm.

Làm sạch da nghiêm ngặt

Làm sạch là bước quan trọng nhất để loại bỏ bụi bẩn và chất độc tích tụ trên da suốt cả ngày. Cần phải tạo thành thói quen hằng ngày.

Để có làn da đẹp, cần bảo vệ và chăm sóc da hằng ngày.

- Tẩy trang: Ngay cả khi không trang điểm, việc sử dụng dầu tẩy trang hoặc nước tẩy trang là bắt buộc vào cuối ngày. Tẩy trang giúp hòa tan và cuốn trôi bụi mịn, kem chống nắng và bã nhờn.

- Rửa mặt: Sử dụng sữa rửa mặt dịu nhẹ, có độ pH cân bằng để làm sạch sâu hơn mà không làm tổn hại hàng rào da.

Làm sạch ngay sau khi về nhà, không nên để bụi bẩn bám trên da quá lâu.

Chăm sóc da chuyên sâu

- Bổ sung hoạt chất chống oxy: Các chất chống oxy hóa giúp trung hòa các gốc tự do do ô nhiễm gây ra. Đây là "vũ khí" quan trọng nhất.

+ Vitamin C: Là chất chống oxy hóa mạnh, giúp bảo vệ da khỏi tác hại của ô nhiễm, giảm thiểu stress oxy hóa và đồng thời làm sáng da, mờ thâm nám. Nên sử dụng vitamin C vào buổi sáng trước bước kem chống nắng.

+ Vitamin E và ferulic acid: Khi kết hợp với vitamin C, chúng tạo thành một "bộ ba" bảo vệ da tối ưu. Vitamin E tăng cường khả năng chống oxy hóa, còn ferulic acid giúp ổn định vitamin C và vitamin E để tăng hiệu quả bảo vệ.

+ Niacinamide (vitamin B3): Hoạt chất đa năng giúp củng cố hàng rào da, giảm viêm, điều tiết bã nhờn và giảm thiểu tác hại của ô nhiễm.

- Tăng cường phục hồi và củng cố hàng rào bảo vệ da: Da bị ô nhiễm cần được phục hồi và làm dịu.

+ Cấp ẩm sâu: Sử dụng các sản phẩm chứa thành phần dưỡng ẩm và phục hồi như ceramide, hyaluronic acid, clycerin và acid béo. Ceramide đặc biệt quan trọng vì chúng là thành phần chính tạo nên hàng rào lipid bảo vệ da.

+ Làm dịu da: Sử dụng các chiết xuất từ thiên nhiên có tính năng làm dịu và chống viêm như rau má, trà xanh hoặc vitamin B5 để giảm kích ứng và mẩn đỏ.

- Chống nắng: Mặc dù thời tiết không nắng chói chang nhưng vẫn cần sử dụng kem chống nắng phổ rộng. Kem chống nắng không chỉ bảo vệ da khỏi tia UVA/UVB mà còn tạo một lớp màng vật lý bảo vệ da khỏi sự bám dính của một số hạt ô nhiễm.

Chăm sóc da từ bên trong

Chăm sóc và bảo vệ da không chỉ là bôi thoa bên ngoài mà còn cần nuôi dưỡng từ bên trong. Theo đó cần:

- Chế độ ăn giàu chất chống oxy hóa: Tăng cường rau xanh, trái cây có màu sắc đậm (như quả mọng, cam, cà rốt), trà xanh để cung cấp các vitamin và khoáng chất thiết yếu giúp cơ thể và làn da chống lại stress oxy hóa từ bên trong.

- Uống đủ nước: Giúp thanh lọc cơ thể và duy trì độ ẩm cần thiết cho da.

- Ngủ đủ giấc và quản lý stress: Giấc ngủ là thời gian để da tự phục hồi. Stress cũng là một yếu tố làm tăng gốc tự do và suy yếu hàng rào da.

ThS.Trần Thị Luyến