Bầu cử Hà Lan 2025: Sự trỗi dậy của thế hệ lãnh đạo mới, người dân của 'quốc gia hạnh phúc' đang muốn tìm lại sự cân bằng?

Lãnh đạo đảng D66 Rob Jetten. (Nguồn: ANP)

Theo dự báo sơ bộ của hãng thông tấn Hà Lan ANP, D66 dự kiến giành 27 ghế, dẫn đầu so với 25 ghế của Đảng Tự do (PVV) của chính trị gia Geert Wilders. Kết quả này tương đồng với khảo sát do Ipsos I&O thực hiện cho các đài NOS và RTL.

"Tất cả chúng ta đã làm được! Đây là kết quả tốt nhất trong lịch sử của D66", lãnh đạo đảng Rob Jetten và là cựu Bộ trưởng Khí hậu hô vang giữa tiếng reo hò tại Leiden – thành phố đại học nơi ông chọn làm điểm kết thúc chiến dịch.

Kết quả sơ bộ phản ánh sự chia rẽ sâu sắc trong xã hội Hà Lan: một nửa cử tri ủng hộ ông Jetten cùng thông điệp ôn hòa trong khi nửa kia vẫn trung thành với lãnh đạo PVV Wilders – người mang lập trường dân túy và chống nhập cư quyết liệt.

Sự trỗi dậy của thế hệ lãnh đạo mới

Ở tuổi 38, chính trị gia Rob Jetten, gương mặt trẻ trung và có tầm nhìn châu Âu, đã dẫn dắt D66 tiến mạnh nhờ thông điệp "xanh", thân Liên minh châu Âu (EU) và chủ trương dung hòa. Ông được xem là lựa chọn "chống Wilders", đại diện cho một Hà Lan cởi mở, hướng tới hội nhập và phát triển bền vững.

Trong suốt chiến dịch vận động tranh cử, D66 tự định vị mình là một lựa chọn ôn hòa thay thế cho cả đảng PVV và phe bảo thủ truyền thống.

Đảng Nhân dân vì Tự do và Dân chủ (VVD) – phe trung hữu – được dự báo về thứ ba với 23 ghế, trong khi liên minh Xanh-Trung Lao động (GreenLeft-Labor) chỉ đạt 20 ghế, kết quả gây thất vọng khiến lãnh đạo Frans Timmermans tuyên bố từ chức ngay trong đêm bầu cử. Đảng Dân chủ Cơ đốc giáo (CDA) được dự đoán giành 19 ghế, đánh dấu sự trở lại đáng kể so với năm 2023.

Theo báo Politico, nếu kết quả cuối cùng trùng khớp với dự báo – vốn thường khá chính xác trong các kỳ bầu cử Hà Lan – đây sẽ là một thất bại nặng nề của phe cánh tả, vốn kỳ vọng sự bất mãn của cử tri với chính phủ cực hữu trước đó sẽ mang lại chiến thắng.

Ngay sau khi có kết quả sơ bộ, giới quan sát cho rằng, lãnh đạo D66 Rob Jetten sẽ là người đầu tiên được trao quyền lập chính phủ, bất kể D66 hay PVV đứng đầu, bởi hầu hết các đảng lớn đều công khai từ chối liên minh với chính trị gia Wilders.

Tại buổi tiệc theo dõi kết quả, không khí trong tổng hành dinh D66 vỡ òa. Đám đông hô vang khẩu hiệu "Điều đó là có thể!" – thông điệp xuyên suốt chiến dịch của ông Jetten.

Sự thách thức từ PVV

Chỉ hai năm sau chiến thắng lịch sử giúp PVV lần đầu nắm quyền, ông Wilders giờ đây phải đối mặt với sự thoái trào. Chính phủ liên minh do ông dẫn dắt cùng VVD, đảng Hiệp ước Xã hội Mới và phong trào Nông dân – Công dân (BBB) đã sụp đổ chỉ sau chưa đầy một năm, khi PVV rút khỏi liên minh cầm quyền vì tranh cãi về chính sách tị nạn.

Các vấn đề nhập cư và khủng hoảng nhà ở là tâm điểm tranh luận của cuộc bầu cử năm nay. Tuy nhiên, các chiến dịch tranh cử cũng xoay quanh sự lãnh đạo ổn định, với việc các đảng phái thể hiện lập trường phản đối đảng PVV chống di cư và loại trừ mọi sự hợp tác tiếp theo với ông Wilders.

Trên mạng xã hội, lãnh đạo PVV vẫn thể hiện thái độ cứng rắn: "Người dân đã lên tiếng. Chúng tôi đã mong đợi một kết quả khác nhưng vẫn kiên định lập trường. Chúng tôi quyết tâm hơn bao giờ hết và vẫn là đảng thứ hai, thậm chí có thể là đảng lớn nhất".

Một Hà Lan tìm lại sự cân bằng

Trên khắp đất nước được mệnh danh là một trong những quốc gia hạnh phúc đáng sống nhất thế giới, người ủng hộ các đảng chính trị đã đón nhận kết quả bầu cử dự kiến với những cảm xúc khác nhau. Tại một câu lạc bộ ven biển ở The Hague, không khí vỡ òa khi những người ủng hộ CDA chứng kiến đảng của họ được dự báo gần như tăng gấp bốn lần số ghế trong quốc hội, từ 5 lên 19 ghế.

Lãnh đạo CDA, cựu Bộ trưởng Nông nghiệp Gerda Verburg chia sẻ với Politico rằng, bà "rất vui mừng" với kết quả này: "Giờ đây, chúng ta có thể bắt đầu xây dựng lại một nền chính trị điềm tĩnh và ổn định hơn". Bà cũng bày tỏ sự nhẹ nhõm khi đảng PVV "không tiếp tục tăng thêm sức mạnh".

Tại trụ sở đảng VVD, lãnh đạo phe tự do bảo thủ này Dilan Yeşilgözbước lên sân khấu giữa tiếng hô vang tên mình – một hình ảnh đối lập hoàn toàn với những tin đồn trước đó rằng bà có thể phải từ chức nếu đảng chịu thất bại nặng nề.

Phát biểu với Politico, bà Yeşilgöz cho rằng, kết quả sơ bộ này là "một sự ủy nhiệm cho đường lối trung hữu của Hà Lan", nhấn mạnh: "Dựa trên những kết quả ban đầu này, đất nước đã lựa chọn một hướng đi trung hữu, trong đó chúng tôi sẽ thực sự cam kết củng cố quốc phòng, phát triển kinh tế mạnh mẽ và giảm thuế cho người dân".

Sau nhiều năm chia rẽ, cuộc bầu cử 2025 đánh dấu bước ngoặt của chính trị Hà Lan: người dân không còn bị cuốn theo làn sóng cực hữu hay cánh tả mà hướng về trung dung, hợp tác và ổn định.

Nếu lãnh đạo D66 Rob Jetten thực sự trở thành Thủ tướng, ông sẽ là nhà lãnh đạo trẻ nhất trong lịch sử hiện đại của Hà Lan, đồng thời là biểu tượng cho một thế hệ mới – tin vào sức mạnh của đối thoại, cải cách xanh và tinh thần châu Âu thống nhất.

Dù thế nào đi nữa, chính trị gia trẻ này có quyền tự tin như lời ông tuyên bố: "Có một điều chắc chắn. Hàng triệu người Hà Lan đã bước sang một trang mới hôm nay: Họ nói lời tạm biệt với nền chính trị tiêu cực, thù hận. Thay vào đó, mọi người đã chọn sự tích cực và tiến bộ".

Hoàng Hà