Bước tiến thần tốc, xuất khẩu rau quả thu về gần 8,6 tỷ USD

Theo ước tính của Hiệp hội Rau quả Việt Nam (Vinafruit), xuất khẩu rau quả trong tháng 12 ước thu về 795 triệu USD, đưa tổng giá trị xuất khẩu rau quả cả năm 2025 đạt gần 8,6 tỷ USD, tăng mạnh 20% so với năm 2024. Đây là con số cao nhất từ trước đến nay của ngành rau quả Việt Nam, đồng thời là năm thứ ba ghi nhận tăng trưởng liên tiếp sau cú sụt giảm mạnh do đại dịch Covid-19.

Đóng góp vào sự tăng trưởng này phần lớn nhờ 6 mặt hàng trái cây chủ lực: Sầu riêng, chuối, xoài, mít, dừa và bưởi. Trong đó, sầu riêng tiếp tục là mặt hàng quan trọng, đặc biệt là ở Trung Quốc - thị trường có nhu cầu rất lớn về loại trái cây này và chiếm tỷ trọng đáng kể trong cơ cấu xuất khẩu của Việt Nam.

Trong một thập kỷ trở lại đây, rau quả trở thành một trong những thế mạnh của Việt Nam, kim ngạch xuất khẩu luôn tăng trưởng. Thế nhưng, sau khi lập kỷ lục lịch sử với 3,81 tỷ USD vào năm 2018, sang năm 2019, kim ngạch xuất khẩu rau quả bắt đầu sụt giảm nhẹ. Năm 2020, xuất khẩu nhóm hàng này giảm mạnh, chỉ còn 3,26 tỷ USD và năm 2022 là 3,36 tỷ USD.

Nguyên nhân do thị trường Trung Quốc siết nhập khẩu tiểu ngạch. Cùng với đó, đại dịch Covid-19 bùng phát trên thế giới, các chuỗi cung ứng đứt gãy, hoạt động xuất nhập khẩu có nhiều thời điểm gần như “đóng băng”.

Tuy nhiên, đến năm 2023, xuất khẩu rau quả của nước ta bùng nổ, thu về 5,7 tỷ USD, vượt xa con số 3,36 tỷ USD của năm 2022 và xô đổ kỷ lục 3,81 tỷ USD năm 2018.

Trong năm 2024 và 2025, thế mạnh này có những bước tiến thần tốc, liên tiếp xác lập đỉnh lịch sử với kim ngạch lần lượt đạt 7,15 tỷ USD và gần 8,6 tỷ USD.

Trước đó, ông Nguyễn Thanh Bình, Chủ tịch Vinafruit cho biết, rau quả là mặt hàng thế mạnh của Việt Nam, có mặt trên hơn 60 thị trường. Nhiều sản phẩm chủ lực như xoài, chuối, sầu riêng... đang đứng thứ hai về xuất khẩu sang Trung Quốc - thị trường tiêu thụ rau quả lớn nhất thế giới.

Thị phần của rau quả Việt Nam tiếp tục tăng mạnh ở các thị trường. Đơn cử, từ vị trí thứ ba, rau quả Việt đã vươn lên vị trí thứ hai ở Trung Quốc; hay ở Mỹ ghi nhận mức tăng trưởng hơn 58% trong 11 tháng năm 2025. Nhiều thị trường khác như Hàn Quốc, Nhật Bản, Hà Lan... cũng duy trì kim ngạch trên 100 triệu USD.

Kim ngạch xuất khẩu rau quả chế biến cũng vượt mốc 1 tỷ USD. Qua đó cho thấy các doanh nghiệp không chỉ đẩy mạnh xuất khẩu trái cây tươi mà còn chú trọng vào mở rộng sản xuất, gia tăng các sản phẩm chế biến sâu.

Ngành rau quả tăng tốc và liên tiếp thiết lập kỷ lục mới, Chủ tịch Vinafruit nhận định đó là thành quả của việc mở cửa thị trường xuất khẩu. Những năm gần đây, các bộ, ngành nỗ lực mở cửa thị trường xuất khẩu cho sản phẩm rau quả Việt như: sầu riêng, chanh leo, dừa, bưởi, chuối, mít, chanh... Bởi, khi thị trường được khơi thông không chỉ thúc đẩy kim ngạch xuất khẩu tăng mạnh, đầu ra của các sản phẩm rau quả cũng được ổn định, mà còn xóa dần tình trạng “được mùa rớt giá”.

Tiêu biểu như sầu riêng Việt Nam từng có thời kỳ là loại quả giá rẻ, phải kêu gọi “giải cứu”. Tuy nhiên, kể từ giữa năm 2022, nghị định thư xuất khẩu chính ngạch sang Trung Quốc được ký kết, xuất khẩu tăng phi mã, nhanh chóng trở thành “trái cây tỷ đô” của nước ta.

Năm 2024, xuất khẩu sầu riêng thu về gần 3,3 tỷ USD và năm 2025 ước đạt 4 tỷ USD, lập kỷ lục lịch sử mới.

Không còn được mùa rớt giá, nông dân trồng sầu riêng bội thu tiền tỷ. Ảnh: Nguyễn Huế

Đáng chú ý, giá sầu riêng luôn neo ở mức cao giúp người nông dân thu về khoản lợi nhuận trên dưới 1 tỷ đồng/ha. Có những hộ dân chỉ một vụ thu hoạch đã trở thành tỷ phú trên vườn đồi.

Cùng với mở cửa thị trường xuất khẩu, việc cấp mã số vùng trồng, xây dựng vùng nguyên liệu, nâng cao chất lượng sản phẩm cũng có đóng góp quan trọng. Đặc biệt, Bộ Nông nghiệp và Môi trường bắt đầu chuẩn hóa chuỗi ngành hàng bằng quy định tiêu chuẩn xuất khẩu sầu riêng.

Mới đây, Bộ còn thí điểm truy xuất nguồn gốc trái sầu riêng bằng tem do Bộ Công an phát hành. Trên cơ sở đó, tổng kết bài học kinh nghiệm, đề xuất điều chỉnh, bổ sung về kỹ thuật hoặc quy trình trước khi mở rộng áp dụng hệ thống truy xuất nguồn gốc cho các nông sản khác và triển khai chính thức trên phạm vi rộng vào cuối năm 2026.

Với đà tăng trưởng hiện nay, lãnh đạo Vinafruit nhận định, ngành rau quả Việt Nam được kỳ vọng sẽ tiếp tục bứt phá trong năm 2026, tiến gần hơn tới mục tiêu kim ngạch xuất khẩu 10 tỷ USD, đồng thời khẳng định vị thế ngày càng vững chắc trên thị trường quốc tế.

Không chỉ vậy, ngành rau quả đã vượt qua giai đoạn khó khăn nhất và đang bước vào chu kỳ tăng trưởng mới, khi cả thị trường truyền thống lẫn thị trường có yêu cầu cao đều mở rộng. Tuy nhiên, vị này cũng lưu ý tăng trưởng chỉ bền vững khi ngành tiếp tục chuẩn hóa vùng trồng, kiểm soát chất lượng và đa dạng hóa thị trường xuất khẩu.

Hà Giang