Bộ Nông nghiệp và Môi trường: Xây dựng hệ thống cảnh báo sớm hiện tượng 'nghịch nhiệt'

Hôm qua (24/10), Bộ NN&MT tổ chức cuộc họp về hoàn thiện Kế hoạch hành động quốc gia về khắc phục ô nhiễm và quản lý chất lượng môi trường không khí giai đoạn 2025 - 2030, tầm nhìn 2045, cùng tiến độ triển khai các nhiệm vụ cấp bách giải quyết vấn đề ô nhiễm không khí (ONKK) tại Hà Nội. Cuộc họp do Thứ trưởng Lê Công Thành chủ trì, với sự tham dự của đại diện Cục Môi trường, Cục Khí tượng thủy văn, Viện Khoa học Khí tượng Thủy văn và Biến đổi khí hậu, Cục Viễn thám Quốc gia, Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật…

Đã lắp đặt 67 thiết bị quan trắc không khí tự động

Báo cáo tại cuộc họp, ông Lê Hoài Nam, Cục phó Cục Môi trường cho biết, thời gian qua, Cục đã chủ trì phối hợp UBND Hà Nội và các địa phương lân cận triển khai rà soát, lắp đặt hệ thống quan trắc không khí bằng thiết bị cảm biến. Đến nay, 67 thiết bị quan trắc không khí tự động, liên tục đã được lắp đặt tại các tỉnh, thành: Hà Nội, Hải Phòng, Lạng Sơn, Ninh Bình, Thái Nguyên, Hưng Yên. Hiện 56 thiết bị trong số này đang truyền dữ liệu trực tiếp về hệ thống quản lý quốc gia; đồng thời 58 thiết bị khác đang trong quá trình lắp đặt và hiệu chỉnh.

Cục Môi trường cũng đã phối hợp cung cấp thông tin dự báo chất lượng không khí cho các TP lớn, phát sóng trên chương trình Thời sự của VTV. Hệ thống mô hình dự báo ONKK cho khu vực Hà Nội mở rộng với hạn dự báo 7 ngày đã được thiết lập. Công tác kiểm soát nguồn gây ONKK được tăng cường, đặc biệt là các hoạt động xây dựng, giao thông, đốt phụ phẩm nông nghiệp.

“Đơn vị đang phối hợp lập kế hoạch kiểm tra, xử lý hoạt động đốt phế phụ phẩm nông nghiệp ngoài trời, giám sát hoạt động xây dựng tại các đô thị lớn. Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia với khí thải xe mô tô, xe gắn máy đã được hoàn thiện, sẵn sàng trình ban hành”, ông Nam nói.

Đại diện Cục Viễn thám Quốc gia cho biết đã triển khai thiết bị bay không người lái (drone) giám sát tại một số vùng có nguy cơ đốt rơm rạ và phát hiện 14 khu vực có dấu hiệu đốt trực tiếp hoặc còn tồn tại dấu tích cháy. Do ảnh hưởng thời tiết, hoạt động đốt năm nay diễn ra rải rác, song dự báo trong tháng 11 có thể gia tăng. Cục đang hoàn thiện hồ sơ xin gia hạn hoạt động bay để tiếp tục thu thập dữ liệu, đồng thời kết hợp đánh giá các công trình xây dựng lớn.

Thứ trưởng Lê Công Thành ghi nhận nỗ lực của các đơn vị trong thời gian qua, song cho rằng công tác khắc phục ONKK vẫn chưa đáp ứng yêu cầu của Chính phủ. Ông Thành nhấn mạnh, các đơn vị cần tập trung vào những nhiệm vụ cụ thể mà Chính phủ đã giao, kịp thời báo cáo tiến độ và kết quả thực hiện theo chỉ đạo của Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà. Việc chia sẻ, trao đổi dữ liệu quan trắc và dự báo giữa các đơn vị cần được rà soát kỹ để khắc phục vướng mắc hiện nay.

Song hành các giải pháp kỹ thuật và truyền thông

Ông Thành cũng lưu ý, dự báo ONKK và nước cần gắn với dự báo lượng và chất, xem xét mối liên hệ giữa sự lan tỏa ô nhiễm và dòng không khí. Những hiện tượng thời tiết như “nghịch nhiệt” khiến chất ô nhiễm bị “giam” dưới lớp không khí nóng, tạo thành một “vòm kính” bao phủ đô thị, làm cho bụi mịn và khí độc không thoát ra được. Vì vậy, phải dự báo sớm hiện tượng này ít nhất 10 ngày để triển khai các biện pháp giảm nguồn phát thải, hạn chế mức độ ô nhiễm trước khi thời tiết trở nên bất lợi.

Thứ trưởng Bộ NN&MT yêu cầu Cục Khí tượng Thủy văn và Trung tâm Quan trắc môi trường miền Bắc phối hợp xây dựng hệ thống cảnh báo sớm hiện tượng “nghịch nhiệt” trong vòng 10 ngày.

Cuộc họp do Thứ trưởng Bộ NN&MT Lê Công Thành chủ trì. (Ảnh: Hoàng Hiền)

“Khi dự báo xuất hiện hình thế thời tiết này, Bộ sẽ ra công điện đề nghị Hà Nội và các địa phương lân cận triển khai các biện pháp cấp bách như khoanh vùng hạn chế phát thải, kiểm soát bụi từ công trình xây dựng, nhà máy xi măng, lò đốt rác và các nguồn thải lớn trên hướng gió. Đây là bước chuẩn bị quan trọng nhằm thực hiện mục tiêu giảm 20% nồng độ bụi mịn PM2.5 đến năm 2030”, ông Thành lưu ý.

Song song với các giải pháp kỹ thuật, ông Thành đặc biệt nhấn mạnh vai trò của truyền thông trong việc nâng cao nhận thức cộng đồng và tạo sức ép xã hội đối với hành vi gây ô nhiễm. Lãnh đạo Bộ NN&MT đề nghị đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phối hợp các cơ quan báo chí để đưa thông tin về chất lượng không khí một cách thường xuyên, giúp người dân nhận thức rõ hơn về tình hình ô nhiễm và chủ động bảo vệ sức khỏe.

Thứ trưởng Lê Công Thành khẳng định, kiểm soát ONKK là nhiệm vụ liên ngành, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan môi trường, khí tượng, viễn thám, nông nghiệp và đặc biệt là sự vào cuộc của chính quyền địa phương. Lãnh đạo Bộ yêu cầu Cục Môi trường phân công lãnh đạo phụ trách truyền thông, thường xuyên cung cấp thông tin tới báo chí và cộng đồng, bảo đảm công tác giám sát, cảnh báo được thực hiện xuyên suốt.

Văn Sơn