Cần nạo vét sông Ngàn Mọ để tăng khả năng thoát lũ cho hạ du hồ Kẻ Gỗ

Những ngày này, mưa lớn kéo dài cộng với hồ Kẻ Gỗ xả tràn đã khiến hàng nghìn hộ dân ở các xã: Cẩm Duệ, Cẩm Bình và phường Hà Huy Tập phải sống trong cảnh ngập nước. Nhiều tuyến đường biến thành sông, nhà cửa, hoa màu chìm sâu trong lũ. Thời điểm này, dù hồ Kẻ Gỗ đã giảm lưu lượng xả nhưng nước ở hạ du vẫn thoát chậm, cuộc sống người dân hoàn toàn bị đảo lộn.

Kênh N1 như tuyến đê ngăn lũ khiến xã Cẩm Duệ bị ngập lụt nặng, chính quyền địa phương đề xuất xây dựng cống qua kênh để khơi thông lại dòng chảy sông Lạc Giang, từ đó tăng cường khả năng thoát lũ mỗi khi hồ Kẻ Gỗ xả tràn.

Từ tràn Dốc Miếu, nước lũ thượng nguồn hồ chứa Kẻ Gỗ đổ về hạ du qua sông Ngàn Mọ. Trước đây, dòng chảy này đến cầu Máng Bà Mọ (xã Cẩm Duệ) thì chia làm hai nhánh: một nhánh theo sông Ngàn Mọ đổ về sông Rào Cái, nhánh còn lại theo sông Lạc Giang để nhập dòng với sông Gia Hội – Rào Cái. Tuy nhiên, từ khi tuyến kênh N1 (kênh dẫn nước tưới của hồ Kẻ Gỗ - PV) được xây dựng, nhánh sông Lạc Giang bị chặn, khiến dòng chảy thoát lũ tự nhiên bị thu hẹp.

Ông Bùi Quang Thuần - Trưởng thôn Quang Trung (xã Cẩm Duệ) chia sẻ: “Hàng chục năm qua, nhiều công trình giao thông, hạ tầng mọc lên đã vô tình tạo thành bức tường chắn lũ. Khi nước từ hồ Kẻ Gỗ đổ về, vùng hạ du thoát nước rất chậm, gây ngập kéo dài. Cử tri đã nhiều lần kiến nghị xây dựng một cống nối qua kênh N1 để khơi thông lại dòng chảy sông Lạc Giang, từ đó phân lũ giúp cho vùng bên kia kênh”.

Mưa lớn nhiều ngày qua khiến các xã: Cẩm Duệ, Cẩm Bình và phường Hà Huy Tập bị ngập nặng.

Thực tế, vùng hạ du Kẻ Gỗ vốn là khu vực trũng thấp, chịu ảnh hưởng trực tiếp khi hồ xả lũ. Trước đây, sông Ngàn Mọ có lòng sâu, nước chảy mạnh, nhưng qua thời gian, bùn đất bồi lắng, cây cối mọc um tùm khiến dòng chảy bị thu hẹp đáng kể. Mỗi khi lũ về, nước dâng nhanh mà rút rất chậm, gây ngập cục bộ trên diện rộng.

Bà Nguyễn Thị Hà ở thôn An Việt, xã Cẩm Bình chia sẻ: “Ngập lụt giờ xảy ra thường xuyên hơn, năm nào mưa to là ngập nặng. Cuộc sống người dân khổ sở, tài sản hư hại, còn dịch bệnh trong chăn nuôi bùng phát mạnh. Chúng tôi nhiều lần kiến nghị các cấp cho nạo vét sông Ngàn Mọ, phát quang hai bên bờ để nước thoát nhanh hơn, nhưng đến nay vẫn chưa được triển khai”.

Người dân và chính quyền địa phương kiến nghị các cấp nạo vét lòng sông Ngàn Mọ, phát quang cây cối 2 bên sông để tăng khả năng thoát lũ.

Theo ghi nhận, năm 2025, Ban Quản lý dự án Đầu tư xây dựng công trình NN&PTNT tỉnh Hà Tĩnh thực hiện Dự án tăng cường khả năng thoát lũ hạ du hồ Kẻ Gỗ, trong đó có hợp phần nạo vét các trục tiêu chính. Tuy nhiên, hiện dự án mới triển khai nạo vét sông Rào Cái và sông Cày, còn tuyến sông Ngàn Mọ – dòng thoát lũ chủ lực mỗi khi hồ Kẻ Gỗ xả tràn lại chưa được bố trí thực hiện.

Ông Nguyễn Thanh Phong - Phó Chủ tịch UBND xã Cẩm Duệ, cho biết: “Để giải quyết căn cơ tình trạng ngập úng cục bộ thì cần đầu tư xây dựng thêm 1 cống qua kênh N1 để khơi thông dòng chảy sông Lạc Giang, mở rộng cầu máng kênh N2 và sửa chữa một số công trình trên tuyến. Đồng thời, phải nâng cấp các tuyến sông Ngàn Mọ, sông Lạc Giang và đoạn từ chợ Cầu xã Cẩm Duệ đến sông Gia Hội – Rào Cái".

Cầu cống gây cản dòng chảy nên khi lòng sông được nạo vét sẽ tăng khả năng thoát lũ (ảnh chụp tại cầu Chợ Vực chiều 3/11).

Theo khảo sát của xã Cẩm Duệ, tổng chiều dài các đoạn sông cần nạo vét khoảng 22,3 km. Tổng kinh phí triển khai các hạng mục dự kiến khoảng 200 tỷ đồng. Nếu được triển khai đồng bộ, hệ thống tiêu thoát lũ hạ du Kẻ Gỗ sẽ phát huy hiệu quả rõ rệt, giảm thiểu thiệt hại cho người dân mỗi mùa mưa bão. Không chỉ là vấn đề kỹ thuật, việc nạo vét sông Ngàn Mọ còn gắn liền với bài toán quy hoạch thủy lợi tổng thể vùng hạ du hồ Kẻ Gỗ. Trong bối cảnh biến đổi khí hậu, mưa lớn cực đoan ngày càng gia tăng, việc chậm trễ khơi thông dòng chảy có thể khiến ngập lụt trở thành nguy cơ thường trực.

Thực tế những ngày mưa lũ vừa qua đã thêm một lần cho thấy: nếu không xử lý dứt điểm “nút thắt” thoát lũ trên sông Ngàn Mọ, người dân vùng hạ du hồ Kẻ Gỗ sẽ còn phải gánh chịu hậu quả nặng nề mỗi mùa mưa đến. Việc sớm nạo vét, khơi thông dòng chảy, đầu tư đồng bộ hệ thống tiêu thoát nước vì thế không chỉ là yêu cầu cấp bách, mà còn là bước đi chiến lược để bảo đảm an toàn dân sinh, ổn định đời sống và phát triển bền vững cho vùng hạ du Kẻ Gỗ.

Phan Trâm