Bóng đá nữ Việt Nam cần vị thế mới

"Xây nhà từ nóc"

Thất bại này đến từ sai lầm nghiêm trọng của tổ trọng tài khi từ chối bàn thắng của Bích Thùy - pha lập công có thể nói đã thay đổi hoàn toàn định mệnh trận đấu. Đau vì thua trận, nhưng nỗi đau này cũng đặt ra yêu cầu về một cái nhìn thực tế hơn, hướng tới tầm nhìn đột phá thay vì chỉ hài lòng với thành tích khu vực.

Trong gần 30 năm hội nhập (kể từ năm 1997), bóng đá nữ Việt Nam đã đạt được những kỳ tích đáng kinh ngạc ở cấp độ đội tuyển quốc gia. Đó là thành quả của một hành trình vượt khó với sự đầu tư rất hạn hẹp nhưng đội tuyển thì luôn đạt thành tích vượt mong đợi.

Tuyển nữ Việt Nam đã 4 lần vô địch Đông Nam Á, giành 8 HCV SEA Games, tiến sâu tại Asian Games, Asian Cup và vinh dự góp mặt ở vòng chung kết World Cup 2023. Với vị trí trong tốp 6 châu Á và tốp 35 thế giới, bóng đá nữ Việt Nam đã chạm đến những cột mốc mà bóng đá nam vẫn chỉ biết mơ ước.

Tuy nhiên, đằng sau hào quang là thực trạng phát triển thiếu bền vững. Giải vô địch quốc gia chỉ duy trì quy mô khiêm tốn với 5-7 đội, thời gian thi đấu ngắn khiến tính cạnh tranh chưa cao. Điểm yếu then chốt nằm ở vấn đề dinh dưỡng và phát triển thể chất. So với Nhật Bản, Hàn Quốc hay Philippines, cầu thủ Việt Nam vẫn kém xa về thể hình, thể lực và sức bền.

Thực tế lâu nay, LĐBĐ Việt Nam và các địa phương vẫn "xây nhà từ nóc", chỉ tập trung vào phần ngọn thành tích ở đội tuyển quốc gia mà chưa chú trọng xây chân đế cho bóng đá trong nước. Giải nội địa thiếu hấp dẫn, nguồn đầu tư tài chính kém khiến đời sống cầu thủ bấp bênh. Một nền bóng đá không thể bền vững nếu cầu thủ vẫn phải đá bóng với nỗi lo "cơm, áo, gạo, tiền" đè nặng.

Bên cạnh đó, sự phát triển bất cân xứng giữa các vùng miền khi các CLB chủ yếu phát triển ở phía Bắc như Hà Nội, Thái Nguyên, Than Khoáng sản Việt Nam, Phong Phú Hà Nam; còn phía Nam chỉ có mỗi TP HCM duy trì phong trào. Điều này cho thấy nguồn lực tuyển chọn rất hạn hẹp, khó duy trì phong trào bền vững.

Cần sớm tạo vị thế mới cho bóng đá nữ Việt Nam sau thất bại tại SEA Games 33. (Ảnh: NGỌC LINH)

Học theo mô hình Nhật Bản

Tại Việt Nam, sự quan tâm dành cho bóng đá nữ thường mang tính "thời vụ". Sức hút chỉ nóng lên khi đội tuyển nữ có thành tích tốt, rồi nhanh chóng nguội lạnh ngay sau đó. Dù là "đàn chị" ở khu vực nhưng Việt Nam vẫn còn khoảng cách xa so với những "chị đại" của bóng đá nữ Nhật Bản, Trung Quốc hay Triều Tiên.

Muốn tạo đột biến, chúng ta cần học tập mô hình của Nhật Bản - quốc gia châu Á duy nhất từng vô địch World Cup nữ (2011). Họ thành công nhờ thay đổi tư duy từ "đào tạo thợ đá bóng" sang "đào tạo con người toàn diện".

Việt Nam cần xây dựng các học viện cầu thủ nữ nội trú theo mô hình JFA Academy (Nhật Bản) - nơi cầu thủ được học văn hóa, ngoại ngữ và kỹ năng sống từ năm 12 tuổi. Việt Nam cần nhanh chóng chuẩn hóa bằng cấp HLV và có kế hoạch xây dựng học viện bóng đá tại 3 miền Bắc - Trung - Nam, giúp mở rộng diện tuyển chọn tài năng. Đặc biệt, cần chú trọng bóng đá học đường, biến bộ môn này thành một phần của giáo dục thể chất tự nhiên.

Một nền bóng đá không thể bền vững nếu cầu thủ vẫn phải đá bóng với nỗi lo "cơm, áo, gạo, tiền" đè nặng (Ảnh: NGỌC LINH)

Việc chuyên nghiệp hóa giải đấu như cách WE League (Nhật Bản) đang làm, quy định mức lương tối thiểu và buộc các đội bóng có lộ trình kinh doanh là bài học rất hữu ích. Việt Nam cần tạo ra hệ sinh thái để phụ huynh an tâm cho con em theo bóng đá khi thấy tương lai tươi sáng: có học vấn, lương ổn định và lộ trình nghề nghiệp rõ ràng sau khi giải nghệ (HLV, giảng viên, quản lý...). Bóng đá nữ phải là một nghề nghiệp có tương lai, chứ không phải cuộc phiêu lưu đầy rủi ro để rồi sau khi giải nghệ, mọi thứ trở nên bấp bênh như nhiều cầu thủ đã trải qua.

Việc xuất khẩu cầu thủ nữ của Việt Nam cũng cần có chiến lược bài bản như người Nhật đã làm, chứ không phải là cuộc xuất ngoại chóng vánh, phụ thuộc nỗ lực cá nhân - như trường hợp Huỳnh Như sang Bồ Đào Nha.

Huỳnh Sang