Campuchia bảo tồn di sản của Tòa án đặc biệt xét xử chế độ diệt chủng Pol Pot
Campuchia vừa công bố kế hoạch thành lập một cơ quan quốc gia với chức năng bảo tồn di sản của Tòa án đặc biệt xét xử tội ác chế độ diệt chủng Pol Pot tại Campuchia (ECCC), nhằm lưu giữ các tài liệu và bằng chứng về chế độ diệt chủng từ 1975 đến 1979 tại nước này.
Theo Chính phủ Campuchia, trong thời gian hoạt động từ phiên xử đầu tiên năm 2009 đến phiên phúc thẩm cuối cùng năm 2022, Tòa án đặc biệt đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng và ý nghĩa, để lại một di sản tích cực về quá trình hồi sinh của đất nước Campuchia sau khi chế độ diệt chủng tàn bạo bị lật đổ năm 1979. Những thành tựu lịch sử của Tòa án đặc biệt trong việc đưa ra các bản án thích đáng đối với các đối tượng cầm đầu của chế độ diệt chủng Pol Pot đã góp phần xây dựng hình ảnh về một đất nước Campuchia hòa bình, thống nhất dân tộc, đảm bảo thực thi công lý.
Tòa án đặc biệt xét xử tội ác chế độ Khmer Đỏ tại Campuchia. Ảnh: ECCC
Kế hoạch thành lập cơ quan quốc gia nêu trên được triển khai trên cơ sở nâng cấp vai trò của Trung tâm Tư liệu về Tòa án đặc biệt xét xử tội ác chế độ Khmer Đỏ. Trung tâm này hiện lưu giữ khoảng 2 triệu trang tài liệu giấy và điện tử được sử dụng trong quá trình tố tụng kéo dài 16 năm của tòa án nhằm xét xử những lãnh đạo cấp cao của chế độ diệt chủng. Các tài liệu lịch sử này được đánh giá là có giá trị đặc biệt về công tác nghiên cứu của giới chuyên môn, cũng như giá trị giáo dục trong việc nâng cao nhận thức của công chúng về nạn diệt chủng và những tội ác chống lại loài người trong thời kỳ cầm quyền của Pol Pot và đồng bọn tại Campuchia, giai đoạn 1975-1979.
Trên cơ sở đó, Chính phủ Campuchia đề ra 4 mục tiêu đi kèm với kế hoạch thành lập cơ quan bảo tồn, tập trung vào: Quản lý và bảo tồn tư liệu, xây dựng bảo tàng về Tòa án đặc biệt; Thúc đẩy công tác nghiên cứu và đào tạo luật pháp về kết quả, kinh nghiệm và thành tựu của Tòa án; Tăng cường giáo dục cho giới trẻ và công chúng nói chung trong và ngoài Campuchia về tội ác diệt chủng của chế độ Pol Pot; Xây dựng quan hệ hợp tác với các cơ quan trong ngoài nước về thúc đẩy hòa bình, ngăn ngừa diệt chủng, chia sẻ kinh nghiệm về hòa giải dân tộc.
Đầu năm nay, Quốc hội và Thượng viện Campuchia đã thông qua dư luật mới nhằm trừng phạt nghiêm khắc hơn đối với những hành vi phủ nhận tội ác của chế độ diệt chủng. Dự luật mới gồm 7 điều, quy định mức hình phạt nghiêm khắc hơn đáng kể so với luật hiện hành. Theo đó, những cá nhân phủ nhận tội ác dưới thời Kampuchea Dân chủ (tên gọi chính thức của chế độ Khmer Đỏ) sẽ đối mặt với mức án từ 1 - 5 năm tù giam, cùng khoản tiền phạt từ 10 triệu đến 50 triệu riel (khoảng từ 2.500 USD đến 12.500 USD). Mức phạt này tăng đáng kể so với quy định trước đây chỉ phạt từ 6 tháng đến 2 năm tù giam và phạt tiền từ 1 triệu đến 4 triệu riel đối với hành vi tương tự.
