Bê bối thao túng cổ phiếu An Gia và nhức nhối chuyện cho mượn tài khoản chứng khoán

Dùng 92 tài khoản để thao túng chứng khoán

Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) vừa xử phạt hành vi thao túng thị trường chứng khoán (TTCK) và hành vi cho mượn tài khoản để giao dịch chứng khoán dẫn đến hành vi thao túng cổ phiếu của Công ty cổ phần Đầu tư và Phát triển Bất động sản An Gia (AGG).

Đối với hành vi thao túng TTCK, UBCKNN xử phạt vi phạm hành chính đối với ông Hồ Thành Trung (phường Bình Trưng, TP.HCM) 1,5 tỉ đồng.

Trong khoảng thời gian từ ngày 1.12.2020 - 31.12.2022, ông Hồ Thành Trung đã sử dụng 92 tài khoản (bao gồm 4 tài khoản chứng khoán của chính mình, 2 tài khoản chứng khoán đứng tên Công ty cổ phần Quản lý và Đầu tư Trường Giang và 86 tài khoản chứng khoán của 27 nhà đầu tư khác) để liên tục mua, bán, giao dịch cổ phiếu AGG giữa các tài khoản nhằm mục đích tạo cung cầu giả tạo, thao túng giá cổ phiếu AGG, vi phạm quy định tại khoản 3 Điều 12 Luật Chứng khoán).

Trong khoảng thời gian từ ngày 1.12.2020 đến ngày 31.12.2022, ông Hồ Thành Trung đã sử dụng 92 tài khoản để tạo cung cầu giả tạo

UBCKNN cũng ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính đối với Công ty cổ phần Quản lý và Đầu tư Trường Giang với số tiền 3 tỉ đồng do có hành vi vi phạm thao túng TTCK.

Trong khoảng thời gian từ ngày 1.12.2020 đến ngày 31.12.2022, Công ty cổ phần Quản lý và Đầu tư Trường Giang đã ủy quyền cho ông Hồ Thành Trung thực hiện giao dịch chứng khoán, nộp, rút tiền, quản lý và đầu tư chứng khoán đối với 2 tài khoản chứng khoán đứng tên công ty.

Việc này giúp sức cho ông Hồ Thành Trung sử dụng 92 tài khoản để liên tục mua, bán, giao dịch cổ phiếu AGG giữa các tài khoản nhằm mục đích tạo cung cầu giả tạo, thao túng giá cổ phiếu AGG, vi phạm quy định tại khoản 3 Điều 12 Luật Chứng khoán.

Đối với hành vi cho người khác mượn tài khoản để giao dịch chứng khoán dẫn đến hành vi thao túng TTCK, UBCKNN ban hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính đối với 26 cá nhân khác; cấm 26 cá nhân trên giao dịch chứng khoán có thời hạn 2 năm; cấm đảm nhiệm chức vụ tại công ty chứng khoán, công ty quản lý quỹ đầu tư chứng khoán, chi nhánh công ty chứng khoán và công ty quản lý quỹ nước ngoài tại Việt Nam, công ty đầu tư chứng khoán có thời hạn 2 năm.

Hệ lụy lớn từ việc cho mượn tài khoản chứng khoán

Thực tế, điểm chung của nhiều vụ thao túng TTCK đều diễn ra hành vi “mượn” tài khoản chứng khoán của nhiều người khác nhau nhằm “mua tay trái, bán tay phải”, tạo cung - cầu giả.

Hồi đầu năm, UBCKNN đã xử phạt vi phạm hành chính đối với bà Nguyễn Thị Phương Thảo và ông Phan Thành Tâm, vì sử dụng 164 tài khoản để liên tục mua, bán, giao dịch cổ phiếu Phát Đạt (PDR) giữa các tài khoản với nhau nhằm mục đích tạo cung cầu giả tạo, thao túng giá cổ phiếu PDR.

Cuối năm 2024, 23 cá nhân đã cho một cá nhân là Nguyễn Việt Hà mượn tài khoản để giao dịch chứng khoán, dẫn đến hành vi thao túng cổ phiếu Công ty cổ phần GKM Holdings (Mã GKM: HNX).

Trước đó, cơ quan này cũng xử phạt ông Lưu Thái Hải, ông Ngô Huỳnh Minh Uy với hành vi tương tự và 19 cá nhân cho mượn tài khoản chứng khoán, dẫn đến hành vi thao túng TTCK đối với cổ phiếu của Công ty cổ phần Địa ốc First Real…

Hoặc ở một vụ án đình đám trước đó, ông Trịnh Văn Quyết, khi còn là Chủ tịch Tập đoàn FLC đã chỉ đạo em gái mình là Trịnh Thị Minh Huế (khi đó là nhân viên kế toán thuộc FLC) mượn chứng minh nhân dân của 45 người, thành lập đứng tên 20 doanh nghiệp để mở 500 tài khoản chứng khoán nhằm thực hiện hành vi thao túng, "thổi giá" cổ phiếu.

Điểm chung của rất nhiều vụ thao túng chứng khoán là hành vi cho mượn tài khoản chứng khoán

Trao đổi với phóng viên Một Thế Giới, Luật sư Nguyễn Văn Tuấn - Giám đốc Công ty Luật TNHH TGS cho rằng hành vi cho mượn tài khoản chứng khoán thoạt nhìn có vẻ đơn giản, thậm chí nhiều người cho rằng “vô hại”, nhưng trên thực tế lại tiềm ẩn rủi ro pháp lý và hệ lụy rất lớn đối với tính minh bạch của thị trường.

Ông Tuấn cho hay theo quy định tại khoản 4 Điều 12 Luật Chứng khoán năm 2019, việc “cho mượn, cho thuê tài khoản chứng khoán” là hành vi bị nghiêm cấm, bởi lẽ, tài khoản chứng khoán gắn liền với nhân thân và nghĩa vụ pháp lý của chủ tài khoản.

“Khi để người khác sử dụng, chủ tài khoản không còn kiểm soát được hoạt động mua bán, vô tình trở thành công cụ để kẻ khác thao túng giá, rửa tiền hoặc thực hiện giao dịch gian lận”, ông Tuấn nói.

Không chỉ vi phạm pháp luật, ông Tuấn cho hay việc cho mượn tài khoản còn có thể biến chính chủ tài khoản thành đối tượng phải chịu trách nhiệm liên đới.

"Nếu phát sinh hành vi thao túng, gian lận, người đứng tên tài khoản sẽ bị cơ quan chức năng truy cứu trách nhiệm, kể cả khi bản thân không trực tiếp thực hiện giao dịch. Điều này không chỉ gây thiệt hại tài chính mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến uy tín và vị thế pháp lý của nhà đầu tư", ông Tuấn nêu.

Mức phạt chưa đủ răn đe

Hiện nay, Nghị định 156/2020/NĐ-CP (sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định 128/2021/NĐ-CP) đã quy định xử phạt hành chính đối với hành vi này, với mức phạt lên tới hàng trăm triệu đồng.

Tuy nhiên, luật sư Tuấn cho rằng thực tiễn cho thấy mức phạt này chưa đủ sức răn đe. Khi so sánh với hậu quả mà hành vi cho mượn tài khoản có thể gây ra - từ thao túng thị trường đến thất thoát hàng trăm, hàng nghìn tỉ đồng - rõ ràng cần nghiên cứu điều chỉnh theo hướng tăng nặng chế tài.

Luật sư Nguyễn Văn Tuấn – Giám đốc Công ty Luật TNHH TGS

Song song với đó, cơ quan quản lý cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho nhà đầu tư, để họ hiểu rằng việc “cho mượn tài khoản” không chỉ là vi phạm hành chính, mà còn có thể kéo theo hệ quả pháp lý và tài chính nghiêm trọng.

“TTCK không thể dung túng cho những hành vi tưởng như nhỏ nhặt nhưng tiềm ẩn nguy cơ phá vỡ kỷ cương và lòng tin của nhà đầu tư. Một thị trường minh bạch, công bằng chỉ có thể được xây dựng khi từng tài khoản chứng khoán được sử dụng đúng quy định, đúng mục đích và gắn liền với trách nhiệm pháp lý của chính chủ”, ông Tuấn nêu.

Trong khi đó, TS Phan Phương Nam, Đại học Luật TP.HCM cho rằng việc mượn tài khoản của nhiều người nhằm thuận lợi hơn trong việc tạo cung cầu giả.

“Nếu chỉ sử dụng một tài khoản hoặc tài khoản đứng tên mình, các giao dịch bất thường sẽ dễ bị các cơ quan giám sát phát hiện. Việc dùng nhiều tài khoản giúp phân tán khối lượng giao dịch, khiến cơ quan giám sát khó nhận diện được một nhóm hoặc cá nhân đang thao túng. Đây là kỹ thuật để che giấu hành vi thao túng thị trường”, ông Nam nói.

Lam Thanh