Cách trả lời thông minh khi bạn thân than muốn bỏ việc
Hãy tưởng tượng bạn đang trò chuyện với một người bạn thân. Họ chia sẻ: 'Mình thật sự không biết phải làm gì với công việc của mình nữa. Mình không còn cảm thấy vui khi đi làm, và việc di chuyển mỗi ngày khiến mình kiệt sức'.
Hãy tưởng tượng bạn đang trò chuyện với một người bạn thân. Họ chia sẻ: "Mình thật sự không biết phải làm gì với công việc của mình nữa. Mình không còn cảm thấy vui khi đi làm, và việc di chuyển mỗi ngày khiến mình kiệt sức. Mình chẳng bao giờ về kịp để cho bọn trẻ đi ngủ. Đôi lúc, mình nghĩ đến việc nghỉ làm, nhưng không dám. Dù sao thì công việc này cũng trả lương khá tốt, và đồng nghiệp cũng tử tế. Mình nên làm gì đây?".
Nếu lắng nghe với tâm thế thứ nhất, xem ra bạn sẽ suy nghĩ: "Ở lại đi, đó là lựa chọn tốt nhất! Cậu đang có một công việc lương cao, đồng nghiệp tốt bụng và chỉ phải lái xe nửa tiếng mỗi ngày. Mình mà được như cậu thì may mắn biết bao! Mình phải đi làm xa hơn nhiều mà lương lại thấp hơn". Hoặc bạn nghĩ: "Bỏ quách đi chứ còn gì nữa! Sao phải chần chừ? Dành thời gian cho con cái là quan trọng nhất ở tầm tuổi này, thời gian trôi qua rồi không lấy lại được đâu. Hồi mình đổi việc để có nhiều thời gian cho gia đình, mọi thứ trở nên tốt đẹp hơn hẳn".
Và có lẽ bạn sẽ nói: "Nếu là cậu thì mình sẽ suy nghĩ lại. Hiện tại cậu đang có một công việc rất tốt, tại sao lại muốn từ bỏ?" Hoặc: "Cậu có chắc nghỉ việc là một ý hay không? Mọi thứ vẫn ổn mà, đúng không?" Hoặc ngược lại: "Ừ, mình hiểu cậu đang nghĩ gì. Chắc chắn có nhiều công việc khác cho phép cậu dành nhiều thời gian hơn cho bọn trẻ".
Những phản hồi này, dù nghe có vẻ nâng đỡ, thực chất chỉ phản ánh quan điểm, ý kiến và suy nghĩ cá nhân của bạn. Bạn không nhập tâm với người đối diện, với những ưu tiên, mong muốn và cảm xúc của họ.
Lắng nghe tâm sự đúng cách mang tới giá trị cho các mối quan hệ. Ảnh: Thegourmetedit.com.
Khi lắng nghe với tâm thế thứ hai, bạn có ý định tìm hiểu suy nghĩ và cảm xúc của người đối diện. Bạn suy nghĩ: "Tình huống này đang ảnh hưởng đến cậu như thế nào?", "Cậu đang nghĩ gì?", "Cậu cảm thấy ra sao?", "Suy nghĩ và cảm xúc của cậu có thay đổi hay không?", "Đối tác của cậu nghĩ gì về chuyện này?"
Với tâm thế và ý định như vậy, bạn nói ra chính xác những suy nghĩ đó: "Chuyện này đang ảnh hưởng đến cậu như thế nào?", "Cậu đang nghĩ gì?", "Cậu cảm thấy ra sao?". Hãy lưu ý sự đơn giản của những câu hỏi này, cũng như lưu ý rằng suy nghĩ và lời nói của bạn đều có cùng trọng tâm và cộng hưởng với nhau.
Nói cách khác, bạn hoàn toàn nhập tâm với trải nghiệm của người đối diện, mà không so sánh với trải nghiệm cá nhân của mình. Bạn không cố gắng đưa ra giải pháp, không tìm cách xoa dịu hay giảm nhẹ vấn đề. Điều này đòi hỏi sự kiềm chế, vì bản năng chia sẻ câu chuyện của riêng mình, đưa ra quan điểm cá nhân hay truyền đạt ‘bài học’ của bản thân thường rất mạnh mẽ.
Để có những câu hỏi hay, điều quan trọng là bạn phải rèn luyện thói quen lắng nghe với tâm thế thứ hai, đặt "người đối diện" vào trung tâm, với ý định tìm hiểu chính xác câu chuyện của họ. Chúng ta vốn có xu hướng lắng nghe trong tâm thế thứ nhất, đặt "cái tôi" vào trung tâm, với ý định tìm hiểu xem mình sẽ xử lý vấn đề như thế nào nếu mình rơi vào hoàn cảnh của họ.
Lắng nghe với ý định tìm hiểu câu chuyện của người đối diện nghe có vẻ khó, nhưng thật ra là không. Một khi đã thành thạo, bạn sẽ nhận thấy rằng nó giúp cho việc giao tiếp trở nên nhẹ nhàng và êm ả hơn nhiều: chỉ đơn giản là lắng nghe câu chuyện của người đối diện, mà không cần nêu ý kiến, ý tưởng hoặc sự hiểu biết của riêng bạn về những điều họ đang nói. Tâm trí bạn sẽ bắt đầu lắng dịu lại.
Cuối cùng, khi lắng nghe với tâm thế thứ ba, đặt "chúng ta" vào trung tâm, ý định của bạn là để ý xem người đối diện đang làm gì, bản chất sự tiếp xúc của đôi bên, và bạn hiểu gì qua ngôn ngữ cơ thể của họ. Bạn cũng để ý đến các tín hiệu lời nói, chẳng hạn như, người đối diện lúc nào cũng bắt đầu câu nói bằng những từ "Ừ, nhưng mà..."
Bạn có thể nói: "Khi cậu nói về công việc hiện tại, khuôn mặt cậu thư giãn và trông có vẻ vui. Nhưng khi nhắc đến chuyện nghỉ việc, cậu lại khoanh tay và nhìn đi nơi khác". Hoặc "Mình để ý thấy cậu thường bắt đầu câu trả lời bằng "Ừ, nhưng mà...". Cậu nghĩ điều đó có ý nghĩa gì không?" Chúng ta sẽ đi sâu hơn vào tâm thế thứ ba trong phần tiếp theo.
Bài tập: Thay đổi tâm thế lắng nghe
Lần tới, khi ai đó kể cho bạn về trải nghiệm của họ, hãy bắt đầu bằng cách cố tình lắng nghe theo tâm thế thứ nhất: Mình nghĩ gì về chuyện này? Hãy chú ý đến suy nghĩ của bạn, những điều bạn nói ra và cách người kia phản ứng. Sau đó, hãy cố gắng chuyển sang tâm thế lắng nghe thứ hai: Cậu thực sự muốn nói gì? Hãy coi quan điểm và đánh giá của mình là không quan trọng và hoàn toàn nhập tâm với câu chuyện của người kia. Sự thay đổi tâm thế ảnh hưởng thế nào đến suy nghĩ của bạn? Bạn sẽ nói gì? Sự thay đổi đó tác động thế nào đến kết nối giữa bạn và người đối diện?
