'Bẫy ngọt ngào' trước cổng trường

Nhiều quầy quà vặt thu hút học sinh nhưng tiềm ẩn nguy cơ ngộ độc. (Ảnh DIÊN KHÁNH)

Ẩn sau sự hấp dẫn của những "thiên đường ăn vặt" nơi cổng trường lại là nỗi lo ngày càng lớn về vệ sinh an toàn thực phẩm - vấn đề âm thầm nhưng gây ra hậu quả không nhỏ đối với sức khỏe trẻ em.

Hiểm họa khôn lường

Với mầu sắc bắt mắt, giá rẻ, những món như thịt xiên nướng, xúc xích, chả mực, chả viên, kẹo… được bày bán trước nhiều cổng trường, vỉa hè ngày càng hấp dẫn các em nhỏ. Đáng nói, phần nhiều những món đồ này không có nhãn mác, hạn sử dụng rõ ràng, lại tiếp xúc trực tiếp với bụi bẩn, tạo môi trường để các loại vi khuẩn gây bệnh như Salmonella, E.coli, Campylobacter phát triển. Đó là chưa kể đến nhiều quầy hàng dùng đi dùng lại dầu ăn có chất acolein, gây hại cho gan, là một trong những nguyên nhân gây ung thư. Năm 2024 và đầu năm 2025 ở Hà Nội, Nghệ An, Khánh Hòa, Thành phố Hồ Chí Minh… đã xảy ra nhiều vụ ngộ độc tập thể, liên quan hàng trăm em, thậm chí đã có trường hợp tử vong.

TS Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm Chống độc (Bệnh viện Bạch Mai), chia sẻ: “Số vụ ngộ độc xảy ra trong thực tế gấp nhiều lần số vụ được thống kê. Có những đợt chúng tôi điều trị cho hàng chục học sinh cùng lúc”.

Trước vấn đề này, TS Nguyễn Mạnh Dũng, Phó Tổng Thư ký Hội Khoa học và Công nghệ Lương thực, Thực phẩm Việt Nam, chỉ ra: Phần lớn các món ăn vặt được bày bán trước cổng trường hiện nay đều do cơ sở thủ công sản xuất, không rõ nguồn gốc và thiếu quy trình an toàn vệ sinh thực phẩm. Ngoài ra, việc lạm dụng phẩm mầu tổng hợp, hóa chất công nghiệp trong các sản phẩm này có thể khiến trẻ em phải đối mặt với nguy cơ mắc các bệnh gan, thận, thần kinh và lâu dần tạo ra nhiều thứ bệnh nguy hiểm khác. “Thời gian gần đây đã xuất hiện tình trạng người bán hàng trộn chất gây nghiện vào các loại bánh kẹo, nước uống nhằm thu hút đối tượng trẻ em và thanh thiếu niên. Nhiều học sinh do thiếu nhận thức đã vô tình sử dụng những sản phẩm nguy hiểm này”, ông Dũng cho biết thêm.

Cần có chế tài, biện pháp mạnh

Để ngăn chặn mối nguy bủa vây trẻ em, học sinh, theo nhiều chuyên gia, cần sự phối hợp từ các cơ quan quản lý của Bộ Y tế, lực lượng quản lý thị trường, chính quyền cơ sở, nhà trường và gia đình học sinh. Thực tế, những năm qua công tác này chưa đạt hiệu quả cao. TS Nguyễn Trung Nguyên, giãi bày: “Theo tôi, cần có biện pháp mạnh trong việc dẹp bỏ các hàng quán không bảo đảm điều kiện kinh doanh trước cổng trường. Đồng thời, cần tăng cường kiểm soát nguồn gốc, chất lượng các sản phẩm bày bán thông qua test nhanh, truy xuất xuất xứ và kiểm tra giấy chứng nhận liên quan”.

Song, vị tiến sĩ còn lo lắng, chúng ta chỉ nhìn thấy các vụ ngộ độc cấp tính, phải cấp cứu. Trong khi đó, còn có hàng triệu vụ ngộ độc với lượng độc tố vừa, sẽ tích tụ, ngấm dần, nhiều năm sau mới gây biến đổi gen, chuyển hóa thành bệnh ung thư… Đây là điều ảnh hưởng nặng nề đến thế hệ tương lai cũng như chất lượng dân số.

Luật An toàn thực phẩm 2010 và Bộ luật Hình sự 2015 đã quy định, cá nhân sử dụng chất, hóa chất, kháng sinh, thuốc thú y, thuốc bảo vệ thực vật, phụ gia thực phẩm hoặc chất hỗ trợ chế biến thực phẩm mà biết là cấm sử dụng hoặc ngoài danh mục được phép sử dụng thì có thể bị phạt số tiền lên đến 100 triệu đồng, thậm chí có thể bị xử lý hình sự. Tuy vậy, theo TS Nguyễn Mạnh Dũng, Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế), cần làm tốt hơn nữa công tác kiểm soát thức ăn đường phố nói chung, quà vặt trước cổng trường nói riêng. Đồng thời, phải kiểm soát tốt thực phẩm đầu vào trong các bếp ăn tập thể và xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm. “Nếu bếp ăn tập thể thiếu an toàn, xảy ra nhiều vụ ngộ độc thì học sinh biết trông cậy vào đâu?”, ông Dũng lo ngại.

Những năm qua, Trường trung học cơ sở Giảng Võ (Ba Đình, Hà Nội) đã làm tốt công tác tuyên truyền cho học sinh cũng như phụ huynh về công tác bảo đảm vệ sinh, an toàn trong ăn uống, tránh sử dụng quà vặt không rõ nguồn gốc. Bà Tô Thị Hải Yến, Hiệu trưởng nhà trường kiến nghị: “Ngoài sự nỗ lực của ngành giáo dục, cần tiếp tục có sự vào cuộc mạnh mẽ từ phía cơ quan quản lý. Chỉ khi kiểm soát được quà vặt ngoài cổng trường mới có thể bảo vệ, chăm sóc trẻ em, học sinh một cách toàn diện”.

Xét đến cùng, mỗi người đều cần chung tay vì “thế giới ngày mai”. Bởi mọi việc kiểm tra, xử phạt sẽ là vô nghĩa nếu người mua thiếu kiến thức, ham rẻ, còn người bán thì bất chấp, đặt tính mạng con người sau lợi nhuận.

Hải Xuân