Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nhận thêm trọng trách về hội nhập kinh tế quốc tế

Nâng tầm công tác hội nhập kinh tế quốc tế

Nghị quyết số 59-NQ/TW ngày 24/1/2025 của Bộ Chính trị về “Hội nhập quốc tế trong tình hình mới”, một trong những “bộ tứ trụ cột” để Việt Nam cất cánh đang được triển khai quyết liệt trong toàn hệ thống chính trị. Trong bài viết “Vươn mình trong hội nhập quốc tế”, Tổng Bí thư Tô Lâm đã đánh giá: “Hội nhập kinh tế được xác định là trung tâm, hội nhập trên các lĩnh vực khác phải tạo thuận lợi cho hội nhập kinh tế với ưu tiên hàng đầu là cơ cấu lại nền kinh tế, đổi mới mô hình tăng trưởng và thúc đẩy chuyển đổi số”.

Thủ tướng Phạm Minh Chính, Trưởng Ban Chỉ đạo quốc gia về hội nhập quốc tế đã chủ trì cuộc họp của Ban Chỉ đạo - Ảnh: VGP/Nhật Bắc

Để góp phần hiện thực hóa những chủ trương quyết sách lớn đó, tại Quyết định số 1812/QĐ-TTg ngày 25/8/2025 về việc kiện toàn Ban Chỉ đạo Quốc gia về hội nhập quốc tế, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã giao Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên làm Phó Trưởng Ban Ban Chỉ đạo quốc gia về hội nhập quốc tế, kiêm Trưởng Ban Chỉ đạo liên ngành hội nhập quốc tế về kinh tế; cùng với các ủy viên là lãnh đạo cấp Thứ trưởng hoặc tương đương của các bộ, ngành, một số địa phương như: Thủ đô Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh...

Ban Chỉ đạo quốc gia có 3 phó trưởng ban, 3 ban chỉ đạo liên ngành

Theo quyết định, Ban Chỉ đạo quốc gia về hội nhập quốc tế gồm: Trưởng Ban là Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính; Ba Phó Trưởng Ban kiêm Trưởng Ban Chỉ đạo liên ngành gồm:

Đồng chí Bùi Thanh Sơn, Phó Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao, Phó Trưởng Ban Thường trực, kiêm Trưởng Ban Chỉ đạo liên ngành hội nhập quốc tế về chính trị, quốc phòng, an ninh;

Đồng chí Nguyễn Hồng Diên, Bộ trưởng Bộ Công Thương, Phó Trưởng Ban, kiêm Trưởng Ban Chỉ đạo liên ngành hội nhập quốc tế về kinh tế;

Đồng chí Phạm Thị Thanh Trà, Bộ trưởng Bộ Nội Vụ, Phó Trưởng Ban, kiêm Trưởng Ban Chỉ đạo liên ngành hội nhập quốc tế về văn hóa, xã hội, khoa học, công nghệ và giáo dục, đào tạo.

22 Ủy viên Ban Chỉ đạo gồm: Thứ trưởng một số bộ ngành (Bộ Công Thương có Thứ trưởng Nguyễn Sinh Nhật Tân được giao vai trò Ủy viên Thường trực của Ban chỉ đạo) và lãnh đạo thành phố Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, thành phố Đà Nẵng, Hải Phòng, Cần Thơ, Huế....

Ban Chỉ đạo quốc gia có nhiệm vụ giúp Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương tổ chức triển khai thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về công tác hội nhập quốc tế, bao gồm Nghị quyết số 59-NQ/TW ngày 24/1/2025 của Bộ Chính trị về hội nhập quốc tế trong tình hình mới, bảo đảm đạt được các mục tiêu đề ra. Ban Chỉ đạo quốc gia làm việc theo chế độ kiêm nhiệm, theo nguyên tắc tập trung, dân chủ, thảo luận công khai, bảo đảm sự chỉ đạo thống nhất.

Ban Chỉ đạo quốc gia có ba Ban Chỉ đạo liên ngành: Ban Chỉ đạo liên ngành hội nhập quốc tế về chính trị, quốc phòng, an ninh; Ban Chỉ đạo liên ngành hội nhập quốc tế về kinh tế; Ban Chỉ đạo liên ngành hội nhập quốc tế về văn hóa, xã hội, khoa học, công nghệ và giáo dục, đào tạo.

Thành phần tham gia và Quy chế hoạt động của các Ban Chỉ đạo liên ngành do các Trưởng Ban Chỉ đạo liên ngành quyết định.

Thủ tướng vừa có quyết định giao Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên làm Phó Trưởng Ban Ban Chỉ đạo quốc gia về hội nhập quốc tế, kiêm Trưởng Ban Chỉ đạo liên ngành hội nhập quốc tế về kinh tế

Trong Quyết định số 1812-QĐ/TTg, giao nhiệm vụ cụ thể cho các Phó Trưởng Ban Chỉ đạo, Thủ tướng Phạm Minh Chính đề nghị các Phó Trưởng Ban, trong đó có Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên giúp Trưởng Ban Chỉ đạo điều hành, giải quyết một số nhiệm vụ cụ thể liên quan đến tổ chức triển khai thực hiện nhiệm vụ của Ban Chỉ đạo liên ngành do mình phụ trách, và các nhiệm vụ khác của Ban Chỉ đạo theo phân công, ủy quyền của Trưởng Ban Chỉ đạo.

Các Phó Trưởng Ban Chỉ đạo cũng có nhiệm vụ tham mưu, đề xuất Trưởng Ban Chỉ đạo chủ trì các cuộc họp đột xuất để giải quyết những vấn đề phát sinh, các đề xuất, kiến nghị của các bộ, ngành, địa phương, tổ chức có liên quan trong quá trình triển khai công tác hội nhập.

Các Phó Trưởng Ban thường trực chủ trì cuộc họp Ban Chỉ đạo khi được Trưởng Ban Chi đạo phân công, ủy quyền. Đồng thời có nhiệm vụ chỉ đạo việc tổ chức triển khai các nhiệm vụ, quyền hạn của Ban Chỉ đạo liên ngành được phân công phụ trách; chịu trách nhiệm ban hành Quy chế hoạt động và quyết định chương trình, kế hoạch công tác của Ban Chỉ đạo liên ngành được phân công phụ trách; phân công nhiệm vụ đối với các thành viên của Ban Chỉ đạo liên ngành được phân công phụ trách; chỉ đạo việc phối hợp thực hiện nhiệm vụ giữa các thành viên Ban Chỉ đạo liên ngành được phân công phụ trách; chịu trách nhiệm triệu tập, chủ trì và kết luận các cuộc họp của Ban Chỉ đạo liên ngành được phân công phụ trách.

Nhiệm vụ của ủy viên Thường trực Bộ Công Thương

Theo Quyết định số 1812-QĐ/TTg, Ủy viên Thường trực Bộ Công Thương (Thứ trưởng Nguyễn Sinh Nhật Tân) có các nhiệm vụ:

Tổ chức thực hiện cơ chế, chính sách hội nhập kinh tế quốc tế; thông tin tuyên truyền, phố biến, hướng dẫn xây dựng chương trình, kế hoạch, tổ chức thực hiện các cam kết hội nhập kinh tế quốc tế. Tổng hợp, xây dựng phương án và tổ chức nghiên cứu, đề xuất đàm phán, ký kết và gia nhập các điêu ước quốc tế về thương mại trong phạm vi thẩm quyền; đàm phán và thực thi các thỏa thuận thương mại tự do, các hiệp định hợp tác kinh tế quốc tế, các thỏa thuận mở rộng thị trường giữa Việt Nam với các nước, các khối nước hoặc vùng lãnh thổ.

Bộ Công Thương tổ chức nghiên cứu, đề xuất phương án, tổ chức, điều phối hợp và giám sát thực hiện quyền và nghĩa vụ liên quan đến kinh tế và thương mại quốc tế của Việt Nam tại Tổ chức Thương mại Thể giới (WTO), ASEAN, Diễn đàn hợp tác Á - Âu (ASEM), các hiệp định thương mại tự do, các hiệp định thương mại khác mà Việt Nam tham gia và các tổ chức, diễn đàn kinh tế quốc tế khác theo phân công của Thủ tướng Chính phủ; tổ chức, điều phối và giám sát các hoạt động của các tổ chức tham gia hội nhập kinh tế quốc tế.

Những điểm mới quan trọng

Là một chuyên gia hàng chục năm gắn bó với lĩnh vực hội nhập kinh tế quốc tế, TS Trịnh Minh Anh, nguyên Trưởng Ban Chỉ đạo liên ngành hội nhập về kinh tế quốc tế cho rằng: Việc kiện toàn Ban Chỉ đạo lần này có rất nhiều điểm mới quan trọng. Trong đó, nổi bật là việc Thủ tướng Chính phủ trực tiếp làm Trưởng ban Ban Chỉ đạo quốc gia; Thủ tướng giao Bộ trưởng giữ vai trò Trưởng ban các Ban Chỉ đạo liên ngành thay cho trước đây, các Phó Thủ tướng đảm trách vị trí này. Sự phân công “đích danh” này giúp tăng tính trách nhiệm, rút ngắn quy trình và nâng cao tính chuyên môn trong chỉ đạo.

Mặt khác, việc Thủ tướng giao đích danh Chủ tịch UBND Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh và một số địa phương, vùng kinh tế trọng điểm tham gia Ủy viên Ban Chỉ đạo giúp tăng cường kết nối giữa trung ương và địa phương, đưa chính sách hội nhập vào thực tiễn nhanh và hiệu quả hơn.

Đặc biệt, theo TS Trịnh Minh Anh, việc Thủ tướng giao Bộ trưởng Bộ Công Thương làm Trưởng Ban Chỉ đạo liên ngành về Hội nhập kinh tế cũng là một điểm mới rất quan trọng khi lần đầu tiên nhiệm vụ này giao cho cấp Bộ trưởng thay Phó Thủ tướng đảm trách trước đây. Bộ máy tổ chức và cơ chế chỉ đạo sẽ được rút gọn, “ngắn dòng, thẳng mạch”: Từ Bộ trưởng báo cáo trực tiếp Thủ tướng, đồng thời triển khai xuống doanh nghiệp, hiệp hội, địa phương và nâng cao tính hiệu quả...

Thực tiễn ở nước ta nói chung và ở Bộ Công Thương nói riêng, Ban Chỉ đạo Quốc gia về Hội nhập Quốc tế là Ban Chỉ đạo do Chính phủ thành lập trên cơ sở về đường lối đối ngoại tích cực hội nhập quốc tế của Đảng và đã ra đời từ năm 2014. Ban Chỉ đạo liên ngành hội nhập quốc tế về kinh tế với vai trò nòng cốt của Bộ Công Thương nhiều năm qua đã phát huy tốt vai trò trong thúc đẩy hội nhập và phát triển trên lĩnh vực quan trọng hàng đầu này.

Góp phần giúp Việt Nam trở thành một trong những nền kinh tế mở hàng đầu khu vực với tổng kim ngạch xuất nhập khẩu năm 2024 đạt 786,2 tỷ USD, xuất siêu kỷ lục 24,77 tỷ USD, tham gia tới 17 hiệp định thương mại tự do (FTA), trong đó có nhiều FTA thế hệ mới như CPTPP, EVFTA, UKVFTA, RCEP.

Xem chi tiết bài viết: Quyết định 1812/QĐ-TTg: Bước kiện toàn quan trọng trong chỉ đạo công tác hội nhập quốc tế

Bộ Công Thương tiếp tục phát huy vai trò vị trí trung tâm

Bộ Công Thương chính là “nhạc trưởng” điều phối, từ đàm phán, ký kết cho đến thực thi các cam kết, bảo đảm lợi ích quốc gia, dân tộc song song với việc mở rộng không gian phát triển cho cộng đồng doanh nghiệp.

Trao đổi với phóng viên sau sự kiện kiện toàn Ban Chỉ đạo, đại diện lãnh đạo Ban Chỉ đạo liên ngành hội nhập quốc tế về quốc tế đánh giá cao nội dung kiện toàn hiện nay và xác định trong thời gian tới, Ban Chỉ đạo liên ngành hội nhập quốc tế về kinh tế cần phát huy tối đa vai trò của cơ chế điều phối liên ngành trong triển khai công tác hội nhập kinh tế quốc tế.

Bộ Công Thương, với vai trò là cơ quan thường trực của Ban Chỉ đạo liên ngành về kinh tế, sẽ tiếp tục chủ động, tích cực tham mưu và bảo đảm công tác điều phối liên ngành được triển khai nhịp nhàng, hiệu quả

Thực tiễn gần đây, quá trình chuẩn bị và tổ chức đàm phán Hiệp định thương mại đối ứng với Hoa Kỳ đã cho thấy rõ hiệu quả của sự phối hợp liên ngành. Trong bối cảnh thời gian chuẩn bị ngắn, quy mô lớn, nội dung phức tạp, cơ chế này đã giúp chúng ta huy động nguồn lực nhanh chóng, xây dựng kịch bản đàm phán linh hoạt (từ phương án trần đến phương án sàn) và kịp thời báo cáo lên lãnh đạo các cấp để xử lý các vấn đề phát sinh. Đây là minh chứng cho thấy tính tất yếu của việc duy trì và củng cố cơ chế phối hợp liên ngành trong tiến trình hội nhập ngày càng sâu và rộng của nước ta.

Bên cạnh đó các thành viên của Ban Chỉ đạo cần tiếp tục phát huy vai trò nòng cốt trong chỉ đạo bộ, ngành, địa phương quán triệt và triển khai hiệu quả Nghị quyết số 59-NQ/TW và Nghị quyết số 153/NQ-CP cùng các kế hoạch, chương trình hành động của Chính phủ về hội nhập kinh tế quốc tế, trong đó có việc triển khai đàm phán và thực thi hiệu quả các FTA theo các định hướng, giải pháp đã được nêu tại Quyết định số 112/QĐ-TTg ngày 19/6/2025 của Thủ tướng Chính phủ về Định hướng tham gia các FTA đến năm 2030, tầm nhìn 2035.

Trên cơ sở Quy chế hoạt động của Ban Chỉ đạo quốc gia, Bộ Công Thương sẽ đề xuất thành viên và Quy chế hoạt động của Ban Chỉ đạo liên ngành kinh tế trong đó quy định vai trò, trách nhiệm của mỗi thành viên trong công tác phối hợp liên ngành. Đề nghị các thành viên phát huy tinh thần trách nhiệm, tăng cường phối hợp chặt chẽ để bảo đảm các nhiệm vụ được triển khai hiệu quả, thiết thực.

Hội nhập quốc tế trong giai đoạn tới sẽ diễn ra ngày càng sâu rộng và toàn diện, đòi hỏi sự gắn kết chặt chẽ giữa các lĩnh vực kinh tế, chính trị, quốc phòng, an ninh, văn hóa, xã hội và khoa học - công nghệ. Trong tiến trình đó, Bộ Công Thương, với vai trò là cơ quan thường trực của Ban Chỉ đạo liên ngành về kinh tế, sẽ tiếp tục chủ động, tích cực tham mưu và bảo đảm công tác điều phối liên ngành được triển khai nhịp nhàng, hiệu quả, qua đó khẳng định vị trí trung tâm của hội nhập kinh tế trong tiến trình hội nhập chung.

Song Minh