Cách Trung Quốc xây dựng ngành công nghiệp vũ khí để cạnh tranh với phương Tây
Nhờ chiến lược tự lực và tái cấu trúc quốc phòng, Trung Quốc giảm mạnh phụ thuộc nước ngoài, phát triển vũ khí hiện đại và trở thành đối thủ đáng gờm của các nhà sản xuất phương Tây.
Tiêm kích J-15T, J-35 và máy bay cảnh báo sớm KongJing-600 trên tàu sân bay Phúc Kiến của Trung Quốc. Ảnh: THX/TTXVN
Theo Wall Street Journal ngày 22/12, từng là quốc gia nhập khẩu vũ khí lớn nhất thế giới, Trung Quốc hiện đã vươn lên thành nhà xuất khẩu quân sự đứng thứ 4 toàn cầu. Bằng việc làm chủ những công nghệ lõi như động cơ phản lực và tên lửa siêu vượt âm, Bắc Kinh đang dần hiện thực hóa tầm nhìn tự chủ quốc phòng để thách thức vị thế dẫn đầu của Mỹ.
Trong nhiều thập kỷ, ngành công nghiệp quốc phòng Trung Quốc luôn tồn tại một "điểm yếu chí tử": không thể tự sản xuất động cơ máy bay chất lượng cao. Tuy nhiên, cục diện này đã thay đổi đáng kể từ năm 2016, khi Bắc Kinh thành lập Tập đoàn Động cơ Hàng không Trung Quốc (AECC) với nhiệm vụ phá vỡ thế độc quyền của phương Tây.
Chưa đầy một thập kỷ sau, các máy bay chiến đấu tàng hình thế hệ mới nhất của nước này đã xuất hiện với "trái tim Trung Quốc" – thuật ngữ chỉ các động cơ nội địa. Những mẫu máy bay như J-10, J-11 và mới nhất là máy bay tàng hình J-35 (tương đương với F-35 của Mỹ) hiện đều đã được trang bị động cơ do AECC phát triển, thay thế cho các mẫu của Nga.
Chiến lược tự lực và sự sụt giảm tỷ trọng nhập khẩu
Theo dữ liệu từ Viện Nghiên cứu Hòa bình Quốc tế Stockholm (SIPRI), hai thập kỷ trước, Trung Quốc là nước nhập khẩu vũ khí hàng đầu thế giới, phụ thuộc nặng nề vào Nga và Pháp về động cơ và hệ thống phòng không. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, quốc gia này đã rơi khỏi top 10 nước mua vũ khí lớn nhất.
Sự thay đổi đó là kết quả của nỗ lực tái cấu trúc ngành công nghiệp vũ khí nhà nước và huy động khu vực tư nhân phục vụ quốc phòng. Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình lập luận rằng một Trung Quốc tự chủ về quân sự là yếu tố then chốt để ngăn chặn sự "bóp nghẹt chiến lược" từ phương Tây.
Hiện nay, Trung Quốc không chỉ tự sản xuất hầu hết công nghệ quân sự cần thiết mà còn vươn lên trở thành nhà xuất khẩu vũ khí lớn thứ 4 thế giới, chỉ sau Mỹ, Pháp và Nga. Đặc biệt, công nghệ tên lửa siêu vượt âm của Bắc Kinh hiện được đánh giá là vượt trội hơn khả năng của phương Tây, với vận tốc gấp 5 lần tốc độ âm thanh và khả năng né tránh các hệ thống phòng không hiện đại.
Cuộc đua công nghệ: Từ sao chép đến đổi mới
Các nhà phân tích phương Tây cho rằng Trung Quốc đã thu hẹp khoảng cách công nghệ thông qua nhiều con đường khác nhau. Bên cạnh việc đầu tư hàng tỷ USD vào nghiên cứu khoa học, Bắc Kinh cũng từng bị cáo buộc "sử dụng hoạt động gián điệp mạng để lấy dữ liệu từ các nhà thầu quốc phòng Mỹ về các mẫu máy bay như C-17, F-22 và F-35".
Dẫu vậy, không thể phủ nhận sự tiến bộ nội lực. Trong lĩnh vực đóng tàu, Trung Quốc đã vượt xa Mỹ về tốc độ sản xuất. Từ năm 2015 đến 2024, Trung Quốc hạ thủy 152 tàu chiến, trong khi Mỹ chỉ là 70 tàu. Tàu sân bay Phúc Kiến – tàu sân bay thứ 3 của Trung Quốc – là minh chứng rõ nhất khi được thiết kế và chế tạo hoàn toàn trong nước với hệ thống phóng điện từ hiện đại.
Dù độ tin cậy của động cơ Mỹ vẫn được đánh giá cao hơn về số giờ hoạt động trước khi đại tu, giới chuyên môn đã bắt đầu có cái nhìn khác về trang thiết bị quốc phòng Trung Quốc. Steve Russell, Tổng Giám đốc tại GE Aerospace, nhận định rằng các kỹ sư Trung Quốc "đang làm việc rất nhanh và ngày càng giỏi hơn".
Một minh chứng thực tế đã xuất hiện vào tháng 5 vừa qua trong cuộc đụng độ giữa Pakistan và Ấn Độ. Các máy bay J-10 do Trung Quốc sản xuất của Pakistan được cho là đã bắn hạ máy bay Rafale do Pháp sản xuất bằng tên lửa dẫn đường radar của Trung Quốc. Brendan Mulvaney, Giám đốc Viện Nghiên cứu Hàng không Vũ trụ Trung Quốc thuộc Bộ Không quân Mỹ, khẳng định: "Vụ việc này chứng minh đây là những loại máy bay có khả năng tấn công và không thể xem thường".
Mặc dù đã đạt được những thành tựu rực rỡ, các chuyên gia vẫn lưu ý rằng Trung Quốc còn một quãng đường dài để nội địa hóa hoàn toàn kho vũ khí. Máy bay do Liên Xô và Nga thiết kế vẫn chiếm một phần đáng kể trong kho vũ khí của Trung Quốc, bao gồm cả máy bay ném bom chiến lược.
Tai Ming Cheung, Giáo sư tại Đại học California, San Diego, người đã viết sách về quân đội và ngành công nghiệp vũ khí của Trung Quốc, cho biết: "Quan điểm của ông Tập Cận Bình là Trung Quốc vẫn là bên yếu thế hơn so với Mỹ trong mối liên hệ giữa quân sự, đổi mới công nghiệp và công nghệ vũ khí". Tuy nhiên, mục tiêu của ông Tập Cận Bình là để Trung Quốc "cạnh tranh toàn diện Mỹ trong cuộc đua giành vị trí lãnh đạo quân sự toàn cầu".
