Bền bỉ trên hành trình tìm kiếm hài cốt liệt sĩ

Đại tá Đặng Danh Hưng, Trưởng ban Tổ chức - Chính sách của Hội Hỗ trợ gia đình liệt sĩ Việt Nam là một gương mặt đã và đang bền bỉ thực hiện hành trình đó.

Nếu cứ “dễ làm, khó bỏ” thì không thể hỗ trợ gia đình liệt sĩ hiệu quả

Đại tá Đặng Danh Hưng (ngoài cùng bên trái) làm việc với đại diện Sở Lao động - Thương binh và Xã hội thành phố Hồ Chí Minh (cũ) về việc xác lập hồ sơ 5 liệt sĩ của Tiểu đoàn nữ biệt động Lê Thị Riêng. Ảnh: Nhân vật cung cấp.

Dáng vẻ nhanh nhẹn, nắm chắc chính sách, quy định về công tác người có công của từng thời kỳ, Đại tá Đặng Danh Hưng thường lặng lẽ đứng phía sau những cuộc bàn giao, trao kết quả giám định ADN xác minh danh tính hài cốt liệt sĩ do Hội Hỗ trợ gia đình liệt sĩ Việt Nam tổ chức. Trên bàn làm việc của ông tại 36 Hoàng Diệu (Hà Nội) luôn có hồ sơ những trường hợp cần hỗ trợ tháo gỡ khúc mắc trong việc tìm kiếm, đối khớp dữ liệu, xác minh danh tính hài cốt liệt sĩ. Kể về chuyện tìm kiếm, xác minh danh tính hài cốt liệt sĩ, ông nhấn mạnh: “Nếu cứ dễ thì làm, khó thì bỏ, sẽ không thể hỗ trợ gia đình liệt sĩ hiệu quả, vì giải quyết các hồ sơ, trường hợp tồn đọng luôn cực kỳ khó khăn. Thực tế cho thấy đang tồn tại nhiều tình huống éo le, kiểu: Cùng một trận chiến đấu, có người bị thương được là thương binh, có người cũng bị thương nhưng không được công nhận là thương binh; có người chết là liệt sĩ, nhưng đồng đội hy sinh cùng trận lại không được công nhận liệt sĩ. Có nhiều nguyên do lắm, nhưng chủ yếu do hồ sơ lưu trữ thông tin không thống nhất về tên, tên đệm, tên quê, tên đơn vị, thời gian hy sinh…”.

Thậm chí, có trường hợp đặc biệt, như hồ sơ giải quyết thủ tục công nhận liệt sĩ đối với 5 chiến sĩ biệt động thuộc Tiểu đoàn nữ biệt động Lê Thị Riêng, đã anh dũng hy sinh trong Cuộc tổng tấn công và nổi dậy Xuân Mậu Thân 1968. Đại tá Đặng Danh Hưng chia sẻ: “Khi tôi tiếp nhận vụ việc, 13 chiến sĩ thuộc Tiểu đoàn này đã hy sinh năm 1968, nhưng chỉ có 8 người được suy tôn liệt sĩ năm 2012, được lưu danh trên bia đá tại Đền tưởng niệm Liệt sĩ Bến Dược, Củ Chi. Còn 5 trường hợp chưa được công nhận, do họ hoạt động bí mật, chỉ sử dụng bí danh, không có hồ sơ lưu trữ, không đủ giấy tờ chứng minh. Nhiều cơ quan, tập thể, cá nhân, đồng đội của họ đã vào cuộc, nhưng các vướng mắc vẫn chưa được tháo gỡ. Tiếp nhận hồ sơ vụ việc, được sự chỉ đạo trực tiếp của Trung tướng Hoàng Khánh Hưng - Chủ tịch Hội Hỗ trợ gia đình liệt sĩ Việt Nam, tôi đã phân tích hồ sơ, vận dụng các quy định chính sách, tham mưu phương án giải quyết. Ngày 11-7-2024, Hội Hỗ trợ Gia đình Liệt sĩ Việt Nam đã gửi công văn đề nghị Thủ tướng Chính phủ xem xét, chỉ đạo Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội (cũ) vận dụng đặc cách để công nhận liệt sĩ cho 5 chiến sĩ Tiểu đoàn nữ biệt động Lê Thị Riêng. Đồng thời, Hội gửi công văn đến Bộ trưởng Lao động-Thương binh và Xã hội, Cục Người có công, đề nghị xét duyệt theo diện đặc cách.

Đại tá Đặng Danh Hưng (mặc quân phục) và các thành viên đoàn công tác xác minh thông tin 5 liệt sĩ của Tiểu đoàn nữ biệt động Lê Thị Riêng, chụp ảnh cùng bà Lê Hồng Quân (đứng giữa), nguyên Tiểu đoàn trưởng Tiểu đoàn nữ biệt động Lê Thị Riêng, thương binh ¼; bà Lê Thị Thu (đứng cạnh bên phải), nguyên Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân số, Gia đình và trẻ em, Chủ nhiệm Câu lạc bộ Truyền thống kháng chiến Khối Phụ nữ thành phố Hồ Chí Minh, Trưởng ban liên lạc cán bộ Ban Phụ vận Sài Gòn – Gia Định. Ảnh: Nhân vật cung cấp.

Sau nhiều nỗ lực bền bỉ của các cá nhân, tổ chức và cơ quan chức năng, ngày 26-2-2025, Thủ tướng Chính phủ ký Quyết định số 437/QĐ-TTg, chính thức cấp bằng “Tổ quốc ghi công” cho 66 liệt sĩ, trong đó có 5 liệt sĩ của Tiểu đoàn nữ biệt động Lê Thị Riêng. Những chiến sĩ với bí danh: Chị Hai Đòn Gánh, anh Tư Cơm Tấm, chị Sáu Già, bác Bo và chị Lý Giao Duyên, nay được suy tôn liệt sĩ, lấy họ của nữ Anh hùng Lê Thị Riêng để đặt tên với những danh xưng Lê Thị Hai, Lê Văn Tư, Lê Thị Sáu, Lê Văn Bo, Lý Giao Duyên. Tuy không phải tên thật, nhưng đây là những danh xưng mà chúng ta suy tôn với tất cả sự kính trọng, khẳng định Tổ quốc và nhân dân không quên những người con đã xả thân vì non sông đất nước.

Còn sức, còn hỗ trợ gia đình liệt sĩ

Khẳng định “Chừng nào còn sức, tôi còn hỗ trợ gia đình liệt sĩ”, Đại tá Đặng Danh Hưng tâm sự: “Tôi may mắn có kinh nghiệm hơn 30 năm gắn bó với công tác chính sách quân đội và hậu phương quân đội, từng nhiều năm làm Trưởng phòng Thương binh - Liệt sĩ - Người có công (Cục Chính sách, Tổng cục Chính trị, Bộ Quốc phòng), tham gia Văn phòng Ban chỉ đạo quốc gia về tìm kiếm, quy tập và xác định danh tính hài cốt liệt sĩ (gọi tắt là Văn phòng Ban Chỉ đạo quốc gia 515). Do chính sách người có công mỗi thời kỳ áp dụng khác nhau, nên kinh nghiệm cả về tham mưu và thực hiện chính sách của tôi có thể hỗ trợ thiết thực cho thân nhân liệt sĩ, từ việc xác minh, gặp nhân chứng, lập biên bản, cho đến hướng dẫn thân nhân liệt sĩ làm thủ tục đúng quy định”.

Có vô vàn chuyện kể trên hành trình tìm kiếm mộ hài cốt liệt sĩ. Chiến tranh qua đi, địa hình, địa vật thay đổi, tác động của thời tiết tới thiên nhiên, môi trường khiến cho nơi chôn cất ban đầu thay đổi, mất các dấu hiệu để tìm ra. Nhân chứng, người chôn cất đều đã tuổi cao, sức yếu, trí nhớ giảm, chỉ nhớ mang máng khu vực chôn cất. Thông tin người thực việc thực ngày càng cạn kiệt. Quá trình quản lý hồ sơ giấy tờ trước đây ở nhiều nơi không chặt chẽ, đồng bộ, nhiều sai sót, dẫn đến việc ghi sai tên đệm, ngày tháng, quê quán, khiến cho việc chứng thực rất khó khăn. “Hành trình tìm kiếm mộ liệt sĩ là hành trình của những chuyến đi dài, tốn nhiều công của, thời gian, sức khỏe. Đa số hài cốt liệt sĩ ngoài nghĩa trang, trên đồi núi nên phân hủy nhanh, mẫu sinh phẩm hài cốt khó bảo đảm tiêu chí làm giám định ADN cho kết quả chính xác. Chính vì vậy, kỹ năng phân tích, thu thập, đối khớp hồ sơ, xác định danh tính hài cốt liệt sĩ bằng phương pháp thực chứng quan trọng không kém khâu xác định danh tính thông qua giám định ADN” – ông Đặng Danh Hưng cho biết.

Đại tá Đặng Danh Hưng (thứ hai từ trái sang) trong một lần tìm mộ liệt sĩ ở Cai Lậy (Tiền Giang, nay thuộc tỉnh Đồng Tháp). Ảnh: Nhân vật cung cấp

Từng tham gia tìm kiếm hàng trăm liệt sĩ, trực tiếp tìm kiếm, hỗ trợ hàng chục trường hợp xác định danh tính hài cốt liệt sĩ bằng cả phương pháp thực chứng và giám định ADN, đại tá Đặng Danh Hưng chia sẻ, cơ duyên gắn bó với hành trình tri ân, hỗ trợ gia đình liệt sĩ của ông như một tất yếu, bởi đại gia đình ông có nhiều bộ đội, thương binh, liệt sĩ. Mẹ của ông cũng có nhiều năm làm công tác thương binh liệt sĩ ở địa phương. “Sâu trong tâm khảm, tình cảm của tôi luôn gắn bó với thương binh, liệt sĩ. Hạnh phúc lớn nhất với tôi, đó là trên hành trình thực hiện nhiệm vụ này, tôi tìm được hài cốt liệt sĩ của bác ruột, chú ruột mình. Nay, cứ nghĩ đến những gia đình liệt sĩ mà hồ sơ còn tồn đọng chưa được giải quyết, lại càng thấy trách nhiệm của mình, phải làm tốt hơn, bám sát hồ sơ giấy tờ, áp dụng phương pháp thực chứng kết hợp giám định ADN nếu mẫu sinh phẩm đạt yêu cầu, hỗ trợ truy tìm dấu vết”.

Ghi nhận đóng góp của Ban Tổ chức - Chính sách (Hội Hỗ trợ gia đình liệt sĩ Việt Nam) và cá nhân Trưởng ban Đặng Danh Hưng, Trung tướng Hoàng Khánh Hưng, Chủ tịch Hội Hỗ trợ gia đình liệt sĩ Việt Nam nhấn mạnh: “Để hành trình tri ân, tìm kiếm hài cốt liệt sĩ, trả lại tên cho các mộ liệt sĩ, suy tôn liệt sĩ chưa xác định được danh tính ngày càng đạt kết quả tốt hơn, cần tiếp tục tuyên truyền, phát huy sức mạnh của đông đảo các thế hệ, các tổ chức, cá nhân vào công cuộc tìm kiếm hài cốt liệt sĩ, đểmọi người dân tham gia làm công tác tri ân bằng những việc làm cụ thể, giúp thân nhân các liệt sĩ chưa xác minh được danh tính sớm tìm được hài cốt con em mình, đưa về quê hương để người thân thuận tiện hương khói, chăm sóc mộ phần. Cùng với đó, cần tiếp tục quan tâm đầu tư phương tiện khoa học hiện đại trong tìm kiếm hài cốt liệt sĩ, để có thể khoan sâu hơn trong lòng đất, tìm mộ tập thể chuẩn xác hơn. Bên cạnh đó, cũng cần có phương tiện kỹ thuật xác định danh tính hiện đại hơn”./.

Mai Hoa