Cách nhận biết bệnh bạch hầu và thời điểm nên đi khám bác sĩ

Bệnh bạch hầu là một bệnh nhiễm trùng nguy hiểm, thường xảy ra ở niêm mạc của mũi và họng. Bệnh bạch hầu điển hình thường biểu hiện các triệu chứng nhiễm trùng như: đau họng, sốt, sưng các tuyến và mệt mỏi toàn thân. Nhưng dấu hiệu chính của bệnh là xuất hiện những màng dày màu xám – trắng, gọi là màng giả mạc phủ trên thành sau họng gây tắc nghẽn đường thở làm bệnh nhân khó thở.

Lây nhiễm theo con đường nào?

Bệnh bạch hầu gây ra bởi vi khuẩn bạch hầu. Thông thường vi khuẩn bạch hầu sinh sôi trên hoặc gần bề mặt niêm mạc họng, vi khuẩn lây lan theo các con đường chính sau đây:

Nguyên nhân trực tiếp từ giọt bắn lơ lửng trong không khí từ bệnh nhân bị nhiễm bệnh bạch hầu ho, hắt xì sẽ tạo ra một màn hơi chứa các giọt nước bị nhiễm vi khuẩn, mọi người xung quanh có thể hít phải vi khuẩn. Bệnh bạch hầu lan rộng chủ yếu qua con đường này, đặc biệt là trong các đám đông người, như phòng khám – bệnh viện, trường học, nhà trẻ …

Lây nhiễm gián tiếp từ những vật dụng cá nhân bị nhiễm khuẩn: Mọi người đôi khi bị nhiễm vi khuẩn khi dùng chung khăn của người bị bệnh bạch hầu , hoặc uống chung ly nước chưa được rửa của người bị bệnh bạch hầu , hoặc tiếp xúc với những đồ vật có dính những chất tiết của bệnh nhân bị bệnh bạch hầu .

Thông thường vi khuẩn bạch hầu sinh sôi trên hoặc gần bề mặt niêm mạc họng,

Lây nhiễm từ các vật dụng trong gia đình bị nhiễm khuẩn : Hiếm gặp, nhưng cũng có thế lây nhiễm trên những vật dụng trong gia đình như khăn tắm, hoặc đồ chơi của trẻ em.

Bạn cũng có thể lây nhiễm khi bạn tiếp xúc với những vết thương bị nhiễm khuẩn bạch hầu.

Bệnh nhân bị bệnh bạch hầu và những người bị nhiễm vi khuẩn bạch hầu đã điều trị có khả năng truyền bệnh cho những người khác, người chưa được chủng ngừa đối với bạch hầu trong thời gian 6 tuần sau đó, cho dù họ không còn biểu hiện một triệu chứng nào của bệnh.

Cách nhận biết khi mắc bệnh

Biểu hiện lâm sàng của bệnh Bạch hầu tùy thuộc vào biểu hiện nhiễm trùng tại chỗ, tình trạng miễn dịch của bệnh nhân, và mức độ lan tràn độc tố trong máu .

1.Bạch hầu mũi (gặp 4 -10%); Gặp ở trẻ nhỏ, chảy mũi nước, dần dần chất dịch mũi trở nên nhầy quánh và đôi khi có máu và làm tổn thương bờ môi trên, một mùi hôi có thể cảm nhận được.

2.Bạch hầu họng – Amiđan (hạy gặp từ 40 – 70% ca bệnh):Ủ bệnh: Thường 2-5 ngày, có thể đến 10 ngày. Toàn thân: sốt nhẹ 37,5-38 độ, quấy khóc mệt nhiều, da xanh, mạch nhanh, kém ăn, bỏ bú. Họng viêm đỏ, đau khi nuốt, hai bên có phù nề làm cổ bạnh ra, hạch cổ hơi đau;

3.Bạch hầu thanh quản (20 – 30%): Thứ phát sau bạch hầu họng
-Diễn tiến qua 3 giai đoạn. Giai đoạn khàn giọng: trẻ khàn tiếng, ho ong ổng, sốt nhẹ, nhiễm độc toàn thân; giai đoạn khó thở: khò khè, hít có tiếng rít,...; giai đoạn ngạt thở và tử vong do chít hẹp thanh quản.

4.Bạch hầu ác tính. Thường gặp là do bạch hầu họng gây ra, trẻ nhiễm độc nặng, diễn tiến nhanh. Toàn thân: Sốt cao, mạch nhanh, HA giảm, trụy tim mạch, da xanh tái, mệt lả, gan to, nôn, chảy máu cam, xuất huyết dưới da hoặc nôn ra máu, tiểu máu… Tại chổ: Giả mạc lan rộng ra vùng họng xuống TQ kèm theo xuất huyết, hoại tử xung quanh, hạch cổ sưng to, dính thành khối, vùng cổ sưng nề, hơi thở hôi. Thường tử vong sau 24 – 48 giờ hoặc chậm nhất trong 1 tuần do các biến chứng.

5.Bạch hầu ở các nơi khác: Hiếm gặp tùy theo cửa vào của vi khuẩn. Bạch hầu da: tại chỗ vết xướt da, nơi vi khuẩn xâm nhập tạo thành vết loét đường kính 0,5 – 3 cm, trũng sâu, có vẩy màu xám, dễ xuất huyết.Bạch hầu ở kết mạc, niêm mạc sinh dục – tiết niệu, ở hậu môn, ống tai…

Khi nào thì nên đi khám bác sĩ?

Bạn nên cho con bạn đi khám bác sĩ ngay khi biết con bạn có tiếp xúc với bệnh nhân bị bệnh bạch hầu. Nếu bạn không chắc chắn là con bạn đã được chủng ngừa bệnh bạch hầu chưa, bạn nên có kế hoạch chủng ngừa cho con bạn, để đảm bảo khả năng miễn dịch do đã được chủng ngừa của con bạn còn hiệu quả miễn dịch đối với bạch hầu.

Những người có nhiều nguy cơ lây nhiễm bệnh bao gồm: Trẻ em và người lớn không được chủng ngừa và chủng ngừa bạch hầu không đầy đủ. Những người sống trong khu vực đông đúc và mất vệ sinh. Bất kỳ người nào nếu đi du lịch tới những vùng nơi đang có dịch bệnh bạch hầu xảy ra.

Bệnh bạch hầu có nguy cơ lan rộng, Bộ Y tế yêu cầu tăng cường phòng dịch
Trong thời gian gần đây, qua công tác giám sát bệnh truyền nhiễm, đã phát hiện một số ổ dịch bạch hầu tại tỉnh Kon Tum. Bộ Y tế đã ban hành công văn số 3612/ BYT-DP đề nghị UBND tỉnh Kon Tum tăng cường công tác phòng, chống dịch bệnh bạch hầu.

Theo đó, từ đầu năm 2020 đến nay, trên địa bàn tỉnh Kon Tum đã ghi nhận rải rác 23 trường hợp dương tính với vi khuẩn bạch hầu tại các huyện: Đắk Hà, Đắk Tô và Sa Thầy; riêng từ ngày 27/6/2020 đến ngày 2/7/2020 đã có 14 trường hợp tại xã Diên Bình (Đắk Tô), thị trấn Sa Thầy, xã Ya Xiêr (Sa Thầy), các trường hợp đều là người đồng bào dân tộc thiểu số.

Bộ Y tế cảnh báo, bệnh bạch hầu là bệnh lây lan rất mạnh, diễn biến cấp tính, có thể gây biến chứng nặng và tử vong. Để chủ động phòng chống dịch bệnh bạch hầu, không để dịch bùng phát, lan rộng, Bộ Y tế đề nghị UBND tỉnh Kon Tum chỉ đạo thực hiện các biện pháp phòng chống dịch.

Cụ thể, Bộ Y tế yêu cầu tỉnh chỉ đạo Sở Y tế triển khai công tác kiểm soát dịch bệnh tại các ổ dịch bạch hầu, tăng cường các hoạt động giám sát, lấy mẫu xét nghiệm, phát hiện sớm các trường hợp mắc mới, ổ dịch mới phát sinh; cách ly kịp thời các trường hợp mắc, khoanh vùng, thực hiện vệ sinh môi trường, khử khuẩn, xử lý triệt để ổ dịch, không để dịch bệnh lan rộng và kéo dài. Tổ chức điều trị kháng sinh dự phòng cho tất cả các trường hợp tiếp xúc gần và có nguy cơ.

Các địa bàn thực hiện tốt công tác chẩn đoán sớm, thu dung, cấp cứu, điều trị bệnh nhân, hạn chế đến mức thấp nhất số biến chứng nặng và tử vong. Tổ chức ngay các lớp tập huấn cho cán bộ y tế về công tác giám sát, phòng chống dịch bệnh, chẩn đoán, điều trị, chăm sóc bệnh nhân.

Xác định nhóm đối tượng trong độ tuổi có nguy cơ, tổ chức tiêm vắc xin phòng chống bệnh bạch hầu tại khu vực ổ dịch; rà soát, thống kê các đối tượng chưa được tiêm vắc xin phòng bệnh bạch hầu hoặc tiêm chưa đầy đủ để tổ chức tiêm bổ sung xin phòng bệnh bạch hầu, đảm bảo cho trẻ được tiêm đủ mũi, đạt tỷ lệ tiêm chủng trên 95% ở tất cả các xã, phường, thị trấn đặc biệt tại các vùng núi, vùng sâu, vùng xa, nơi tiếp cận với dịch vụ y tế còn hạn chế.

Xây dựng kế hoạch tổ chức thực hiện tiêm bổ sung vắc xin Uốn ván - Bạch hầu giảm liều (Td) đã được phê duyệt tại Quyết định số 2155/QĐ-BYT ngày 25/5/2020 của Bộ Y tế.

UBND tỉnh Kon Tum chỉ đạo Sở Giáo dục và Đào tạo triển khai mạnh mẽ các hoạt động vệ sinh phòng bệnh tại các cơ sở giáo dục, các trường học, lớp học, nhà trẻ đảm bảo môi trường thông thoáng, sạch sẽ và có đủ ánh sáng.

Tổ chức việc theo dõi sức khỏe của trẻ em tại các trường mầm non, trường tiểu học và trung học cơ sở, thông báo cho các cơ sở y tế khi phát hiện trường hợp nghi ngờ mắc bệnh (sốt kèm theo đau họng, ho hoặc khàn tiếng) để được cách ly, xử lý kịp thời, không để bùng phát ổ dịch.

Sở Thông tin và Truyền thông, các đơn vị báo, đài của tỉnh phối hợp với ngành y tế tăng cường truyền thông trên các phương tiện thông tin đại chúng và hệ thống thông tin cơ sở với ngôn ngữ phù hợp với đồng bào dân tộc để cung cấp các thông tin cần thiết, các khuyến cáo các biện pháp phòng chống bệnh bạch hầu để người dân hiểu, chủ động thực hiện các biện pháp phòng chống, hạn chế tiếp xúc với người bị bệnh, đưa các trường hợp nghi ngờ mắc đến ngay các cơ sở y tế để được khám bệnh và điều trị, đặc biệt tuyên truyền rõ lợi ích của việc tiêm vắc xin phòng bệnh và vận động người dân đưa trẻ em đi tiêm vắc xin phòng bệnh bạch hầu trong Chương trình Tiêm chủng mở rộng đảm bảo đủ mũi và đúng lịch.

Tỉnh cũng sẵn sàng kinh phí để đảm bảo nhu cầu, đáp ứng phòng chống dịch bệnh, tổ chức tiêm chủng chống dịch, tiêm chủng bổ sung.

Bộ Y tế cũng đề nghị tỉnh Kon Tum tổ chức các đoàn công tác đi kiểm tra, chỉ đạo kịp thời công tác phòng chống dịch bệnh; tập trung các biện pháp để chủ động phòng chống, ngăn chặn dịch bệnh bạch hầu.

BS CKII. Hoàng Ngọc