Cải cách thủ tục kỳ vọng 'mở lối' cho thị trường xây dựng

Doanh nghiệp tối ưu chi phí “chết”

Mới đây, tại cuộc họp góp ý Dự thảo Luật Xây dựng (sửa đổi), Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà nhấn mạnh đây là nhiệm vụ cấp bách nhằm thể chế hóa chủ trương phân cấp, phân quyền và tổ chức lại chính quyền địa phương hai cấp.

Phó Thủ tướng yêu cầu Bộ Xây dựng bám sát chỉ đạo của Bộ Chính trị, Chính phủ, bảo đảm Luật đồng bộ với các luật liên quan như Đất đai, Quy hoạch, Đầu tư, tạo thuận lợi cho địa phương thực thi.

Về thủ tục cấp phép, Phó Thủ tướng nhấn mạnh phải rút ngắn thời gian, tránh chồng chéo, song vẫn giữ tiêu chuẩn quốc gia và quốc tế đối với năng lực cán bộ, tư vấn, giám sát và nhà thầu. Việc phân loại dự án cần dựa trên tính chất công trình, mức độ phức tạp về công nghệ và tác động xã hội, thay vì chỉ theo quy mô vốn.

Trước đó, Bộ Xây dựng đề xuất thủ tục cấp phép xây dựng thực hiện trực tuyến toàn trình, thời gian xử lý tối đa 7 ngày làm việc, cơ quan quản lý chỉ kiểm soát một lần từ khâu chuẩn bị đến khi khởi công.

Ông Lê Đức Quang, Tổng Giám đốc Công ty CP Đầu tư Xây dựng Thiết kế Go.ho, đồng tình việc rút ngắn thời gian cấp phép xây dựng từ 21-30 ngày xuống còn 7 ngày được đánh giá là tín hiệu tích cực cho thị trường. Quy định mới giúp công trình sớm được triển khai, tiết kiệm chi phí chờ đợi và tạo lợi thế tài chính cho khách hàng, đặc biệt với những trường hợp phải vay vốn hoặc thuê xây.

Đối với doanh nghiệp xây dựng, thủ tục nhanh gọn giúp tối ưu dòng tiền, rút ngắn vòng quay vốn và khai thác hiệu quả nguồn lực. Đây được coi là bước cải cách hành chính quan trọng, tạo động lực thúc đẩy cả tiến độ dự án lẫn hiệu quả kinh doanh.

Theo ước tính, chi phí xin cấp phép xây dựng thường chiếm khoảng 1-1,5% tổng mức đầu tư của một công trình. Khoản tiết kiệm này tuy không quá lớn về tài chính nhưng có ý nghĩa ở khía cạnh khác như rút ngắn thời gian chờ đợi, giảm chi phí cơ hội và tạo lợi thế cạnh tranh về tiến độ triển khai dự án, ông nói.

Những quy định cắt giảm thủ tục hành chính xin cấp giấy phép xây dựng, hướng tới quy trình hậu kiểm. Ảnh: DNCC

Ông Phan Hữu Duy Quốc, Phó Chủ tịch Hiệp hội Xây dựng & Vật liệu xây dựng TPHCM (SACA), Chủ tịch HĐQT CC1 đồng tình việc rút ngắn thời gian cấp phép xây dựng xuống tối đa 7 ngày còn là biện pháp góp phần hạn chế lãng phí đất đai, biến nguồn lực nhàn rỗi thành động lực phát triển.

Tuy nhiên, cải cách chỉ bền vững khi đi kèm cơ chế hậu kiểm nghiêm ngặt, bảo đảm chất lượng và an toàn công trình. Nếu quản lý lỏng lẻo, lợi ích ngắn hạn có thể phải trả giá bằng rủi ro dài hạn.

“Áp lực cải cách cũng đòi hỏi hệ thống hành chính phải thay đổi cách làm, đẩy mạnh số hóa và ứng dụng công nghệ để tăng tốc độ xử lý, minh bạch và hiệu quả hơn”, ông nói.

Đại diện từ Hòa Bình chỉ ra thực tế cho thấy nhiều khu đất đã quy hoạch nhưng mất 5-10 năm vẫn chưa được cấp phép, trở thành “tài sản chết”. Chủ đầu tư bỏ vốn nhưng đất không thể xây dựng, khai thác hay tạo ra giá trị kinh tế, trong khi quỹ đất đô thị ngày càng khan hiếm. Rút ngắn thủ tục cấp phép vì thế không chỉ giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí cơ hội, mà còn bảo đảm sử dụng hiệu quả nguồn tài nguyên đất đai.

Cải cách này đồng thời tạo đà cho làn sóng đầu tư mới, nâng cao năng lực cạnh tranh, thúc đẩy thị trường xây dựng minh bạch và chuyên nghiệp hơn. Khi dự án được triển khai nhanh, sẽ tạo thêm việc làm, kích thích chuỗi cung ứng và nâng cao chất lượng hạ tầng phục vụ dân sinh, qua đó góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.

Theo quy định, phí thẩm định và lệ phí cấp phép chỉ chiếm 0,01% - 0,2% chi phí đầu tư, hoặc là một khoản cố định. Nhưng trên thực tế, doanh nghiệp phải gánh thêm chi phí gián tiếp và cơ hội như duy trì đội ngũ pháp lý, chi phí đi lại, nhân sự, thậm chí cả chi phí “không chính thức”. Cùng với đó là chi phí tài chính, tiền thuê đất trong thời gian chờ đợi, có thể đội lên đến hàng chục tỉ đồng với dự án lớn.

Chi phí tăng cao khiến giá bất động sản bị đẩy lên, cuối cùng người mua phải gánh chịu, kéo theo nguy cơ tồn kho. Ngược lại, nếu thủ tục được đơn giản hóa, doanh nghiệp vừa có thể tối ưu giá thành, vừa nâng cao lợi nhuận và tận dụng lợi thế tốc độ để nắm bắt cơ hội thị trường.

Giảm thủ tục nhưng cần lộ trình hậu kiểm chặt chẽ

Từ góc độ doanh nghiệp xây dựng, việc mở rộng danh mục công trình được miễn giấy phép xây dựng, nhất là nhà ở riêng lẻ hoặc dự án nhỏ đã có quy hoạch 1/500, giúp giảm thủ tục phức tạp, tiết kiệm thời gian và nguồn lực. Nếu được áp dụng, Sở Xây dựng sẽ bớt gánh xử lý khối lượng hồ sơ khổng lồ, tập trung vào dự án quy mô lớn, trong khi cấp xã đảm nhận vai trò tiếp nhận thông tin, giám sát tuân thủ quy hoạch.

Ông Quốc bổ sung thêm thay vì tập trung quá nhiều vào thủ tục ban đầu, chúng ta có thể chú trọng cơ chế hậu kiểm và có chế tài đủ nghiêm khắc với các trường hợp cố tình vi phạm, quy định cụ thể trách nhiệm của chủ đầu tư, các đơn vị tư vấn, thiết kế và thi công, cũng như ứng dụng công nghệ số để quản lý hiệu quả hơn.

Các công trình được miễn giấy phép cần có quy mô nhỏ, tầm quan trọng hạn chế, để nếu có sai phạm dễ phát hiện qua hậu kiểm và chỉ gây ảnh hưởng nhỏ đến an toàn con người, môi trường, đồng thời có thể khắc phục bằng sửa chữa hoặc phá dỡ mà không để lại hậu quả lâu dài.

Do đó, cải cách này chỉ phát huy hiệu quả khi đi kèm quy định rõ ràng và chế tài đủ nghiêm để bảo đảm an toàn, trật tự xây dựng.

Các đề xuất mới trong Luật Xây dựng sửa đổi kỳ vọng thúc đẩy thị trường xây dựng phát triển hơn và tạo thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp. Ảnh: N.K

Nếu thủ tục hành chính được rút gọn, Tập đoàn Xây dựng Hòa Bình sẽ điều chỉnh chiến lược kinh doanh để tận dụng lợi thế. Ưu tiên hàng đầu là tối ưu hóa dòng tiền, khi nhiều dự án chậm thanh toán do vướng pháp lý từ phía chủ đầu tư. Thủ tục cấp phép nhanh hơn sẽ giúp dự án triển khai và bàn giao sớm, rút ngắn thời gian “chết” của vốn vay, tiết kiệm chi phí lãi vay và giảm áp lực tài chính.

Đơn vị cũng sẽ dồn lực xử lý các dự án đang vướng mắc, đảm bảo bàn giao đúng cam kết và ưu tiên những dự án có pháp lý minh bạch để giảm rủi ro. Tuy vậy, doanh nghiệp nhìn nhận cải cách là chặng đường dài, đòi hỏi theo dõi sát sao chính sách và thị trường để điều chỉnh chiến lược, hướng tới phát triển bền vững.

Về dài hạn, đơn giản hóa thủ tục cấp phép sẽ giúp ngành xây dựng tiết kiệm thời gian, chi phí để đầu tư vào công nghệ, vật liệu và nâng cao chất lượng công trình, đồng thời thu hút nhà đầu tư quốc tế nhờ môi trường minh bạch.

Tuy nhiên, cạnh tranh không chỉ ở tốc độ hay chi phí, mà còn ở chất lượng và sự bền vững. Vì vậy, cải cách cần đi kèm hậu kiểm chặt chẽ, cơ chế minh bạch và ứng dụng công nghệ số. Chỉ khi thủ tục gọn nhẹ song hành với bảo đảm chất lượng, ngành xây dựng mới nâng cao được vị thế trong khu vực, đại diện SACA nhấn mạnh.

Hoàng An