Cấm người livestream bán hàng có trang phục, hành vi trái thuần phong mỹ tục

Sáng 30-9, Hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách lần thứ 8 tiếp tục diễn ra. Các đại biểu cho ý kiến về dự thảo Luật Thương mại điện tử (TMĐT), trong đó nhiều ý kiến đề nghị cần làm rõ một số vấn đề để bảo đảm tính khả thi, phù hợp thực tiễn.

Siết trách nhiệm các bên trong hoạt động livestream

Theo dự luật, cá nhân livestream bán hàng phải tuân thủ nhiều điều kiện chặt chẽ. Ngoài việc không được cung cấp thông tin sai lệch về nguồn gốc, chất lượng, giá cả, khuyến mại, chính sách bảo hành… họ phải bảo đảm sử dụng ngôn ngữ, hình ảnh và hành vi văn minh, không trái thuần phong mỹ tục. Người bán hàng livestream còn phải cung cấp giấy tờ pháp lý chứng minh hàng hóa, dịch vụ hợp pháp cho nền tảng.

Chủ quản nền tảng TMĐT có trách nhiệm xác thực danh tính người livestream, thiết lập cơ chế kiểm soát nội dung theo thời gian thực và công khai thông tin liên quan. Người bán cung cấp tài liệu pháp lý để hỗ trợ hoạt động này.

Các đại biểu cho ý kiến về dự luật TMĐT vào sáng 30-9. Ảnh: Quốc Hội

Đối với tiếp thị liên kết, dự thảo quy định rõ người làm tiếp thị không được đưa thông tin gian dối hoặc quảng bá trên các nền tảng số chưa được cấp phép hoạt động tại Việt Nam.

Dự thảo cũng yêu cầu người bán nước ngoài khi kinh doanh TMĐT tại Việt Nam phải chịu trách nhiệm tương tự như người bán trong nước. Họ phải cung cấp thông tin định danh, minh bạch thông tin hàng hóa và chứng minh điều kiện đầu tư, kinh doanh trước khi được phép bán hàng.

Chủ quản nền tảng TMĐT phải bảo đảm hiển thị công khai thông tin về người bán, hàng hóa và dịch vụ. Ngoài ra, dự thảo bổ sung quy định người bán trong nước phải định danh qua VNeID, còn người bán nước ngoài phải nộp giấy tờ pháp lý hợp lệ để minh bạch giao dịch.

Đáng chú ý, nền tảng TMĐT nước ngoài phải thành lập hoặc ủy quyền cho pháp nhân tại Việt Nam để giải quyết tranh chấp cho người tiêu dùng, đồng thời phối hợp với cơ quan chức năng rà soát, gỡ bỏ thông tin vi phạm.

So với quy định hiện hành, dự thảo bổ sung nhiều trách nhiệm pháp lý. Nền tảng TMĐT phải rà soát, hỗ trợ thu hồi sản phẩm khiếm khuyết, bảo vệ người tiêu dùng, lưu trữ thông tin giao dịch để phục vụ thanh tra, kiểm tra.

Ngoài ra, dự thảo mở rộng phạm vi điều chỉnh đối với mạng xã hội có hoạt động TMĐT, nền tảng tích hợp đa dịch vụ. Chủ quản nền tảng phải có biện pháp ngăn chặn nguy cơ lạm dụng vị thế độc quyền, thao túng thuật toán gây thiệt hại thị trường.

Các dịch vụ hỗ trợ TMĐT như hạ tầng kỹ thuật, logistics, thanh toán, chứng thực hợp đồng điện tử cũng được bổ sung trách nhiệm pháp lý tối thiểu. Cơ quan nhà nước có thẩm quyền sẽ có cơ chế phản ứng nhanh, yêu cầu dừng hợp tác với nền tảng vi phạm, kể cả nền tảng xuyên biên giới.

Dự thảo cũng dành cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TMĐT cho vùng sâu, vùng xa, nhóm yếu thế, doanh nghiệp nhỏ và vừa, hộ kinh doanh.

Làm rõ để bảo đảm khả thi

Theo thẩm tra của Ủy ban Kinh tế - Tài chính, một số quy định về trách nhiệm chủ quản nền tảng TMĐT còn chưa rõ. Việc xác định trách nhiệm pháp lý theo chuỗi khó khả thi, cần phân định rõ trách nhiệm giữa các mối quan hệ: Nền tảng - người bán, nền tảng - người mua, người bán - người mua và với cơ quan quản lý.

Đối với hộ kinh doanh nhỏ lẻ, doanh nghiệp siêu nhỏ, khởi nghiệp sáng tạo, cơ quan thẩm tra đề nghị có quy định phù hợp để tạo điều kiện tham gia TMĐT.

Kinh doanh online bùng nổ thông qua các phiên livestream bán hàng. ẢNH: HẠ QUYÊN

Với nền tảng kinh doanh trực tiếp, cần quy định rõ trách nhiệm cung cấp thông tin đầy đủ về hàng hóa, dịch vụ. Với nền tảng trung gian, cần phân định nghĩa vụ ở mức hợp lý, tránh tăng chi phí tuân thủ.

Riêng với hoạt động livestream bán hàng, Thường trực Ủy ban nhận định đây thực chất là hình thức quảng cáo, môi giới điện tử. Do vậy, dự luật phải quy định rõ công cụ kiểm soát nội dung, trách nhiệm từng chủ thể và chế tài với hành vi vi phạm, đặc biệt đối với hàng hóa, dịch vụ cấm quảng cáo.

Thường trực Ủy ban đề nghị bổ sung cơ chế quản lý chặt chẽ với nền tảng nước ngoài, đồng thời bảo đảm tuân thủ cam kết quốc tế. Luật mới phải hài hòa lợi ích doanh nghiệp trong và ngoài nước, bảo vệ sản xuất nội địa nhưng không đi ngược cam kết mở cửa thị trường.

Ngoài ra, cần nghiên cứu kỹ tác động dự báo của quy định mới đối với môi trường cạnh tranh, cũng như mối quan hệ với các luật khác như Luật An ninh mạng, Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân.

Bảo đảm minh bạch, công bằng

Đại biểu Nguyễn Thị Thu Hà (Quảng Ninh) đề nghị dự luật cần làm rõ phạm vi điều chỉnh giữa TMĐT với các lĩnh vực chuyên ngành như tài chính, ngân hàng, bảo hiểm, xổ số… để tránh trùng lặp, chồng chéo. Đồng thời, cần quy định rõ mối quan hệ giữa luật này với các luật khác. Trường hợp pháp luật chuyên ngành có quy định riêng thì ưu tiên áp dụng, nếu chưa có thì áp dụng Luật TMĐT.

Bà Hà cũng lưu ý về điều kiện giao dịch chung. Theo Bộ luật Dân sự, đây là điều khoản mẫu mang tính tự nguyện, chỉ phát sinh hiệu lực khi các bên đồng ý. Tuy nhiên, trong TMĐT, nhiều nền tảng áp dụng như điều kiện bắt buộc, buộc người bán hoặc mua phải chấp nhận mới được tham gia.

Do vậy, dự luật cần bổ sung nguyên tắc công khai, minh bạch, giới hạn quyền áp đặt của nền tảng và cơ chế giám sát của cơ quan quản lý để bảo vệ người bán, người tiêu dùng. Đồng thời, quy định rõ trách nhiệm bồi thường thiệt hại, nghĩa vụ lưu trữ dữ liệu và thời gian lưu trữ để bảo đảm khả năng truy xuất khi có tranh chấp.

Về tài chính hỗ trợ phát triển TMĐT, bà Hà đề nghị bổ sung thuyết minh nguồn lực, đặc biệt chi phí xây dựng hạ tầng dữ liệu, ứng dụng AI trong giám sát, cũng như cơ chế hỗ trợ hộ kinh doanh, cá nhân ở vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc.

Đại biểu Nguyễn Hải Nam (Huế) cho rằng TMĐT diễn ra trên không gian mạng, dễ phát sinh tranh chấp nên cần có cơ quan hoặc tổ chức chuyên trách giải quyết, giúp người tiêu dùng biết nơi khiếu nại khi quyền lợi bị xâm hại.

Với livestream, do đặc thù công nghệ, ông đề nghị cần có quy định phù hợp, khả thi, vừa bảo vệ người tiêu dùng vừa không cản trở kinh doanh.

Còn đại biểu Trịnh Thị Tú Anh (Lâm Đồng) cho rằng dự thảo Luật TMĐT cần quy định rõ trách nhiệm bồi thường của sàn thương mại và nhà bán livestream nếu sản phẩm quảng bá qua thuật toán hiển thị bị xác định giả mạo, gây hại cho người tiêu dùng.

Về cơ chế giải quyết tranh chấp, bà Tú Anh nhận xét thủ tục hiện nay phức tạp, bất lợi cho người tiêu dùng. Do đó, cần một cơ quan độc lập hoặc trọng tài điện tử với thủ tục đơn giản, chi phí thấp, quyết định được thực thi nhanh chóng. B

"Tôi cũng đề nghị bổ sung cơ chế tố tụng tập thể để người tiêu dùng có thể khởi kiện chung, tạo sức mạnh pháp lý cân bằng với các nền tảng công nghệ lớn..."- nữ đại biểu góp ý.

VIẾT LONG - MINH TRÚC