Cà Mau được mùa lúa trên đất tôm

Nông dân Cà Mau thu hoạch tôm càng xanh thả xen canh trong ruộng lúa. Ảnh: TTXVN phát

Tại xã Vĩnh Phước (tỉnh Cà Mau), những ngày này nông dân đang bắt tay thu hoạch lúa trên nền đất nuôi tôm. Gia đình ông Nguyễn Văn Huệ (ấp Phước Thành), có gần 3 ha, gieo sạ giống ST25. Lúa thu hoạch đạt gần 7 tấn/ha, được bao tiêu với giá 9.500 đồng/kg, trừ đi các chi phí trong sản xuất còn lãi gần 150 triệu đồng. Ngoài lúa, ông Huệ còn có nguồn thu từ tôm càng xanh thả xen trong ruộng lúa cùng các loại cá đồng cũng được trên 50 triệu đồng, tính chung lợi nhuận thu được gần 200 triệu đồng.

Tương tự, ông Võ Văn Răng cũng vừa thu hoạch xong hơn 2 ha lúa ST25 với năng suất 6,7 tấn/ha. Lúa sau khi thu hoạch được tiêu thụ ngay theo hợp đồng bao tiêu sản phẩm. Ông Răng cho biết, trước đây gia đình sử dụng giống lúa Một bụi đỏ, sau đó giống F lai rồi chuyển qua giống ST25.

Giống lúa này phát triển tốt, ít sâu bệnh và cho năng suất, chất lượng gạo vượt trội được bao tiêu với giá cao hơn hẳn một số loại giống khác. Lợi nhuận mà ông Răng thu được từ lúa cùng tôm càng xanh thả xen canh trong ruộng trên 100 triệu đồng. Số tiền này không chỉ giúp gia đình có vốn tái đầu tư vụ tôm nuôi đầu năm 2026 mà còn có dư để đón Tết Bính Ngọ tươm tất.

Mô hình xen canh kết hợp giữa cây lúa - con tôm không chỉ giúp nông dân nâng cao thu nhập trên cùng một đơn vị diện tích đất canh tác mà còn tạo ra nông sản sạch, thân thiện với môi trường.

Vĩnh Phước là một trong những xã có nhiều thuận lợi về nguồn nước nên nông dân gieo sạ sớm, đồng thời cũng là địa phương có diện tích sản xuất lúa trên đất tôm lớn của tỉnh Cà Mau với gần 9 nghìn ha. Năm nay tất cả 100% diện tích đều sử dụng giống lúa chất lượng cao ST25 đều được bao tiêu sản phẩm. Có được kết quả này là do nông dân trong xã tổ chức canh tác theo quy trình sản xuất lúa thơm – tôm sạch. Nông dân chỉ sử dụng phân hữu cơ, không sử dụng thuốc bảo vệ thực vật. Tôm không phải cho ăn, không sử dụng kháng sinh nên sản phẩm đảm bảo sạch, an toàn.

Ông Trần Văn Liêm - Bí thư Đảng ủy xã Vĩnh Phước chia sẻ, qua nhiều năm canh tác, hầu hết nông dân vùng sản xuất lúa tôm đã có kinh nghiệm trong sản xuất. Cùng đó, được tham gia các lớp tập huấn, chương trình sản xuất hữu cơ, sinh thái, thông minh, giảm phát thải, ứng phó biến đổi khí hậu đang được tích cực triển khai. Địa phương cũng quan tâm đầu tư kết cấu hạ tầng, nạo vét kênh mương, để nông dân sản xuất được thuận lợi hơn. Đồng thời mời gọi các doanh nghiệp có năng lực, uy tín tham gia liên kết sản xuất, bao tiêu sản phẩm...

Tại xã Ninh Thanh Lợi (tỉnh Cà Mau), nơi có gần 2 ngàn ha gieo sạ lúa trên đất tôm trong vụ mùa 2025 – 2026, lúa đang trong giai đoạn trổ bông. Ông Nguyễn Giải Phóng cho biết, gia đình sản xuất 6 ha, gieo sạ giống lúa ST25 kết hợp nuôi tôm sú, tôm càng xanh. Sở dĩ ông chọn giống lúa này vì đã chứng minh hiệu quả sản xuất những năm qua. Lúa không chỉ đẻ nhánh nhanh, cứng cây, chịu phèn mặn tốt, ít sâu bệnh, năng suất bảo đảm mà còn có giá trị kinh tế khá cao.

Với mô hình lúa - tôm, mỗi năm ông Nguyễn Giải Phóng đạt lợi nhuận trên 1 tỷ đồng. Nhờ vậy, gia đình có điều kiện xây dựng nhà khang trang, mua sắm nhiều vật dụng giá trị phục vụ sản xuất, sinh hoạt gia đình, các con được lo cho ăn học chu đáo...

Trong nhiều năm qua, lúa – tôm được xem là mô hình sản xuất bền vững trước những tác động bất lợi của biến đổi khí hậu. Ông Nông Văn Thạch, Chủ tịch HĐQT - Giám đốc Hợp tác xã nông nghiệp tổng hợp Ba Đình (xã Vĩnh Lộc, tỉnh Cà Mau) chia sẻ, cây lúa và con tôm nuôi dưỡng nhau, đây là cốt lõi của tính bền vững trong mô hình này. Lúa giúp tôm tạo nguồn thức ăn tự nhiên, sau vụ lúa, phần gốc rạ và rơm rạ còn sót lại sẽ phân hủy, tạo ra lượng mùn bã hữu cơ - môi trường lý tưởng để sinh vật phù du (thức ăn tự nhiên của tôm) phát triển mạnh.

Nhờ đó, tôm lớn nhanh và người nuôi tiết kiệm được chi phí thức ăn. Ngoài ra, bộ rễ của cây lúa có khả năng hấp thụ các chất hữu cơ dư thừa và chất thải tích tụ dưới đáy ao từ vụ nuôi tôm trước đó, giúp cải tạo đất và làm sạch môi trường nước cho vụ tôm tiếp theo. Ngược lại, tôm giúp cung cấp phân bón, phân tôm và các chất thải hữu cơ từ quá trình nuôi tôm tích tụ dưới đáy ao trở thành nguồn phân bón tự nhiên giàu dinh dưỡng cho cây lúa. Điều này giúp giảm đáng kể lượng phân bón hóa học cần sử dụng. Mô hình lúa - tôm còn giúp hạn chế hóa chất, vì con tôm rất nhạy cảm với thuốc trừ sâu và hóa chất nông nghiệp, nên khi trồng lúa trên đất nuôi tôm, nông dân buộc phải hạn chế tối đa việc phun thuốc hóa học.

Vụ lúa trên đất tôm năm 2025 – 2026, xã Ninh Thanh Lợi (tỉnh Cà Mau), gieo sạ gần 2 nghìn ha, lúa trong giai đoạn trổ bông, sinh trưởng và phát triển tốt.

Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Cà Mau Phạm Văn Mười nhận xét, mô hình sản xuất lúa - tôm được triển khai thực hiện từ những năm 2000 với việc trồng lúa vào mùa mưa và nuôi tôm vào mùa khô. Việc luân canh kết hợp giữa cây lúa - con tôm không chỉ giúp nông dân nâng cao thu nhập trên cùng một đơn vị diện tích đất canh tác mà còn tạo ra nông sản sạch, thân thiện với môi trường. Bởi hình thức canh tác này, ít sử dụng hóa chất, nông dân đang tạo ra những sản phẩm lúa gạo đạt chuẩn hữu cơ, VietGAP, GlobalGAP, đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe của thị trường xuất khẩu nước ngoài.

Để nâng cao giá trị lúa mô hình lúa – tôm, tỉnh Cà Mau đang triển khai giải pháp phát triển sản xuất theo hướng sinh thái, hữu cơ. Cùng đó, xây dựng xây dựng thương hiệu sản; đẩy mạnh việc cấp mã số vùng trồng, mã số ao nuôi, truy xuất nguồn gốc sản phẩm, kết nối với doanh nghiệp bao tiêu sản phẩm.

Tỉnh đã thành lập nhiều hợp tác xã nông nghiệp làm đầu mối liên kết giữa nông dân với doanh nghiệp tiêu thụ. Đồng thời, đẩy mạnh quảng bá, kết nối tiêu thụ sản phẩm “lúa thơm – tôm sạch” thông qua các sự kiện, các hội chợ triển lãm, nhất là trên các nền tảng số.

Bài, ảnh: Tuấn Kiệt (TTXVN)