Cách nào để giúp các tân sinh viên bớt lúng túng trước cuộc sống tự lập?

Nỗi lo tiền trọ, tiền ăn, cùng áp lực học hành khiến nhiều bạn cảm thấy choáng ngợp, dễ rơi vào tình trạng căng thẳng. Không ít sinh viên còn bỡ ngỡ trong việc sắp xếp thời gian, thiếu kỹ năng quản lý bản thân và dễ sa đà vào các thú vui cá nhân. Vậy, cách nào để giúp các tân sinh viên bớt lúng túng trước cuộc sống tự lập?

Trao đổi với PV Báo Sức khỏe và Đời sống, ThS Tâm lý lâm sàng Nguyễn Thị Sơn, Trung tâm Sức khỏe tâm thần – Bệnh viện Đa khoa số 1 tỉnh Lào Cai, cho rằng, việc chuyển từ môi trường "gia đình" sang cuộc sống ở đại học là một trong những thay đổi tâm lý lớn nhất ở lứa tuổi thanh niên. Đây là giai đoạn đánh dấu sự "rời tổ", khi các em bắt đầu sống xa nhà, tự quyết định từng điều nhỏ nhặt như ăn gì, tiêu bao nhiêu tiền, chơi với ai, thức dậy lúc mấy giờ, và cả việc gánh lấy hậu quả từ những lựa chọn ấy.

Không ít tân sinh viên khi bước vào giảng đường đại học rơi vào cảnh lúng túng trước cuộc sống tự lập. Ảnh: Quỳnh Mai.

"Trong góc nhìn tâm lý học phát triển, đây là thời điểm hình thành "bản sắc cá nhân", khi người trẻ nỗ lực khẳng định cái tôi, đồng thời vật lộn với những cảm xúc như lo lắng, áp lực, cô đơn và sợ thất bại. Sự lúng túng không chỉ đến từ việc chưa quen với môi trường mới, mà còn từ bên trong – nơi mà cảm xúc chưa kịp trưởng thành theo bước chân độc lập", Ths Sơn nói.

"Chìa khóa" để thích nghi trước cuộc sống tự lập

Theo ThS Tâm lý lâm sàng Nguyễn Thị Sơn, cuộc sống tự lập của các bạn trẻ không có nghĩa là sống một mình với tất cả gánh nặng. Tự lập là khả năng tự ra quyết định, có trách nhiệm với chính mình, nhưng đồng thời biết tìm kiếm và duy trì những kết nối hỗ trợ khi cần.

Dưới đây là một số chiến lược tâm lý giúp tân sinh viên dễ dàng thích nghi hơn:

1. Thừa nhận cảm xúc thay vì chối bỏ

Nếu thấy buồn, nhớ nhà, chán nản hay hoang mang thì đó là phản ứng bình thường. Đừng ép bản thân phải "mạnh mẽ" ngay lập tức. Việc thừa nhận cảm xúc là bước đầu để hiểu và kiểm soát chúng.

2. Tập thói quen nhỏ để tạo cảm giác an toàn

Thay vì cố gắng kiểm soát mọi thứ, hãy bắt đầu từ những việc nhỏ như ngủ đúng giờ, nấu một bữa ăn đơn giản, dọn dẹp góc học tập. Những hành động này tạo cảm giác ổn định trong một môi trường mới mẻ.

3. Giữ liên lạc với gia đình và người thân

Sự kết nối là liều thuốc tinh thần quý giá. Một cuộc gọi ngắn, một tin nhắn hỏi thăm cũng đủ để trái tim được sưởi ấm.

4. Kết bạn, nhưng hãy chọn lọc

Bạn bè không chỉ là người cùng vui, mà còn là người giúp ta định hình nhân cách. Hãy tìm những người bạn tích cực, biết lắng nghe và sẵn sàng đồng hành cùng bạn trong hành trình trưởng thành.

5. Biết tìm kiếm sự giúp đỡ khi cần

Tâm lý tự lập không đồng nghĩa với tự cô lập. Nếu cảm xúc tiêu cực kéo dài, hãy can đảm tìm đến chuyên gia tâm lý hoặc dịch vụ hỗ trợ của nhà trường. Việc xin giúp đỡ là một hành vi mạnh mẽ, không phải yếu đuối.

ThS Tâm lý lâm sàng Nguyễn Thị Sơn. Ảnh: NVCC.

6. Trau dồi kỹ năng mới – đầu tư dài hạn cho tương lai

Bên cạnh việc học tập kiến thức chuyên ngành, quãng đời sinh viên cũng là khoảng thời gian lý tưởng để các bạn trẻ mở rộng hiểu biết và phát triển toàn diện bản thân. Đây là lúc mỗi người nên chủ động trau dồi thêm những kỹ năng mềm thiết yếu như giao tiếp, làm việc nhóm, quản lý thời gian, tư duy phản biện hay ngoại ngữ.

Việc tham gia vào các câu lạc bộ theo sở thích, hoạt động thiện nguyện, workshop nghề nghiệp hoặc các lớp học kỹ năng mềm không chỉ giúp bạn rèn luyện bản lĩnh mà còn mở rộng mối quan hệ xã hội, tăng khả năng thích nghi với môi trường làm việc thực tế sau này. Mỗi kỹ năng, mỗi trải nghiệm bạn tích lũy được hôm nay sẽ trở thành một phần của hành trang quý giá khi bạn ra trường. Đây là vốn sống, là lợi thế cạnh tranh và là nền tảng để bạn thành công và thuận lợi hơn trong cuộc sống sau này.

Cuộc sống tự lập – Cơ hội để khẳng định mình

ThS Tâm lý lâm sàng Nguyễn Thị Sơn cũng cho hay, việc trở thành sinh viên không chỉ là thay đổi nơi ở, mà là bước vào một giai đoạn hoàn toàn mới. Có thể nói, đây là giai đoạn tươi đẹp nhất trong quãng đời thanh xuân.

"Đây không chỉ là thời gian để tiếp thu kiến thức trên giảng đường, mà còn là cơ hội quý giá để rèn luyện những kỹ năng sống. Hãy coi mỗi thử thách là một bài học, mỗi ngày sống tự lập là một bước tiến trong hành trình trưởng thành và định hình bản thân. Đừng chỉ hỏi: "Mình học ngành gì?", mà hãy dũng cảm đặt câu hỏi lớn hơn: "Mình muốn trở thành ai khi ra trường?"",

Quỳnh Mai