Cách mạng tháng Tám năm 1945: Hun đúc niềm tự hào nâng cao vị thế quốc gia

Ngày Bác Hồ đọc Tuyên ngôn Độc lập trong nắng vàng Ba Đình cách đây 80 năm là một trong những sự kiện lịch sử, chính trị trọng đại của dân tộc Việt Nam, đánh dấu bước ngoặt căn bản trong tiến trình phát triển của đất nước.

Thắng lợi của Cách mạng tháng Tám năm 1945 là một mốc son chói lọi trong tiến trình lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc Việt Nam. Trong bối cảnh Việt Nam đang bước vào kỷ nguyên mới, những bài học lịch sử đúc kết từ Cách mạng Tháng Tám vẫn còn nguyên giá trị.

Kỷ nguyên độc lập dân tộc

Theo Giáo sư-Tiến sỹ Tạ Ngọc Tấn, Phó Chủ tịch Thường trực Hội đồng lý luận Trung ương, nguyên Giám đốc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám năm 1945 không chỉ mang lại độc lập cho dân tộc, lập nên Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa - nhà nước dân chủ nhân dân đầu tiên ở Đông Nam Á mà còn đặt nền móng cho việc xây dựng hệ thể chế quốc gia mới chưa từng có trong lịch sử Việt Nam - hệ thể chế quốc gia độc lập, dân chủ nhân dân.

Giáo sư-Tiến sỹ Tạ Ngọc Tấn phát biểu tại tọa đàm “Nghị quyết 68-NQ/TW: Động lực phát triển kinh tế tư nhân Việt Nam” ngày 15/8 tại Hà Nội. (Ảnh: CTV/Vietnam+)

Trước năm 1945, Việt Nam là một nước thuộc địa nửa phong kiến, chịu ách đô hộ của thực dân Pháp và phát xít Nhật, không có hiến pháp, không có hệ thống pháp luật độc lập. Hệ thống thể chế lúc bấy giờ đều hướng đến phục vụ lợi ích của giai cấp thống trị và thế lực ngoại bang; hoàn toàn đối lập với lợi ích, nguyện vọng của nhân dân; nhân dân không có quyền dân chủ, không có quyền quyết định vận mệnh dân tộc.

Thắng lợi của Cách mạng tháng Tám năm 1945 đã phá tan xiềng xích nô lệ của thực dân Pháp, phát xít Nhật và lật đổ chế độ quân chủ chuyên chế tồn tại hàng ngàn năm trên đất nước ta; mở ra một kỷ nguyên mới trong lịch sử dân tộc - Kỷ nguyên của độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội.

“Đảng, đứng đầu là Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẩn trương tiến hành xây dựng một hệ thể chế quốc gia độc lập, dân chủ nhân dân toàn diện trên các lĩnh vực dẫn dắt quá trình kiến tạo, xây dựng xã hội mới và bảo vệ thành quả cách mạng,” Giáo sư-Tiến sỹ Tạ Ngọc Tấn nhận định.

Ngày 14/8/1945, đội du kích Ba Tơ tiến về thị xã Quảng Ngãi, cùng nhân dân khởi nghĩa giành chính quyền. (Ảnh: Tư liệu TTXVN)

Cách mạng tháng Tám năm 1945 không chỉ là cuộc cách mạng giải phóng dân tộc mà còn là cuộc cách mạng do giai cấp công nhân lãnh đạo, thuộc phạm trù cách mạng xã hội chủ nghĩa. Thành công của cách mạng Việt Nam đã cổ vũ nhân dân nhiều nước châu Á và châu Phi nổi dậy đấu tranh chống ách áp bức bóc lột của thực dân, giành độc lập dân tộc. Trong thế kỷ 20, Việt Nam đã trở thành ngọn cờ đầu dẫn lối cho các phong trào giải phóng dân tộc khắp nơi trên thế giới.

Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định ý nghĩa to lớn của Cách mạng tháng Tám: “Chẳng những giai cấp lao động và nhân dân Việt Nam ta có thể tự hào, mà giai cấp lao động và những dân tộc bị áp bức nơi khác cũng có thể tự hào rằng lần này là lần đầu tiên trong lịch sử cách mạng của các dân tộc thuộc địa và nửa thuộc địa, một Đảng mới 15 tuổi đã lãnh đạo cách mạng thành công, đã nắm chính quyền toàn quốc.”

Theo Phó Giáo sư-Tiến sỹ Đinh Quang Hải, nguyên Viện trưởng Viện Sử học, Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam, phong trào đấu tranh cách mạng ở Lào, Indonesia, Ấn Độ, Trung Quốc, Syria, Lebanon… đã giành được thắng lợi; đặc biệt là sau khi thực dân Pháp bị thất bại ở Việt Nam, đã có nhiều nước ở châu Phi như Algeria, Madagascar... đã theo gương Việt Nam trỗi dậy đấu tranh giải phóng dân tộc, thoát khỏi ách thống trị của chủ nghĩa thực dân, chấm dứt sự thống trị tàn bạo của chủ nghĩa thực dân cũ.

“Thắng lợi của Cách mạng tháng Tám năm 1945 ở Việt Nam đã giáng một đòn nặng nề vào hệ thống thuộc địa của chủ nghĩa đế quốc ở châu Á, góp phần quan trọng làm tan rã chủ nghĩa thực dân cũ trên phạm vi toàn thế giới, khích lệ mạnh mẽ cuộc đấu tranh của các dân tộc bị áp bức, chống ách nô dịch của chủ nghĩa đế quốc, vì độc lập dân tộc, dân chủ và chủ nghĩa xã hội,” ông Hải nói.

Rạng rỡ bước vào kỷ nguyên mới

Trong bối cảnh chuyển mình lịch sử của dân tộc, Việt Nam không chỉ bảo vệ nền độc lập như sau Cách mạng tháng Tám năm 1945 mà đã tiến xa hơn, đó là sự khẳng định cơ đồ, vị thế, uy tín của đất nước trên trường quốc tế.

Với mục tiêu đến năm 2030, Việt Nam trở thành nước đang phát triển, có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao; đến năm 2045 trở thành nước xã hội chủ nghĩa phát triển, có thu nhập cao thì việc xây dựng và hoàn thiện hệ thể chế quốc gia hiện đại, dân chủ, hiệu quả và hội nhập đang là yêu cầu tất yếu, cấp thiết đặt ra.

Giáo sư-Tiến sỹ Tạ Ngọc Tấn cho rằng điều đó đòi hỏi chúng ta không chỉ hướng đến tương lai, mà còn cần phải nhìn về quá khứ, khai thác chiều sâu lịch sử để phát huy những bài học quý giá từ thực tiễn xây dựng hệ thể chế sau Cách mạng tháng Tám năm 1945 trong bối cảnh, điều kiện lịch sử mới.

Theo Giáo sư-Tiến sỹ Tạ Ngọc Tấn phân tích, Việt Nam bước vào giai đoạn phát triển mới, với những đặc trưng nổi bật, như: Chuyển đổi mô hình phát triển từ tăng trưởng theo chiều rộng sang chiều sâu, dựa trên khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo; hội nhập quốc tế toàn diện, là đối tác chiến lược của nhiều quốc gia, thành viên tích cực trong các tổ chức quốc tế; vị thế địa chính trị của Việt Nam ngày càng tăng lên.

Tuy nhiên, sự biến động an ninh, kinh tế, chính trị quốc tế ngày càng phức tạp; yêu cầu quản trị hiện đại; khoảng cách phát triển, nguy cơ tụt hậu nếu không kịp đổi mới thể chế… là những thách thức không hề nhỏ.

Do đó, cần tiếp tục hoàn thiện thể chế, pháp luật nhằm tháo gỡ những “điểm nghẽn,” khơi thông nguồn lực để phát triển đất nước; phát huy dân chủ, vai trò chủ thể của nhân dân. Mọi thể chế nếu không đặt Nhân dân vào vị trí trung tâm thì tất yếu sẽ đánh mất nền tảng chính trị-xã hội vững chắc và lâu bền.

Trên lĩnh vực đối ngoại và hội nhập quốc tế, Phó Giáo sư-Tiến sỹ Nguyễn Viết Thảo, nguyên Phó Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh cho rằng cần nhìn lại giá trị lịch sử của Cách mạng tháng Tám để thấy rõ hơn tiến trình Việt Nam từ một thuộc địa lạc hậu đến một quốc gia độc lập.

Ngay từ buổi đầu thành lập nước, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã tuyên bố Việt Nam Dân chủ Cộng hòa sẵn sàng “làm bạn với tất cả mọi nước dân chủ và không gây thù oán với một ai.”

Bộ trưởng Ngoại giao Nguyễn Mạnh Cầm (thứ hai từ phải sang), Tổng Thư ký ASEAN và các ngoại trưởng ASEAN tại cuộc họp kết nạp Việt Nam trở thành thành viên chính thức của khối. (Ảnh: TTXVN)

Theo ông Nguyễn Viết Thảo, quan điểm đó đã thể hiện nhất quán thông qua việc chúng ta tạo thuận lợi cho đầu tư của các nhà tư bản, nhà kỹ thuật nước ngoài trong tất cả các ngành kỹ nghệ của mình. Việt Nam sẵn sàng mở rộng các cảng, sân bay và đường sá giao thông cho việc buôn bán và quá cảnh quốc tế. Nước ta tham gia mọi tổ chức hợp tác kinh tế quốc tế dưới sự lãnh đạo của Liên hợp quốc…

Ông Thảo cho rằng đó là những bài học còn nguyên giá trị để ứng dụng vào công tác đối ngoại hiện nay để nâng cao vị thế quốc gia ngày một rạng rỡ./.

(Vietnam+)