Bảo vệ và hỗ trợ trẻ em tương tác lành mạnh, sáng tạo trên môi trường mạng
Trẻ em đang sử dụng internet mỗi ngày nhưng phải đối mặt ngày càng nhiều nguy cơ như xâm hại, lừa đảo, thao túng tâm lý và nội dung độc hại trên không gian mạng. Các cơ quan chức năng cảnh báo tình trạng này đang gia tăng, đòi hỏi giải pháp đồng bộ để bảo vệ trẻ. Báo chí được xác định là lực lượng then chốt giúp kiến tạo môi trường mạng an toàn, lành mạnh cho trẻ em.
Ảnh minh họa: Getty Images
Tại Khóa tập huấn về bảo vệ và hỗ trợ trẻ em tương tác lành mạnh, sáng tạo trên môi trường mạng do Cục Báo chí (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) tổ chức ngày 18/11 tại Hà Nội, bà Mai Hương Giang - Phó Cục trưởng Cục Báo chí, cho biết: Trẻ em bên cạnh cơ hội học tập, sáng tạo và kết nối còn phải đối mặt với nhiều nguy cơ như bắt nạt trực tuyến, xâm hại, lừa đảo hay tiếp cận nội dung độc hại,… Những nguy cơ này ảnh hưởng nghiêm trọng đến tâm lý và sự phát triển toàn diện của trẻ.
Bà Mai Hương Giang - Phó Cục trưởng Cục Báo chí (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) phát biểu tại khóa tập huấn
Những số liệu cho thấy, thực trạng đáng lo ngại về ảnh hưởng tiêu cực của môi trường mạng đối với trẻ em. Theo các nghiên cứu của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, 87% trẻ từ 12 - 17 tuổi dùng internet, online hằng ngày nhưng chỉ 36% biết cách bảo đảm an toàn thông tin trên mạng.
Số liệu từ Trung tâm quốc gia về trẻ em mất tích và bị bóc lột (NCMEC) cho thấy, năm 2023 có khoảng hơn 500 nghìn báo cáo liên quan hình ảnh/video xâm hại tình dục trẻ em trên mạng liên quan Việt Nam. Theo Câu lạc bộ Bảo vệ trẻ em Việt Nam trên không gian mạng, có 40% trẻ em cảm thấy không an toàn, hơn 70% từng có trải nghiệm không mong muốn khi sử dụng internet; có 1% (xấp xỉ hơn 94 nghìn) số người dùng internet độ tuổi 12-17 ở Việt Nam là nạn nhân của bóc lột và xâm hại tình dục qua mạng.
Tổng đài Quốc gia Bảo vệ trẻ em 111, giai đoạn 2021 - 2025 có 2.439 cuộc gọi liên quan tới xâm hại trẻ em trên môi trường mạng, với hơn 2.000 cuộc tư vấn và hàng trăm phản ánh nội dung độc hại. Xu hướng này gia tăng trong 6 tháng đầu năm 2025.
Trong phần trình bày tại khóa tập huấn, bà Lê Thị Mai Quyên - Tổng đài điện thoại quốc gia bảo vệ trẻ em (số 111) - Cục Bà mẹ và Trẻ em, Bộ Y tế cho biết: Các số liệu cho thấy môi trường mạng đang đặt ra nhiều thách thức mới đối với công tác bảo vệ trẻ; nhu cầu tư vấn, hỗ trợ từ Tổng đài 111 ngày càng tăng, phản ánh mức độ phức tạp của các vụ việc trẻ bị xâm hại, lừa đảo và tiếp cận nội dung độc hại trên mạng.
Đại úy Đinh Thị Như Hoa - Trung tâm 2, Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (Bộ Công an) cho biết thêm: 97% trẻ được khảo sát sử dụng điện thoại từ 1 giờ mỗi ngày, 86,1% có dùng mạng xã hội. Nhiều nguy cơ mới từ công nghệ đã xuất hiện, như lộ lọt dữ liệu cá nhân qua các công cụ AI, nội dung deepfake xâm hại trẻ em hay các vụ bắt cóc trực tuyến - biến thể tinh vi của lừa đảo. Từ giữa năm 2024 đến tháng 8/2025 đã ghi nhận khoảng 50 vụ, 100% nạn nhân ở nhóm tuổi 18 - 22 và đa số là nữ sinh viên xa nhà.
Báo chí giữ vai trò trụ cột trong lan tỏa kiến thức và bảo vệ trẻ em
Báo chí giữ vai trò trụ cột trong lan tỏa kiến thức và bảo vệ trẻ em
Các nội dung được trình bày cho thấy, Chương trình "Bảo vệ và hỗ trợ trẻ em tương tác lành mạnh, sáng tạo trên môi trường mạng giai đoạn 2021 - 2025" đặt mục tiêu bảo vệ bí mật đời sống riêng tư của trẻ, ngăn chặn hành vi lợi dụng môi trường mạng, đồng thời trang bị kỹ năng số theo từng độ tuổi để trẻ biết tự bảo vệ mình. Chương trình cũng yêu cầu các nền tảng, dịch vụ trực tuyến phải phân loại nội dung theo độ tuổi và áp dụng đầy đủ các giải pháp bảo vệ trẻ.
Cùng với đó, nhiều hoạt động truyền thông - đào tạo đã được triển khai rộng rãi: Tập huấn trực tuyến cho hơn 24.000 người thuộc hệ thống bảo vệ trẻ em toàn quốc; Tổ chức diễn đàn trẻ em; Xây dựng truyện tranh, sách mỏng, video hướng dẫn kỹ năng an toàn trên mạng; Thực hiện các chương trình truyền hình, tọa đàm và họp mạng lưới ứng cứu bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng… nhằm nâng cao nhận thức và năng lực ứng phó cho trẻ, phụ huynh, nhà trường và cộng đồng.
Tại khóa tập huấn, bà Mai Hương Giang nhấn mạnh, báo chí có vai trò đặc biệt trong bảo vệ trẻ em trên không gian mạng: Bảo đảm ẩn danh, che mặt khi đưa tin vụ việc liên quan trẻ em; Không khai thác đời sống riêng tư; Cảnh báo rõ nội dung không phù hợp; Ưu tiên lợi ích của trẻ trong mọi sản phẩm truyền thông. Bà cho rằng, đây là nhiệm vụ mang tính nhân văn sâu sắc và cấp thiết trong bối cảnh hiện nay.
Các nội dung trình bày cũng khẳng định, báo chí không chỉ đưa tin mà còn góp phần giáo dục kỹ năng số, nâng cao nhận thức cộng đồng, phản biện chính sách và lan tỏa các mô hình tích cực trong bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng. Những nỗ lực này cho thấy việc bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng không chỉ là yêu cầu của hệ thống chính sách mà còn đòi hỏi sự vào cuộc đồng bộ của gia đình, nhà trường, lực lượng chức năng và truyền thông để trẻ em được an toàn và phát triển lành mạnh trong kỷ nguyên số.
