Cải thiện dinh dưỡng trong hành trình giảm nghèo bền vững

Tiểu dự án Cải thiện dinh dưỡng góp phần giảm suy dinh dưỡng thấp còi và nâng cao sức khỏe, thể chất cho trẻ em.

Tiểu dự án được triển khai dựa trên nền tảng pháp lý vững chắc, xuất phát từ Chiến lược Quốc gia về Dinh dưỡng giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2045 được phê duyệt theo Quyết định số 02/QĐ-TTg ngày 5/1/2022 của Thủ tướng Chính phủ. Chiến lược này khẳng định nguyên tắc: "Mọi người dân đều có quyền tiếp cận công bằng với dinh dưỡng và thực phẩm để đạt được tình trạng dinh dưỡng tối ưu, góp phần nâng cao sức khỏe".

Từ đó xác định cải thiện dinh dưỡng là một mắt xích quan trọng trong mục tiêu giảm nghèo bền vững, hướng tới việc nâng cao sức khỏe và thể chất cho các nhóm dễ bị tổn thương, đặc biệt là trẻ em và phụ nữ mang thai. Các hoạt động triển khai gồm tư vấn chế độ dinh dưỡng, bổ sung vi chất thiết yếu như vitamin A và sắt, hỗ trợ sản phẩm dinh dưỡng, tăng cường truyền thông về ăn uống lành mạnh, đồng thời gắn với phát triển nông nghiệp để bảo đảm sinh kế bền vững cho người dân.

Thực hiện Chương trình Mục tiêu Quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025, tỉnh Lạng Sơn đã triển khai đồng bộ các dự án, trong đó có Tiểu dự án 2 của Dự án 3: Hỗ trợ phát triển sản xuất, cải thiện dinh dưỡng. Tiểu dự án tập trung cải thiện dinh dưỡng cho các nhóm dễ bị tổn thương như hộ nghèo, cận nghèo và hộ mới thoát nghèo, qua đó góp phần nâng cao thể chất, trí tuệ và chất lượng cuộc sống của người dân.

Trong giai đoạn 2022-2024, Lạng Sơn đã dành 10.447 triệu đồng để triển khai hoạt động cải thiện dinh dưỡng trong khuôn khổ Chương trình Mục tiêu Quốc gia Giảm nghèo bền vững. Tính đến năm 2024, tỉnh đã giải ngân 7.944 triệu đồng vốn Trung ương (đạt 77,1%) và 80 triệu đồng vốn địa phương (đạt 46,2%), qua đó thực hiện nhiều hoạt động hỗ trợ thiết thực cho bà mẹ và trẻ em. Các chương trình can thiệp tập trung vào phòng chống suy dinh dưỡng và thiếu vi chất cho bà mẹ mang thai, cho con bú và trẻ từ 0-16 tuổi. Công tác tư vấn dinh dưỡng được triển khai xuyên suốt từ khi mang thai đến khi trẻ 2 tuổi; việc sàng lọc, theo dõi tăng trưởng được thực hiện định kỳ hằng tháng.

Cùng với đó, tỉnh đã hoàn thiện rà soát, lập kế hoạch và cấp phát vi chất dinh dưỡng theo đúng quy định; tỷ lệ trẻ được cân, đo định kỳ hằng tháng đạt hơn 99%. Đồng thời kết hợp đẩy mạnh chương trình bữa ăn học đường và giáo dục dinh dưỡng, phối hợp giữa ngành y tế và giáo dục để tổ chức tập huấn về dinh dưỡng học đường cho hơn 400 cán bộ y tế trường học tham gia các lớp nói chuyện chuyên đề, góp phần nâng cao chất lượng chăm sóc dinh dưỡng học sinh trên toàn tỉnh.

Chương trình bữa ăn học đường giúp cải thiện dinh dưỡng cho trẻ em.

Tại Lâm Đồng, cán bộ y tế không quản đường xa vẫn đều đặn đến từng thôn, mang theo cân, thước đo, biểu đồ tăng trưởng và gói vi chất để hỗ trợ trẻ suy dinh dưỡng. Với tinh thần đến từng nơi, gặp từng người, nắm từng trường hợp, các cán bộ y tế không chỉ tuyên truyền mà còn trực tiếp tổ chức nấu ăn mẫu, hướng dẫn kỹ năng chăm sóc trẻ và cách phòng chống suy dinh dưỡng cấp tính. Họ tận dụng ngay những dụng cụ đơn giản và thực phẩm sẵn có trong cộng đồng như rau rừng, cá suối, củ quả trong vườn để minh họa, giúp bà con hiểu rằng một bữa ăn đủ chất hoàn toàn có thể được tạo nên từ nguồn thực phẩm quen thuộc, không hề tốn kém hay xa xỉ.

Chị Phạm Thị Phương, cán bộ y tế Trung tâm y tế Hàm Thuận Nam (xã Hàm Thuận Nam, tỉnh Lâm Đồng) cho biết, mang dinh dưỡng đến tận thôn là hành trình không dễ dàng, nhưng cũng là minh chứng cho nỗ lực của ngành y tế địa phương trong việc bảo đảm quyền được phát triển toàn diện của trẻ em nghèo. "Hiện chúng tôi đang lên kế hoạch triển khai cho những năm tiếp theo khi nguồn vốn từ Chương trình Mục tiêu Quốc gia giảm nghèo bền vững được phân bổ về trung tâm. Mục tiêu là cải thiện về dinh dưỡng, thể chất cho các em có điều kiện kinh tế khó khăn", chị Phương chia sẻ.

Với tổng kinh phí Trung ương giao giai đoạn 2023-2025 là hơn 48 tỷ đồng, Thanh Hóa là tỉnh triển khai mạnh Tiểu dự án Cải thiện dinh dưỡng Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững. Giai đoạn 2023-2024, chương trình đã tăng cường tiếp cận với các can thiệp trực tiếp phòng chống suy dinh dưỡng, thiếu vi chất dinh dưỡng cho bà mẹ, trẻ em dưới 5 tuổi thuộc hộ gia đình nghèo và cận nghèo, vùng đặc biệt khó khăn. Đã có 2.435 trẻ dưới 5 tuổi được bổ sung đa vi chất dinh dưỡng, 19.581 bà mẹ có con dưới 5 tuổi và bà mẹ mang thai được tư vấn dinh dưỡng, 20.896 phụ nữ có thai được bổ sung đa vi chất dinh dưỡng, 895 trẻ được theo dõi và quản lý suy dinh dưỡng cấp tính tại cộng đồng, 2.753 trẻ em từ 5 đến dưới 16 tuổi được bổ sung vi chất dinh dưỡng, 53.248 trẻ em từ 5 đến dưới 16 tuổi được tư vấn dinh dưỡng.

Theo bà Ma Thị Cảnh, Trạm trưởng Trạm Y tế xã Kim Phượng, bên cạnh các hoạt động cụ thể nhằm phòng, chống suy dinh dưỡng, bổ sung vi chất cho bà mẹ mang thai, phụ nữ cho con bú và trẻ em được tập trung triển khai, các hoạt động truyền thông, hướng dẫn chế độ dinh dưỡng hợp lý được thực hiện thường xuyên, qua đó mang lại hiệu quả rõ rệt. Nhờ đó, nhận thức của nhiều gia đình về chăm sóc sức khỏe, đặc biệt trong giai đoạn đầu đời đã được cải thiện đáng kể. Tỷ lệ trẻ suy dinh dưỡng ở một số xóm giảm nhanh và bền vững hơn so với những năm trước.

Còn ở Nghệ An, tỉnh miền trung còn nhiều khu vực đặc biệt khó khăn, hoạt động cải thiện dinh dưỡng được triển khai đồng bộ trên toàn tỉnh với quy mô lớn. Qua đó, tổ chức 40 lớp tập huấn cho 3.216 cán bộ y tế tại phường, xã, thôn, bản và trường học, nhằm nâng cao năng lực thực hiện dinh dưỡng cộng đồng. Nhờ đó, 9.790 trẻ dưới 5 tuổi được bổ sung vi chất dinh dưỡng; 9.105 bà mẹ có con dưới 5 tuổi được tư vấn chế độ ăn hợp lý; 623 phụ nữ mang thai được cấp vi chất; 1.312 trẻ được theo dõi và quản lý suy dinh dưỡng cấp tính tại cộng đồng; 7.280 trẻ từ 5-16 tuổi được bổ sung vi chất và 27.440 trẻ được tư vấn về dinh dưỡng...

Các hoạt động này góp phần cải thiện tình trạng dinh dưỡng, giảm suy dinh dưỡng thấp còi và nâng cao sức khỏe, thể chất cho trẻ em dưới 16 tuổi thuộc hộ nghèo, cận nghèo, mới thoát nghèo và trẻ em sinh sống tại các xã nghèo. Tuy nhiên, quá trình mua sắm vi chất, trang thiết bị và dụng cụ y tế còn gặp khó khăn do phải đáp ứng đúng yêu cầu kỹ thuật của Bộ Y tế, trong khi số lượng đơn vị cung ứng đáp ứng tiêu chuẩn còn hạn chế. Điều này khiến việc đấu thầu kéo dài và tỷ lệ giải ngân chưa đạt như kỳ vọng.

Hỗ trợ sản phẩm dinh dưỡng góp phần nâng cao thể lực, trí tuệ cho trẻ.

Ngoài ra, tại nhiều địa phương, quá trình thẩm định dự toán và phê duyệt kinh phí còn chậm, khiến nguồn vốn bị dồn lại và phải chuyển sang năm sau. Các sản phẩm dinh dưỡng chất lượng cao vẫn chưa đáp ứng đủ nhu cầu, gây khó khăn trong việc mua sắm và cấp phát cho các nhóm đối tượng đặc thù. Bên cạnh đó, một bộ phận cán bộ y tế tuyến cơ sở chưa được cập nhật kiến thức chuyên môn do thiếu nguồn lực đào tạo, dẫn đến hạn chế trong triển khai các hoạt động dinh dưỡng. Công tác truyền thông nâng cao nhận thức cộng đồng cũng chưa được chú trọng đúng mức, khiến nhiều phụ huynh chưa thực sự quan tâm đến tầm quan trọng của bữa ăn đầy đủ dưỡng chất đối với sự phát triển của trẻ. Dinh dưỡng được xem là một trong 12 chỉ số quan trọng nhằm đo lường mức độ thiếu hụt các dịch vụ xã hội cơ bản để xác định hộ nghèo. Vì vậy, để dinh dưỡng trở thành một mắt xích vững chắc trong công tác giảm nghèo, cần có sự phối hợp đồng bộ và quyết liệt hơn từ các cấp, các ngành.

Từ những kết quả đã đạt được, Tiểu dự án Cải thiện dinh dưỡng đã chứng minh rằng đầu tư vào sức khỏe và dinh dưỡng là một trong những giải pháp căn cơ và hiệu quả cho công cuộc giảm nghèo bền vững. Người dân, đặc biệt là trẻ em, có sức khỏe tốt và được chăm sóc dinh dưỡng đầy đủ sẽ có khả năng học tập, lao động, vươn lên mạnh mẽ hơn. Mục tiêu của tiểu dự án không chỉ nhằm giảm tỷ lệ suy dinh dưỡng, mà còn hướng đến nâng cao chất lượng dân số, qua đó giảm số hộ nghèo thiếu hụt dinh dưỡng theo chuẩn nghèo đa chiều. Đây là hướng tiếp cận bền vững và căn bản, đặt sức khỏe và trí lực của thế hệ tương lai vào vị trí trung tâm trong chiến lược giảm nghèo lâu dài. Cải thiện dinh dưỡng chính là đầu tư cho tương lai, là nền tảng để xây dựng nguồn nhân lực có chất lượng.

BÌNH MINH